bio odbijen, al žica ne govori, da je bio od-
bijen od svih konsula nego od nekolicine. I
to bi bio dokaz da razvikana sloga velevlasti
nije nego za nevolju takova. Valjda s toga
Porta i do zadnjeg časa izvija se, propušta
pa prosvjeduje. Ona je, ne dalje od prošlog
četvrtka, i još jedan spis o Ulcinju predala
poklisarim u Carigradu. Tu Visoka Kapija iz-
javljuje, da je spravna predat Ulcinj, nu uz
sliedeće uvjete: da se Europa kani svakoga
izkaza s brodovljem, to za grčko, to za crno-
gorsko, to za armensko pitanje; da se zajam-
či načelo prirodnog i obćeg prava glede vlast-
ništva, vjere, časti, života, za muhamedance
ko i za kršćane živuće u zemljam koje se i-
maju ustupiti; da Dinoš i Gruda ostanu Tur-
skoj i da se više nema dat ništa unapried
Crnojgori.
Pol Corr. poriče ove viesti 11 koliko ih
izpravlja, kažuć da nije Porta nego nje puno-
moćnik izjavio one stvari pred poklisarim, i to
kao mnienje Sultanovo. Nama se Čini da iz-
pravak ne mnienja jezgre: ili Porta ili nje pu-
nomoćnik tu smo ti ga ; a malo je Ije razli-
ke i u tom što P. Corr. govori samo 0 Sul-
tanovu mnienju, jer poznato je da u ovom po-
slu on i nemože drugo nego dat svoje mnienje.
Zar da zapovieda? Prošlo je ono doba kad je
Sultan s uspjehom govorio: hoću!
Crnogorce je, po jednoj viesti što dolazi
preko Pariza, zapleo u goru mrežu sam za-
poviednik Podgorice. On je, neznamo žasto,
valjda per precaucione, bacio u tamnicu ovih
zadnjih dana sve otmenije Podgoričane muha-
medance. Da je zatim u Podgorici med turci-
ma nastalo težko nezadovoljstvo, 0 tom nema
ni najmanje dvojbe. Ako dakle došle nije bilo
lako osvojit Ulcinj, sada nije zanago nimalo
lašnje.
Novim namjestnikom u Moravskoj ime-
novan je, na 25 tek., gosp. Korb.
Evo novih francuskih ministara:
Barthélémy Saint Hilaire primio je upravu pó-
sala s inozemstvom, Sandicarnot radnje, pod-
admiral Clone pomorstvo. Saint Hilaire raz-
poslao je jur okružnicu na poslanike, u kojoj,
kako brzojavljaju iz Pariza, naglasuje da će
nastojat za politikon mira. Ferry je predsjed-
nikom ministarstva.
Njemačka još nastavlja, a evo deseta go-
dina, utvrdjivanje Metza. Došle se je potrošilo
u tu svrhu okolo 84 milijuna marka. Utvr-
djeno polje što paše Metz ima sada 30 kilo-
metara obsega. Na ovom ogromnom gvozde-
nom lancu ima 9 grdnih tvrdja s gvozdenim
oklopim. Vidi se da Niemci žele ostat uvjek
u Metzu.
Perseouzione Religiosa in Polonia.
Ecco l'annunziato documento salí' empia ed
ipocrita guerra che la Russia continua contro gl'in-
felici Polacchi:
i varí personaggi? Come potranno gli Scolari ren-
dersi ragione della maggior o minor durata delle
guerre, dell' inutilità delle antiche forme di fortifica-
zioni, dell' abolizione del diritto del più forte, senza
che BÍ c mosca da essi il mezzo più potente che vi
contribuí? Si dirá che trattandosi di un personaggio,
il maestro dovrà per incidenza corredarlo di quelle
notizie che si rendono necessaríe per bene descri-
verlo nel suo tempo. Ció è verissimo e molto natu-
rale, ma noi ad onta di ció temiamo che molti mae-
stri, per seguire scrupolosamente il Piano, non incor
rano appunto nell' errore di cui parliamo. Quanto
abbiamo detto sulla polvere da schioppo, dicasi pure
anco della bussola, dell' invenzione della stampa,
della scoperta dell' America, di Massimiliano I, che,
quantunque anteriore in ordine cronologico a Ferdi-
nando I, Massimiliano II ecc., viene studiato appena
nel V anno 2 semestre, mentre i primi ricorrono nel
IV anno 2 semestre.
Di più il personaggio storico, la cui biografía
si apprende, deve esser tale che in lui si raccolgano
le virtù ed i vizí del suo tempo, aftinchè ci possa
rimandare quella luce che rischiari 1' época relativa.
Degli Spartani invece non troviamo fatto cenno che di
Leonida, e dell' educazione della gioventù non si fa !
„Petizione dei Polacchi del rito greco-unito,
conosciuti sotto il nome nazionale di Uniati, diretta
al ćonte Loris Melikoff.
„Noi -sottoscritti, abitanti della provincia di
Sieldce, avénelo saputo dai nostri fratelli, che fan
parte dell'esercito, che S. M. 1'Imperatore, nella sua
paterna sollecitudine, estende la sua protezione anche
oltre le frontiere dell'Impero, dovunque i popoli
della nostra stirpe soffrono persecuzione ; che desso
non risparmia nè il denaro, nè il sangue de' suoi
sudditi per assicurare ai detti popoli un'esistenza
nazionale felice, e la liberta del loro culto; abbiamo
preso coraggio a rivolgerci più e più volte al go-
vernatore. della nostra provincia, esponendogli la
inaudita persecuzione che le autoritá locali esercitano
nei nostri distretti, come pure le grandi ingiustizie
che a nostro riguardo commettono.
„Ma tutte le nostre pratiche son restate infrut-
tuose. Disperati per questo stato di cose, osiamo ri-
correre direttamente a V. Eccellenza, pregandovi,
signor conte, a voler intercedere presso 1'augusta
persona dell'Imperatore, esponendo alla Maestà Sua
la condizione senza esempio in cui ci troviamo.
,,E nel vero, siamo privi da parecehi anni di
ogni religioso conforto, non avendo noi più nè sa-
cerdoti nè chiese. Non possiamo contrarre matrimoni
legali ; i nostri figli restaño senza battesimo ; i nostri
ammalati muoiono senza confessione e senza i santi
sacramenti, e noi stessi li seppeliamo, come nei primi
tempi del cristianesimo, senza ecclesia3tica benedi
zione.
„Finalmente siamo trattati con crudele severità
senza che altro delitto abbiam commesso, da quello
in fuori di rimaner fedeli alia religione degli avi
nostri. E vero che questa religione ci è cara, che
noi non la abbandoneremo giammai, e che essendo
nati, battezzati e cresciuti per opera dei padri nostri
e delle nostre madri nella nostra santa Chiesa cat-
tolica romana, del rito greco-unito, preferiamo so-
stenere tutte le persecuzioni ed anche la morte, se
sia d'uopo, piuttosto che rinnegare ció che forma
I1 única consolazione del viver nostro.
„Ma è questo un delitto? E questo un motivo
da COSÍ severamente punirci?
„Crediamo al contrario, dopo questa nostra con-
fessione, che Sua Maestà, che non potrebbe non es-
sere animata da sensi paterni in pro de' suoi sudditi,
degnerà volgere uno sguardo pietoso sopra di noi, e
vorrà oggi mai ordinare che un qualche sollievo sia
recato alia nostra disperata condizione.
„Crediamo nello stesso tempo che, vi vendo noi
secondo le prescrizioni della nostra Santa Chiesa,
seguendo tutto ció che la volontà dell'Imperatore e
le leggi del paese c'impongono, pagando regolar-
mente le imposte, e pregando Iddio per la salute e
la prosperità della persona augusta del nostro So
vrano, abbiamo il diritto di confessar liberamente
la religione in che siamo nati e nella quale vogliamo
educare i figli nostri.
„Implorando il divino aiuto, ci rivolgiamo dun-
que alia Eccellenza Vostra, con piena fiducia, spe-
rando che Sua Maestà, ben informata per mezzo
vostro, signor conte, degnerà accordarci la libera
professione della nostra santa religione, vorrà far
cessare le punizioni e le multe ingiuste che da tanti
anni sopportiamo, e che le autoritá locali riceveranno
1' ordine di non più costringerci con mille vessazioni
e persecuzioni ad apostatare dalla nostra santa reli-
gione; tanto più considerando che questi mezzi ar
bitrarii han già prodotto una tal miseria fra noi,
che presto non sarem più in istato di pagare le im
poste non solo, ma nemmeno di provvedere al so-
stentamento delle nostre famiglie.
„Perché Vostra Eccellenza abbia giusta idea
parola ; Licurgo è ignorato. Muzio Scevola, Attilio
Regolo sono personaggi che splendono per valore ed
amor patrio, essi básteranno per porre in bella e
chiara mostra il valore e lo sprezzo di sé per la
patria del popolo romano ; ma colle biografié di questi
gli Scolari non potranno guadagnare un' idea dello
stato interno dei Romani, delle condizioni di viver
di quel tempo.
Senza andaré più oltre, noi ci permettiamo di
osservare che il quantitative in discorso ci pare al-
quanto mancante, vuoi per 1'ordine cronologico, vuoi
per la scelta delle biografíe. Tali mancanze peró più
che dai Piani si deve ripeterle dall'imperfezione dei
libri di lettura. Dovendo peró 1' insegnamento della
storia, per le dottrine dei pedagoghi nei primi anni
di scuola, per le Ordinanze Ministeriali, in tutte le
catégorie di scuole fino a quelle di 4 classi, basarsi,
sui libri di lettura, i Piani doveano nel quantitativo
per tali scuole conformarsi al materiale offerto dai
libri di lettura esistenti. Ci sembra peró di scorgere
che i Piani stessi nell' osservare tali mancanze ab-
biano voluto porvi un qualche riparo; e ció coli'or-
dinare nel IV anno la ripetizione di tutta la materia
pertrattata in ordine cronologico, e col permettere
al maestro uno sviluppo maggiore della materia.
í i
dello stato deplorevole nel quale siam caduti, tro-
vera unito I'elenco delle persone, come pure laspe-
cificazione delle pene e delle multe che esse hanno
subito nel solo villaggio di Sivory. Quando occorra,
possiamo dir lo stesso di tutti i villaggi e borghi
della nostra provincia.
„II 16 giugno 1880.
„(Seguono diverse migliaia di firme di campagauoli
c cittadini dei distretti di Constatinow e Radzyn in
Polonia. "
A leggere i legittimi reclami di questi infelici
Uniati, vengono spontanei alia mente i Neroni, i
Giuliani, i Deci, i Diocleziani. Si racconta da
persona di quei luogbi che lo czar perlino ha se-
gnato a certi de' suoi sudditi i passaporti pel para-
diso, e che questi passaporti sono a varii prezzi !
Nei passaporti, si ordina a San Pietro (coeli
clavigero) di aprire al tale e al tale altro, senza
indugio, le porte del paradiso! — Risum teneatis
amici ! —
Misere vittime!
DoplSl.
Komižft, 9 rujna.
Školska je godina evo svršila, a mislim, kao
Sto i jest, zadovoljnijim ili bolje zakonitijim uspje-
hom, nego prošlih godina. Za to se ima zahvaliti
velezaslužnom našem c. k. kotarskom školskom Nad-
zorniku p. Pavlu Marinkoviću, koji već, kad prvog
poljeća t. god. posjeti ovu školu, preporuči gospodi
učiteljim, da odmah Il.im poljećem uporabe novo-iz-
danu naukovnu osnovu. Nije se doduše kasnilo, pa
se učitelji stavili na rad i u njekoliko dana izgoto-
ve, t. j. razglobe gradivo u osnovi doznačeno te ga
razdiele u deset česti, t. j. za deset mjeseca, svaku
od šest godina nabaška, a svaki mjesec u 4 sedmi-
ce. Tom razdielbom, kao što svak vidi, olahkotili su
učitelji mnogi trud, pa im netreba više misliti čim i
kako da Nedjeljnik napune preko godine, već im je
pred očima što svake sedmice imaju činiti. Isti gor-
spomenuti dični Gosp. Nadzornik pohvali taj rad u-
čitelja, koji se medjutim osvjedoči, da tako razre-
djenim matei-ijalom nije ipak toli mučno staviti u
djelo ono, što se u osnovi uzdrži. I doisto svrnuv
pogled na ukupnu veličinu i obseg gradiva, dalo bi
se s prvog maha pomisliti, da nije moguće sve to
obaviti u svih školskih tečajih, nu razporediv ga,
kako što se je gori reklo, eto odmah drugi prizor,
pa misliš, duga je godina, i uz njekoliko malih a
neizbježivih promjena, može se sve učiniti. Rekoh
neizbježivih promjena, jer valja vidjeti i kušati, ka-
ko nije moguća pretrpati u nejake glave djetinje u
I.oj i Il.oj školskoj godini oni sijaset stvari iz raz-
nih predmeta, što je u osnovi i što djeca nemogu
podnipošto i svimi napori da čvrsto usade. Da nes-
pomenem nego ove dvie. U Il.oj godini za slovnicu
naukovnoga jezika stoji u osnovi: Pojam aamoatav-
nika, pridavnika, zaimena i glagolja — spol i broj
samostav.nka, pridavnika i zaimena. — Početci pra-
vopisa — Pojam predloga, veznika i prislova — Tri
poglavita vremena pokaznoga načina. Da mi se 0-
prosti, to nije nikako moguće. Činit će se možda ne-
vjerojatno moje govorenje, ali je tako. Druga. Iz ta-
lijanske slovnice samo za 2.u godinu: Spolnik — Po-
raba i slaganje spolniha sa samostavnikom. — Obda
imena bez spolniha — vlastita imena sa spolnikom.
Budimo iskreni, hoćeli se moć dojmiti talijan-
ski jezik djece, koja ga slušaju kao arapski i koja
vavjek hrvatski govore, hoćeli se, velju, nje dojmiti
talijanski jezik onim uspjehom i onim napredkom,
Abbiamo già detto che nella. scuola popolare
deve esser particolarmente studiata la storia patria,
intendendo sotto tale parola non solo la provincia o
un gruppo di provincie, ma la patria nel più esteso
senso della parola, cioè anche la storia dello stato, di
questo, per es., cui noi abbiamo la sorte di appartenere.
„La storia patria ingenera la pietà, la quale, avendo
riconosciuto che il destino dei popoli giace nelle mani
di Dio e che la giustizia innalza i popoli mentre i
peccati ne sono la rovina, custodisce fedelmente l'Erede
dei Padri e non distrugge arbitrariamente 1' ordine
dei popoli, ma lo coltiva con santo rispetto. Essa
fonda ed avviva 1' amor patrio ed il patriottismo, il
quale si sente chiamato quai compagno di un popolo
a servire al comun bene della patria, non solo per
godere delle sue benedizioni, ma pur anco, rinun-
ziando a sè stessi, per tutelarla ed aumentarla"
(Schumann Op. cit.). Appunto i nostri Piani laacia-
rono il più vasto campo possibile alla storia patria,
ponendo i principi d'essa a suo vero luogo, come
sono i monumenti o rovine esistenti nel circondario
della scuola, le tradizioni disseminate nel popolo, le
poesie popolari patrie, nelle quali al dire del Schu-
manna^^wiftg^^ grande forza per 1' educazione del
p^Sttfci»**. (Continua).
V"" Sliedi Dodatak.
1 \ y.
spauracchi, adoperati ad allontanare i cattolici dal
seguire il partito nazionale. Ora invece, grazie al
connubio italo-serbo, le espressioni greco e russo sono
due bandiere, sono i gonfaloni del regno délia civiltà,
del progresso, délia tolleranza! Quindi lo spettacolo
del braccetto offerto dai paladini délia coltura ita-
liana in Dalmazia ai semibarbari di qualche anno
ía ! Noto il fatto da semplice cronista e tiro avanti.
Prima del compromesso i cosi detti serbi, per
i quali la religione è 1' equivalente délia nazionalità
(linde la loro srbska vjera!) non si peritavano, ab-
benchè le leggi fondamentali di alcuni anni addietro
sieno quelle stesse d'oggidi, di fare processioni di-
mostrative per le vie di questa cattolica città. Dopo
il compromesso per5, forti dell' appoggio de' nostri
rappresentanti, fanno processioni sopra processioni,
d'anno in anno più lunghe. L' ordine viene rnante-
nuto, si sà, dalle guardie comunali. Che guardie
comunali d' Egitto! dira taluno; la Comune non
v' entra neppur peí buco délia chiave. E tutto nffare
dell' autorità politica. Senza dubbio, ed è appunto
per questo che la Comune, interprete de' sentimenti
de' proprii rappresentanti, ha interposto querela contro
le sacre dimostrazioni fatteci da serbi, querela in
quel modo che tutti s anno. Anzi il povero vecchio
dalla carta stampata, interprete alla sua volta dei
sentimenti del Comune, ha interposto anch' egli la
sua querela in favore del compromesso e délia
splendida processione. E qui eccoci al chiaro. E un
nuovo passo avanti.
Mi ricordo d'aver udito più volte dalla bocca
di uno di questi difensori de' diritti serbi, ch' egli
spera di vedere un giorno celebrata anche nella
nostra Basílica Metropolitana la liturgija serba ! Non
me ne stupirei ; 1' impulso è stato dato, ed Signore
Iddio punisee d'ordinario il peccato colla sua stessa
materia. Quindi anche questo corollario potrebbe
essere un tiglio legittimo del compromesso. Frattanto
nobis dormientibus spolia opima. Non paura !
Che ci troviamo in progresso su questa via, lo
prova esso pure il fatto di cui recentissimámente tu
testimonio la nostra città: nell'occasione délia cena
magna il giorno del protettor.e délia Serbia. Anche i
pocula devono servir di cemento aile sovrane intel-
ligence del connubio italo-serbo, che nell'eccesso del
loro patriottismonon hanno dimenticato di divertirsi
anche con evviva clamorosi ail' Imperatore, alia Casa
Begnante e persino alla jprosperitk della nostra città,
immersa allora disgraziatamente nel sonno più pro-
fondo. Non diró più niente delle scene di cui, dopo
la gran cena, divennero tanti teatri i nostri caffè,
nè del bollore entusiástico cui fu in preda il sangue
vermiglio di alcuni nobilnati della nostra città, ve-
dendosi stretti tutti ad un patto coi vitandi di alcuni
anni fa. Quantum mutati ab illisl
E di quante altre eroiche gesta non saranno ca-
pad gli autori ed i compari dei compromesso, se
arriderà loro anche in avvenire il desiato lasciar
fare? Fortunatamente i benpensanti non sono pochi
e, lasciando pure le teste di legno al loro posto,
per non provocare lo spettacolo delle marionette, è
ai benpensanti che ci rivolgiamo coi motto che non
falla cosi presto : il timeo Dañaos chi non ricorda
— sotto la clámide trova la corda.
I serbi, fatti forti della connivenza de' nostri
soppracció, andranno innanzi. II riflesso che a Bel-
grado non si permette neppur una pubblica cappella
cattolica, e che cola una processione cattolica sa
rebbe presa a sassate, non li farà indietreggiare.
Già il compromesso non è íatto per nulla e non mi
stupirei che un giorno o Y altro si facessero a chie-
derci la consegna delle nostre cose più sacre. Ora,
permetteremo che una intera città sia cosi vilipesa
nella sua fede avita e calpesta nel suo decoro, per
parte di una mano di cointeressati, che ne fanno
sgabello per raggiungere scopi ambiziosi ?
Scrissi queste poche righe, desiderando il vero
bene di questa illustre città. Se m'inganno, ne godro.
Ragusa, 6 febbraio.
Agli associati della „Katolička Dalmacija" e
benissimo noto ,,A. L. jzpod Sniežnice," e questi lo
apaño e lo stimano. E noto per benino anche ai
furtivi leggitori della medesima, i quali, se non altro,
ne ammirano la franca parola quando glielo impone
il dovere o la convenienza glielo consiglia.
Ad „A. L." precisamente, cheé il m. r. Don
Ant. Liepopilli Párroco a Pridvorje, toccó in sorte
quest'anno di tessere le gloriose gesta di S. Biagio
nei tre giorni precedenti la Festa in altrettanti di-
scorsi. Egli dimostrč di possedere tante belle doti
necessarie a farne un bravo oratore; ma soprattutto
quella di saper distinguere il pergamo dalla tribuna.
Dal pergamo egli sa di istruire il popolo nel nome
di Ge8Ü Cristo, di cui é ministro, e sa che l'istru-
zione debba essere portata alia sua intelligenza. —
Colla piaña, persuasiva e tranca evangélica parola,
che semplicissima effluiva dal suo labbro, dimostró
il 1. giorno: S. Biagio gran Santo, quindi il nostro
dovere di pregarlo; il 2. S. Biagio nostro glorioso
Protettore, quindi il dovere di onorarlo con gratitu-
dine; il 3. S. Biagio nostro insigne Taumaturgó e
beneíattore, quindi il dovere di celebrarlo degna-
mente. Gli uditori ne erano ogni di piíi enfusiastati,
ed accorrevano numerosi da lontano per udirlo; egli
lasció un vivo desiderio di esser ascoltato ancora.
Seppe toccare il cuore di modo che le sue fatiche
non rimasero iníruttuose, poiehé il giorno di S. Biagio
fu visto un numero di fedeli del tutto straordinario
accostarsi alia Sacra Mensa. Egli é giovane ancora
e il Signore lo benedica e lo conservi per il bene
comune.
La Festa di S. Biagio riusci splendidissima,
come di solito, né io vo' far la minuta descrizione,
essendo ormai nota a tutti. Straordinario era il nu-
mero de' forestieri, ma quel che piu colpisce coloro
che non conoscono Ragusa si é la quiete, la con-
cordia e la pace generale in un giorno di tanto
concorso. Fra la massima calca di popolo non si
rende mai necessaria la menoma sorveglianza di
polizia. E non é un picciol vanto per quest'illustre
cittá. Z.
RAZLIČITE VIESTI.
I vrieme je bilo! Došla je odluka od Mini-
starstva za razdieljenje izvanredne lanjske podpore
za svećenstvo.
Primamo iz Makarske, 4 veljače :
U broju 8 tiskaste dopis u kom se opisuje
svečanost 16 prošloga. Neće mi se u svem i po svem
dopuniti dopisnika, nu mislim da neće biti s gorega
javim li Vam sadržaj napitnice preč. D.n M. P. On
je po prilici rekao: „Kad sara jednom pri šetnji
začuo gdje zvona zazvoniše, zapitah prijatelja za uzrok,
a on mi odgovori: Č. kan. Pavlovića imenovaše Bisku-
pom. Ja odmah podjoh u 0. Pavlovića, da mu če-
stitam, a on će ti meni: Vjeruj, dn. M., 3ve za na-
rod i vjeru — Pavloviću Lučića, jabuka za jabuku.
Budi pravi Hrvat i pravi Katolik." — To se zna,
odgovori presvietli biskup Pavlović — Vese-
limo se tomu od srdca, videć i presv. Pavlovića po
stopam slavnih predja, samo bismo želili da neki
ter neki ne ruju proti dičnoj „Kat. Dalm.," jer i
ona zastupa katoličtvo i hrvatstvo. Budimo dosljedni.
X,
Obaviešćtjjemo gospodu koji su nam naručili
bili slika sv. Cirila i Metoda a nijesmo jim ih po-
slali, buduć neimali već nijedne pri ruci, da nam ih
je došo dostatan broj, te će učinjene naručbe bit do
koji dan sve izvršene.
Pišu nam iz Zadra, dne 7 tek:
Castni predsjednik pokrajinskog suda u Zadru,
plemić Paitoni, dobio je mirovinu, i već predaje
ured. Kažu, da će na njegovo mjesto doći iz Spljeta
gosp. Paladino. ^V. L.
Primismo od m. p. D. V. Selema župnika u
Kalili kod Zadra Imenicu Petrova Novčića sakupljena
za dan 5 srpnja već tekuće godine. Jednu Imenicu
poslali su nam takodjer s napredne varoši Jelše.
Uzdamo se da neće kasnit u ovo sveto kolo ni ostala
mjesta naše pokrajine, neka sva Dalmacija bude za-
stupana u poklonstvu napram neumrlom Lavu XIII,
kako je to svedj bivalo gdjegod bi se povadjala rieč
il zavrglo djelo na dokaz proverbialne odanosti hr-
vatskih srdaca Rimskoj Stolici, našoj dobrostivoj
Dobročiniteljici i Majci. Prednjačimo slavenskim na-
rodima! To je zvanje naše slavne domovine.
I naši se siromašni pučki učitelji siećaju svoje
Zagrebačke braće. Tomu je bilo došle dosta dokaza.
Mi smo sretni da i danas jedan donesemo u osobi
č. g. uč. Markića, koji takodjer odpreškrtih svojih do-
hodaka tom plemenitom cilju odkinuo 1 florin. A
što nebi svećenstvo i učiteljstvo, da jih gvozdena
ruka ne prati?
Primamo iz Dubrovnika: Ovih je dana premi-
nuo ovdjo u cvietu mladosti pučki učitelj Marko
Monić, valjan mladić, koji nedavno dovršio svoje
nauke u Zadru. Pao je nakon dugotrajne bolesti
žrtvom svoga položaja. Vječni rnu pokoj. Silan napor
i ogromni učiteljski tereti shrvali pokojnika. Pa se
ovakovi stališi ipak onako mastno plaćaju!
Pokojnikov prjatelj.
Le 2>cirole della divina Commedia. — 11 depu-
tato italiano Filippo Mariotti ha avuto la pazienza
di contare tutte le parole della Divina Commedia,
ed ha trovato che sono 99.542, divise quasi in egual
numero nelle tre cantiche: Inferno, Purgatorio, Para-
diso, ossia, essendo i canti 100 in tutto, quasi mille
parole per ogni canto. Questa è già una bella fa-
tica: ma non tutto; il Mariotti ha contato quanti
sono gli articoli (6,154), quanti i nomi sostantivi
(17,980), quanti gli aggettivi (6,215), quanti i verbi
(13.658), e cosi via. E non basta ancora: egli ha
voluto vedere a quante si riducono le 99 mille pa-
role di Dante, sottraendo le ripetizioni, ed ha tro-
vato che gli avverbi sono in tutto 269, i nomi so-
| stantivi 2,637, gli aggettivi 927, i verbi 1753, ecc.
i In totale con 5,860 parole Dante ha „descritto a
! fondo tutto 1'universo." E finalmente ha contato
quanti sostantivi cominciano con a, quanti con b, e
e cosi per le altre lettere dell'alfabeto e le altre
parti del discorso.
Fotografía istantanea. Un fotografo di Hen-
leyon-Tham, presso Londra, è riuscito ad ottenere,
per mezzo d'un nuovo processo alia gelatina, delle
riproduzioni istantanee d'oggetti estremamente mo-
bili.
Si è con questo processo, dice l'Engineering,
ch'esso ha potuto fotografaie la locomotiva dell'ex-
prer di „Flyng Dutchman", sulla linea ferroviaria
di Great Western, alia Stazione di Twyford, nel
momento che il treno era lanciato alla velocità ver-
tigiosa di 86 chilometri all' ora.
La locomotiva è stata riprodotta in tutti i suoi
dettagli con altrettanta esattezza come gli oggetti
immobili circostanti. Coll'aiuto di un telaio che ai
fa scorrere rápidamente dinanzi all'apparecchio, la
piastra non resta esposta alia luce che durante lj500°
di minuto secondo, in modo che sarebbe possibile
di fotografare tutte le vetture d'un treno celere
preso di traverso.
iloviiiieulo della Riariea austro-ongarica.
Bordeaux: p. 25 gen. Vesna, Cardiff. Ga-
gliari: arr. 27 gen. Falco; — part. 28 gen. Adler,
Carloforte. Cardiff: arr. 25 gen. Maria T. Cettd:
a. 27 gen. Annibale. Costantinopoli: p. 24 gen.
Kn. Milena, Cork; 28 Lina, Palermo; 20 Drina,
Alessandria; 21 Niobe, Varna; Vesta, Batum; 22
Espero, Odessa; 25 Galatea, Varna. Crookhaven:
a. 26 gen. Jos. Brozović. Bemerara; p. 29 dec.
Girolamo, Barbad es. ĐublinO: a. 26 gen. Said.
Falmouth: a. 25 gen. Factis non Verbis; 29 gen.
Vodja; Glasgow: a. 29 gen. Emma; Blandina P.
Graveseud: p. 25 gen. Sedmi Dubrovački; N.
York; 30 gen. Prelucano, Cardiff. Havre: a. 31
gen. Tonina II. Leith: p. 29 gen. Spirito, Venezia.
Londra: a. 29 gen. Zvonimir. Marsiglia: a. 26
gen. Arc. Rodolfo; 31 Justine B. Vittoria; 1 feb.
Pierino; — p. 31 gen. Mina, Tarragona; Jona, St.
Thomas; 1 feb. Marco, Ancona. Newport: p. 24
gennaio Sara, Trieste; 25 Olga R., Cape Town.
N. Orleans: arr. 9 gen. Elios ; 10 Euphemia; 12
Costante. N. York: a. 12 gen. Balkan; 13 Neptnn;
Euplea; 18 Celestina; - p. 8 gen. Irene, Queen-
stown; Toni C., Alessandria. Palermo: a. 28 gen.
Sagittario. Port Eads: a. 11 gen. Pater; 13 Lus-
signano; p. — 11 gen. Tolomeo, Galveston; 14 Padosa,
e Proto, Havre, Port of Spain: p. 27 d. Uno,
Marsiglia. Queenstown: a. 27 gen. Ljubidrag;31
Filadelfia. Rocfaefort: p. 24 gen. Leda, Newport
Siracusa: p. 21 gen. Sors, P. Ecupedocle. ve-
nezia : a. 1 feb. Sem.
Odpi3i ,,K. D."
Č. gosp. v. — Rim — Hiljadili se takovi izgledi!
Pišite kad možete. Castnoj braći Bocca od prvih t. g. a
po nalogu primljenu iz Trsta. Živijeli!
č. gosp. X — Makarska — Ako biste, do potrebe,
mogli dokazat sva navedena fakta, s naše strane nihil ob-
stat, pošljite slobodno. Srdačan pozdrav!
Ć. gosp. 0. P. K. B. — Sinj — Pogreška odstra-
njena. Srdačan pozdrav I
Č. g. D. M. Tomasović — Župa —• List Vam se šalje
redovito na „Zupa preko Sinja." Da nije do adrese? Mo-
limo prijavite nam.
Č. g. 0. M. Š. — Zaostrog — Poslasmo Vam sve
brojeve od početka godine, točno po poštarskoj doznaci:
,.[)o danas nevidjeli ovogodišnjeg lista". ĆĆ. gg. S., B. i
M. šalje se od prošlog tjedna redovito. Veleč. Sam. u Zao-
strogu poslao f. 8, nu od tih dva na podmiru g. 1880, a
preostalo f. 6 na račun g. tek. Molimo, u slučaju, da nam
svaki i najmanji nered prijavite; jer nam to služi i kao
nadzor nad odpravništvom. Živijeli!
Č. gosp. Ant. kan. S. — Pag — Vaša će cienjena
želja bit što prije izpuojena. Glede Gradj. Oblig i onog
posla kojemu ste i Vi povj., najbolje bi bilo da se obratite
izravno na dotični castni Odbor u S., koji će Vam dat sva
pitana razjašnjenja. Srdačan pozdrav !
Č. gosp. Mili. J. Staničić — Omiš — Slike su pre-
date večeras na poštu. Srdačan pozdrav!
ć. gosp. 0. D. Kl. — Knin — Takodjer, 10 iztisaka.
Živijeli!
Č. g. P. Krst. Bačić — Siuj — Takodjer slike 4
Živijeli!
Č. gosp. X. — Bol — Dvogovorom nijesmo htjeli na
sviet dok ne potražimo dopisniku stan. Sada već možemo i
nastojat ćemo u dojdućem broju. Srdačan pozdrav !
Č g. D. J. Crnica — Gruda — Šaljemo naručenu
Sliku. Najsrdačniji pozdrav!
p. Ivo Prodan, vlastnik, izdavatelj i odgovorni urednik Tiskarna Ivana Woditzke.
ovoliku pogrešku? Pomozi, blažena Gospe! pa zar
treba pitati? Gospar profesor bi prisegao gdje se
god hoće, da mudre glave, urednici dubrovačkoga
„Slovinca" — nije šala! profesori, kavalieri, konti
ili grofovi ili knezovi ili nekada učitelji srpskoga
kneza! — ne mogu pogriešiti; oni «u uporedili „Ka-
toličku Dalmaciju" i „Srpski List", ovaj ćitap bu-
kovičkih ćaćinih ortaka, s „Avvenirom", i slavno ovo
aleatstvo — našega profesora zastranilo. Ko čita
pisma gospara profesora, nimalo se neće čuditi:
njega zastrani i štogod čudnovate.
Gospar profesor Risto Kovačić — kako je iz
istih mu pisama vidjeti — idealist i realist: pobo-
žan i bezbožan, zaljubljen i nemaran, veseo i tužan
u isto doba, a uz to fiksa ideja omladina, i DuŠa-
novo carstvo više nego ga iko igda i sanjao, a kamo
li i ustmeno i pismeno risao: lako ovaki zastranjuju.
(Sliedi).
——fl-oogeo«
I Cattolici a Fiiippopoli.
(V. num. 44.)
In Oriente in fatto di religione il rispetto umano
non domina cosí tirannicamente come in certe
contrade dell' Occidente. Sotto al trono di Nostra
Signora vedevasi schierato il corpo consolare cat-
tolico, il procuratore generale della suprema corte
di giustizia, quindi un gruppo assai numeroso di
impiegatí, di possidenti e di commercianti euro-
pei, fra essi trovavasi pure un israelita che fu
molto notato peí suo contegno riverente e raccolto.
Dall'altra parte eravi un gran numero di signore
europee, e piu in giu buon numero di artigiani
d'ambo i sessi. Dopo l'Evangelo tenni un discorso
in italiano, ed in fine della Messa si fece la con-
sacrazione della colonia in lingua francese. II sacerdote
diceva Messa bassa, ma di tanto in tanto un coro
di fanciulle intuonava cantici a Maria; fra questi Y Ave
Alaria, cantata con grande maestría ed affetto dalla
»ignora principessa Thurn-Taxis riusei assai coin-
movente. Alie 11 ant. venne processionalmente a
consecrarsi il terz'Ordine di S. Francesco, composto
di circa 200 membri. Alte 12 la confraternita di S.
Luigi con tutta la gioventü maschile sopra i 15 anni.
Ali' 1 la confraternita di S. Filomena con la gioventü
femminile sopra i 15 anni, alie 2 gli uomini conjugati
in numero di piü che 300. Alie 3 le donne maritate.
Ogni casta che si consacrava a Maria, prima di
uscir di ohiesa, recitava un 'Ave Marta per la sal-
vezza del popoío Trentino, era un giusto tributo di
riconoscenza. Alie 4 la banda militare giungeva
sulla piazza della Cattedrale, ed accompagnava coi
mušici stromenti il ven. clero secolare e regolare,
venuto pur esso processionalmente per consacrarsi
alia Madre di Dio. Dopo termínate le consacrazioni
parziali, doveva aver luogo la consacrazione generale
di tutta la nazione cattolica indígena ed estera. La
Chiesa, affollata in tutto il giorno, in quell'ora si
gretni di popolo talché era impos3Íbiie il penetrarvi
dalle 3 gran porte della facciata, ed é perció che
una folla di signori e signore occupó d' assalto le
sacrestie, le tribune, il presbítero era un mare
di teste. La popolazione cattolica della éittk ei'a rad-
doppiata da quella dei paesí lontani anche 6 ore, ed
a queste si aggiungeva la popolazione scismatica,
che sebbene ribelle all' autoritk legittima della Chiesa,
conserva pure affetto a Maria, e sará Maria che tosto
o tardi la ricondurrá al Cuor di Gesü. Intorno alia
Statua erano assiepati una ventina di uffiziali militari
scismatici in grande uniforme ed in attegiamento
molto divoto S. E. Ill.ma e R.ma canto i Vespri
pontificali, dopo i quali io sali i ancora una volta il
pergamo e con breve discorso in búlgaro animai il
njezina štovanja i razmatranja, i u miru i na bojnom
polju i u žalostne i pod nesretne dane. Ta Ona i
bogoljubstvo prama Njoj činilo ih je nepomičnim u
vjeri, srčanim, krepostnim, požrtvovnim u svem i
evačein što bi ciljalo vjerskoj i narodnoj dobrobiti.
Ona i bogoljubstvo prama Njoj napunjalo ih uzhi-
čenjem, oduševljenjem za svakim uzvišenim i ple-
menitim podhvatom. Ona napokon i bogoljubstvo
prama Njoj, pratilo ih, branilo ih kroz stoljetne ra-
tove i bojeve na ime Europe sve a i svoje zajedno
za Krst častni i slobodu zlatnu, proti turskoj nemani,
neprijateljici Krstova i Marijina Imena.
Te tko li doisto g. 1571 obrani grad Korčulu
od Uluzala kralja i galija mu neg Ona, kad samo
nebo tad se otvorilo te iz njega ovako nješto govorilo:
„Nemojte se strašit, Korčulani! Jer vas dobit
neće katalani, Branit će vas Marija Divica, Kojano
je vaša pomoćnica" ? *)
Sinjani i vi Cetinjski srdari prošastog vieka
ustanite, poviedajte, tko li sačuva vas tko li obrani
vas od nemilih Turaka u ono nesretno doba kad
sve naokolo paljahu i robijahu? Ne zavapiste li vi,
^ Kačić, Razgovor ugodni.
popolo alla consacrazione generale. Fu questa proferita
dall'Ecc.mo mons. Regnaudi rispondendo il popolo
per acclamazione novevolte: Amen. Il Te Deum e la
trina benedizione coll' augustissimo Sacramento pose
fine a questa cara solennità che mai più potrà can-
cellarsi dal cuore dei bulgari. Ma che dico pose
fine? Anche dopo termínate le sacre funzioni il
popolo non sapeva risolversi ad abbandonar quella
benedetta immagine, dinnanzi alla quale si erano
sparse tante lagrime, e presentate tante preghiere.
Fino a tarda sera numerosi drappelli d'ogni classe
di persone avvicendavano cantici a Maria. I scismatici
anch' essi attoniti e commossi a tanto fervore cattolico,
procurano in qualche modo di parteciparvi, e non
di rado pregano dinanzi ail'altare della taumaturga
effigie, ed ai doni già splendidi dei cattolici ag-
giungono i loro, sicchè l'altare già bello presen-
temente, potrà raddopiare e triplicare la magni-
ficenza de'suoi arredi.
Dal N. 156 del giornale viennese la „ Tribilne"
traduciamo la seguente corrispondenza :
Spalato 2 giugno (Elezioni comunali). L'inter-
regno di sette inesi causato dalla dilapidatrice am-
ministrazione, iuaugurata sotto la inqualificabile dit-
tatura del D.r Bajamonti, uomo compromesso politi-
camente e moralmente pel suo colore italianissimo,
dopo 20 anni di malgoverno, si avvicina già alla
sua fine. Al popolo, che per lungo tempo a mezzo
di intrighi, di sotterfugi aderiva ad una banda di
ciarlatani, sarà in breve data occasione di accorrere
aile urne e di provare che non ha ancora perduto
il beno dell'intelletto. Esso non vorrà più servire
di cieco strumento nelle maní di un agítatore egoísta.
L'atto compiuto nel di 3 novembre a. d. col quale
fu posto termine alie malversazioni di una clique
turbolenta, era tanto in rapporto político quanto so-
ciale di grandissima importanza. Il governo, la di
cui indifferenza riguardo aile nostre condizioni quasi
confinava colla fiacchezza anzi per meglio dire colla
debolezza, dimostró con quell'atto di essersi risve-
gliato dal suo torpore e di aver finalmente liberato
la popolazione della più importante cittá dalmata da
un incubo che gravitava non solo su di essa ma
anche indirettamente su tutta la provincia. Di leg
gieri dovrassi comprendere come sotto queste con-
dizioni le indette elezioni acquistino per questa
provincia, politicamente ed económicamente legata
ail'Austria, una importanza straordinaria. Qui si
tratta di distruggere una volta per sempre il baluardo
di una opposizione ostile alio stato e di opporre sul
retto sensiero il popolo traviato ; si tratta quindi di
ristabilire l'ordine, di rigenerare le condizioni eco-
nomiche del cornune e di risvegliare nei cittadini il
senso del giusto e dell' onesto. Virtù cittadine e idee
di stato austriache debbono anche su questo estremo
confine dell'Austria spostare le aspirazioni che hanno
la mira fuori dei confini dello Stato. Egli è naturale
che la lotta elettorale in vista di queste tendenzo
diametralmente opposte e totalmente divergenti tra
i due partiti dovrà essere oltremodo animata. Il
preludio ha già cominciato e fra breve sopra tutta
la linea svilupperà la lotta. Gli stati maggiori sono
già formati e le prime mosse hanno in parte avuto
luogo. Mentre il comitato del partit«» nazionale, fa-
vorevole al Governo, è formato da distinti e veri
patrioti, fra i quali troviamo i deputati al consiglio
dell'impero D.r Bulat e D.r Rendic noncliè il de-
putato alla dieta cav. de Cambi, ed altri degni rap-
presentanti di tutte le classi sociali ; il comitato elet-
torale italiano è presieduto dal dimesso podestà
D.r Bajamonti e consta quasi esclusivamente dai
da Majka Božja od Rame, kojoj se s toga zavjeto-
vaste — i zavjet vam je do vieka obhod činiti i
junačku halku na Njezin Dan — oslobodjenja Vam
dan — strieljati?
Ah, jest, jest, Majka Božja i bogoljubstvo prama
Njoj to je bio uviek narodu našem najmiliji amanet
do Boga, to mu je bio štit proti zlotvoru njegove
vjere, tlačitelju njegovih prava; to dakle ima i mora
bit njegova pomoć i u ovo nesretno doba. U ovo
doba kad narod naš je progonjen, preziran i porugan,
Joj! nemilo neharno i nepravedno na svaku ruku, sa
svake strane, nu nije mu do sdvajanja, do očajanja, već
sad najskoli, sad uprav do Marjina razmatranja i do
Njezina štovanja. Takovo bo razmatranje i takovo
štovanje, bit će kano pojav liepe zore po naš narod;
jer ono će mu uzvisiti misli, oplemeniti srce, u rieč
usavršit će ga svega, te stvoriti će ga sada pravim
nosiocem kršćanstva i prosvjete u Istoku, ko što no
onda bio autemurale christianitatis. Tad svieta puci
ostali, videć da se u nami zrcale djela otaca naših,
svidit će se jednom te milosrdnijim i pravednijim
okom pogledat će, uvidjeti će nevinost našu i upoznat
će da smo Hrvati, sinovi neumrlih otaca, pleme onih
Zrinjskih svietu tol zaslužnih a Bogu tol vjernih.
i dimessi consiglieri comunali. Il| comitato nazionale
! ha semplicemente annunziato la sua costituzione con
| un avviso agli elettori riservandosi di pubblicare
i come d'uso il programma e i nomi dei candidati al
posto di consiglieri appena dopo la rettifica delle
liste. Il Bajamonti, il noto faiseur d'affairzx, ha al
contrario portato alla luce un enfático programma,
il quale sotto il manto ipocrito della lealtà invita
alla ripristinazione del vecchio malgoverno. Che la
vente¡nne malaugorata azione di quest' uomo abbia
condotto in errore una parte della popolazione egli
è certo; perô dobbiamo negare che a questo super-
lativo ceretano sia riuscito di sottominare in tal
modo il buon senso e la naturale intelligenza della
popolazione da toglierle completamente il discerni-
mento. Un'amministrazione comunale le di cui a-
zioni furono stigmatizzate non solo dal governo e
dalla Giunta provinciale, ma ancora più dalla opi-
nione pubblica, un' amministrazione comunale, che
non ha mai tutelato gli interessi degli amministrati,
ma che invece aveva soltanto di mira tendenze ba-
sate sopra un programma prettamente personale, non
puó ne deve giammai essere rimessa a capo di un
comune. La popolazione dovrà perció vigilare che
ail' estremo confine dell' impero non si sviluppino e-
lementi cancrenosi, la di cui propagazione potrebbe
minaceiare il sano nocciolo, ed è perció che noi nu*
triamo ferma speranza che i destini di questo co-
mune saranno affidati al partito nazionale dal quale
con fiducia possiamo aspettarci che metterà alla testa
dell' amministrazione uomini probi, inacessibili alla
corruzione ed aile tendenze sovversive per lo stato,
e che anche in avvenire il suo programma si rias-
sumerà nelle parole : „ Ordine ed economía" —
mentreché quello del partito autonomo aveva (ed
avrà sempre per divisa: „Disordine 6 dilapi dazîone".
Dopisi.
Prag, 13 lipnja.
Načekao sam se! al mi ipak nije žao, što je
dolazak NN. VV. Rudolfa i Stefanije bio odgodjen
sve do 8 tek., jer sam tako imao prigodu da se po-
bliže upoznam s ovim slavnim, učenim i bogatim
slovinskim gradom.
Carević i Carevička uputili su se iz Beča na
8 tek. u jutro oko 9 ura, burno od Bečlija poz-
dravljeni. U pratnji su NN. VV. knezovi Palfy i
Bombelles, kneginje Nostiz i Palfy, major Eschen-
bacher i knez Nostiz. Vlak je doletio ovamo oko 5
posije p.; vrieme prilično dobro; dočim za dva dana
prije kiša lievala ko iz kabla. Svuda na prolazku
preko Ceske Rudolf i Stefanija pozdravljani su bili
su slava ne su hoch, što je najbolji dokaz, kako
po svoj Ceskoj pretežnije se za češtvo ćuti. Na ko-
lodvoru i po svem gradu, kad je stigo vlak, tišme na-
roda da te Bog sačuva; ipak nikakva nereda uz
sve dalmatinsko oduševljenje koje je svima prisut-
nim obladalo bilo. Netom sam ugledao Carevića i
Carevičku srce mi je uzkipljelo od radosti: jer, re-
koh, samu sebi: ako su i kašnje al su ipak došli,
te želja čeških protivnika nije ipak prodrla. Doček
je bio sjajan, premda kiša omela i premda je za-
branjeno bilo sve što je moglo umarat nježnu Ca-
revičku. Sumraka one večeri nije bilo; jer dočim je
palo sunce digle se svieće i plinovi i električna svje-
tlost, da je obnoć bilo ko i obdan. 1 okolovine su
bile sve kžt u vatri živoj. Za cielu uru vozio se Ca-
') Nota d. Trad.
Tako će prestat nemilo progonstvo naše, i duge pa-
tnje naše, te tako Marijino bogoljstvo bit će nam
izvor svakoga blaga u duši i u tielu, na zemlji i na
nebu, za vremena i do vieka. U toj rieči, Marija,
da Bog da! Z.
tt-^ggjcs^
Kad i gdje smo iskreni?
(po Faber-u Fr: Ivan Despot.)
Kucnut li igda taj blaženi čas da budemo iskre-
ni? otresti li se igda zloudesnog hinjenja, koje nas
ko mahovina obraslo, kad god mi, ma bilo šta či-
nili, govorili, trpjeli?! Hoće duša da se razstavi
s tielom, ali je to težko, pretežko. Nije zar manja
muka, da se obmana otresemo, pače bih reko, da
smo na istoj. Znajuč da se mi nikad obmana pod-
puno ne okanismo, k nebu se tovećma krilimo, če-
znemo za dalekim virovima vječne iskrenosti. Crnoj
zemlji nije, vaj ! sudjeno, da se to kolo na njoj doigra.
Ima tu posla iza groba ili onda upravo, kad nam
pod nogama zieva crna raka.
Sliedi Dodatak
proračun (fabbisogno) zapopravuove župni-
ćke kuće. Tom prigodom pokaza mi čudeć
se veliki smotak 8 pisa izmedju župnika i
vlade kroz prošastih dvanaest godina glede
ponapravljenja Selo se je obvezalo dati sve
što je od njega vlada iziskivala, a i Crko-
vinarstvo. Neznam dakle uzroka, za koji
vlada oteže, jer kadli tadli mora ju napra-
viti, a što kasnije to za nju gore, jer gdje
se ove godine hoće sto forinta do godino se
hoće dviesta.
U Dubrovniku, dne 25 siečnja.
Castni g. Uredniće ! Teška su nastala po
nas vremena i Vi ste dobro predvidjeli stvar
još nazad dva mjeseca dana, a da se uvje-
rite kako posli idu u Hercegovini, evo Vam
šaljem list pisan dne 16 t. m. od prijatelja
mi iz zapadne Hercegovine, pa sudite moželi
biti tamo gore.' —
Dragi prijatelju !
Kod nas u istinu su se povratila ona
užasna vremena 75. godine; pa se već stala
bratska krv prolievati. Ovieh dana listom
narod na gornji kraj diže se na oružje; te
se već može kazati, da je neizbježiva buna.
Postaje oružničke, kojesumedju njima bile,
zapljeniše, a oružnike sobom u planiDe po-
vedoše. Ovdje u ovom varoša (Stocu) narod
je u velikom strahu, te se očekuje svakim
časom napadaj. Inostranci koji su se bili
nastanili u ovom varošu, kao i gospoje ča-
stnikž, i činovnika na prešu ostaviše ovo
mjesto. Vojnika ovdje imamo nekoliko, jedva
bi mogli štititi ovaj varoš; dočim sela gdje
živu katolici izvržena sa velikoj pogibelji;
jer pri ovakim okolnostim malo ili nimalo
vojuištvo bi im moglo pružiti pomoći.
U toliko ia se nijesam nimalo prepao, jer
budeli vakti sahat došo da umrem, rado
ću se osvetiti 4) pošto imadem na paloku
ostraguša. Nu čini mi se, da do toga neće
doći barem ovdje, jer i ako bi se usudili
udariti, što mislim da neće za sada, nebi
uspjeli, a u toliko eda stigne nuždna po-
moć. —
Ja sam uvjeren, da će Austrija svladati
ovaj odpor, ali posljedice svakako nedaju
mu se danas predvidjeti. Daj Bože, da ga
sretno svlada! Turci i pravoslavni ujednom
su kolu, a katolikš, ima malo u ovim zem-
ljani, te i ta okolnost za vladu je teška. —
Ko je kriv, da se jednokrvna braća medju
se mrze, Bog mu platio..! Nego na žalost
mjesto da izčezava, piri se osobito od strane
pravoslavne braće, te budu li prezirati i od-
sele na ovi mčin bracu katolike, mučno <5e
do mira doći. Istina, da imade i treća ruka
koja vatru potiče, ali svakako njihove težnje
su jasne, koje i ako bi se ostvarile, nebi
bile koristne za slovinatvo, te s toga neinogu
se Hrvati pridrnžiti njihovu programu, pa
makar i gore bilo. — Ja ću se predbrojiti
kao član Matice Hrvatske i nastojaću i još,
da joi kojega člana pribavim, ali kao po-
vjerenik, pošto ovdje nikako nebi se mogao
imati priličan broj članova, nebi se primio.
Primite tople pozdravi i t. d.
VaŠ prijatelj
sliedi podpis.
C^ađsSESaift^—
') Upliv turskiti vjerskih načela, koja se u o-
štalom gdjegdje i po Dalmaciji pomiču. Ur.
"») Upljuvak zabluda po rodu nam braće grko-
istočnjaka. Ur,
„Kako činio, onako i obvršio", pridoda
Mila.
„Ej čovječe, eto mi ti jednu razuzla, ali
tko bi mi drugu, kroz suze rekne Andro,
Dobro bih ga darovao!"
Zacaklile oči i putniku, pa u zabuni i
razgovoru smaklo mu pseto s pladnja ko-
mad mesa, te naliezi pokraj jednog komar-
dara. Ovaj ti ga malko ošibči, a kučak
zavij.
„Zašto, jadan nebio brate vikne Milka:
mesa Bogu hvala imade, a ono mi je pseto,
osim Krsta, u velike milo: Dok je moj
Marko bio, Bog mu dao dobar dan! ako je
živ, ako nije onda: Pokoj mu duši! -- bez
njega nikud...
„Nemogao se putnik više uzdržat, te će:
Mile, zor ženo, evo tvoga Marka 1
Tu ga upoznaj, cikni, padni od velike ra-
dosti u nesvjesticu, dok neizlete pirnjaci.
Povrati se Milka u se, pa sad tko da opiše
što se je tu sgadjalo! Ljubi se, grli, plači,
pitaj, odgovaraj, nigda prestat. Ivka, Andro,
Zvonimir, Zorka, muž joj, prijatelji, pirnjaci,
svi su tu! — Stao Marko kazivati, kako
ga bilo zarobilo, te nije mogao nikako da
piše: da se je dosta muke namučio kroz
RAZLIČITE VIESTI.
Uslic-d mobilizacije mnoge će obitelji u
Dalmaciji pretrpjeti velike štete a mnoge i u
potrebi biti, s toga radostno javljamo glas,
da će vlada, po zakonu o vojničkoj taksi,
piiteć a pomoć. Bilo bi željeti da naši
zastupnici n carevinskom vieću obrazlože
nevoljno stanje pučanstva Dalmacije, čiji si-
novi na bojnom polju služe državu ko malo
koja druga pokrajina u carevini, te da vlada
uzme u osobiti obzir naš položaj, jer inače
zlo i naopako. Do ut des! Naši su zastup-
nici dosta dali glasnjać za vladine predloge,
pa i za one koji nam nisu na korist, pa bi
bilo rednja vladu da i ona štogod dade.
Primamo iz Benkovca, 25 sječnja : čujemo
divaniti da naše kotarsko poglavarstvo daje
Bukovčanim grčko-istočojacim putne listove,
ljudina o kojim se pronosi glas da bi rada
odnieti srpski barjak (onaj onomadne u Ki-
Stanjarna kršten) da ga predadu četnicim u
Bosni. Evala, ako je istina, g. Barbieriu!
Grehota da ga neučine srpskim vodjom.
L' „Avvenire11 copia. Nel n.r 12 dell' Av-
venire si poteva legger 1' articolo „Le frou-
tiere seientificbe", copiato dali' Euganeo di
Padova.
Primamo: Milnh, 24 siečnja:
Viest o promaknuću m. p. du. Antuna
Marinkoviča, dušobrižnika ove varoši učini
utiska na sve varošane.
Za vrieme njegovog revnog dušobrižništva
u ovoj varoši Milna se je probudila iz pre
duboka sna, u kojem je snivala i stupila je
u novi život. Narod proniknuo u vjeri, crkva
uredjena i urešena ! A sve to zaslugom du.
Antuna Marinkoviča, uzor dušobrižuika, koji
vele dobro poznavajući dužaosti svećenika,
nije štedio nikakovog požrtvovanja, samo da
nas ukriepi u vjeri, u istoj da nas obodri;
praznovjerja i ostale mane i pogrieške u
koliko mu je bilo rnnguće, da iztriebi, ne
samo propovjedim, no i dobrim izgledom.
Uvjek pripravan da dotrče k bolestuiku,
pa bilo kojemudrago doba i kojenmdrago
vrieme, kod njega nije nigda bilo ispriča-
vanja.
Rječja d.n Antuna riešile sve one vrline,
što pravi svećenik posjedovati mora. On
nam odlazi, ali njegovo ime s neizbrisivim
slovima ostati će ubilježeno u našim srdeim.
Mi žalimo njegov o cl faza R* er smo uvjereni
da bivamo lišeni velikoga dobra, ali se opet
veselimo i radujemo, što sa njegove za-
sluge barem dielom naplaćene.
Bože daj! nasljednik se u nj ugledao!
Pro/esur d.r Vojno vii. Osiečka „Drau"
od prošloga četvrtka priobćuje da je iztraga
proti sveučilištnomu profesuia gosp. dru Vo-
juoviću dovršena i predloženo njegovo umi-
rovljenje. S druge se pak strane govori da
bivši predstojnik odjela za bogoštovlje i
nastavu gospod. đr. Muhić nije htio takov
pređlog m po naputku sastaviti ui podpisati.
To bi dakle imalo bilo preći kao baština
na novoga chefa g. Iv. Vončinu.
„Srbski Narod" proti Jocu barunu Živko-
vić. Ubr. od 18 t. mj. odgovara „Srb. Nar",
na odgovor baruna Joce Živkovića u „Agr.
Ztgu". načinom, koji g. baruna svakako
sili, da nastupi put suda, inače mu je kod
ono osamnaest godina, od kad je iz doma!"
„Hvala Bogu sinko! samo kad smo te
zdrava vidjeli, prekinu mu pirnica. Isto smo
nogam nad grobom, pa da i nismo, nek bi
ovog časa, s Bogom se smiriv, umrli, pošto
smo evo danas tri veselja dočekali!
„Taste, daj me daruj !"
„Moj ti blagoslov i ovoga i onoga svieta!
kud ćeš boljega dara".
Još jedno drugo gledalo i pitalo, žalilo i
suzilo, radovalo se i razgovaralo. — Taj dan
iza Miline udatbe bio je baš po nje najra-
dostniji!
Zaglavimo: Iza toga malo vrieme povrie-
milo, umrla Ivka, te za njom Andro. —
Milka uz Marka liep viek izbila. Zvonimir
mal po malo izpeo se do Biskupske stolice,
Zorka uz svoga muža živila ko u medenu
satu. Sve biće Andrino njima pripalo. —
Koliko ga mogu sgodni naputci i dobar uz-
goj! — Čega nemože biti gdje je milosti
Božje? — Liepo ti ga je okrenuo Marko,
a nesretno li ti je svršio Nikola! Izkolila
se Andrina, da će on tudjom umrieti. Nefali:
Tko s vragom tikve s^ 0 glavu mu pucaju.
onakovih izaziva i uvrieda uemognće obnašati
javnu službu kod zemalj. vlade bez uštrba.
Potres. U Zagrebu. Na 21 pr. mj. bio je u
Zagrebu preko kazalištne predstavo u 7 sata
55 časa ojači udarac potresa.
II giorno 29 p. p. fu celebrata la solenne
boatificazione del venerabile servo di Dio
Umile da Bisignano.
II Comitato eseeutivo per 1' Esposizione
triestina tenne nel gioruo 14 guunaio un' adu-
nanza in cui la Presidenza diede relazione
sulla sua operositfi nell' esecuzione dei deli-
berati presi in autecedenza; vi vennero pure
avaozate alcune nuove proposte riflettenti
1' ulteriorc procedimento dell' opera. Rilevasi
dali' accenuata relazione che i bisogoi finan-
ziari nel loro cotuplesso appariscono coperti
a saflicienza e ci6 pei contributi privati nel-
1' aramontare di fior. 115 mila, pel contributo
dol Governo di fior. 40,000, deila Camera di
Cornmercio di fior. 40,000 e del Municipio
di fior. 15,000, e finalmeute dal ricavo della
Lotterii garantito nell' importo di fior. 80.000.
A questi vanno aggiunti anclie gl' introiti
per le tasse di posteggio, ingresso ed altro.
Nella raduuanza plenaria dei Comitato
eseeutivo dell' Esposizione triestina tenutasi
addi 14 genn. venne ufficiosamente comuni-
cato che 1' Arciduca Carlo Lodovico ha ac-
cettato il protcttorato dell' Esposizione e pre-
letto lo scritto da S. A. Imp. al Comitato,
che suoua :
„Con piacere sonn pronto ad assumere il
„protcttorato dell' Esposizione A. U. d'Indu-
„stria ed Agricoltura dell' auno 1882 in
„Trieste, e spero che la stessa, attivata nel-
,,1'incontro del oOO.o anniversario dell'unione
,,di Trieste coi paesi Austriaai, sara coronata
„dal miglior successo e servira, ad animare
„e favorire le aspirazioni dell' attivita indu-
„striale dell' Interno e del lavoro nazionale.
„Desidero di essere informato di tempo in
„tempo sul progresso dei lavori relativi, e
,,prester6 ali' impresa il mio maggior possi-
„bile appoggio".
Vienna, 24 Decembre 1881.
„Arciduca Carlo Lodovico".
Per facilitare al Comitato eseeutivo 1' nl-
teriore procedimcnto dell' opera, nella sum-
menzionata aduiianza del 14gcun. si delibero
la crcazione di alcune nuove Sezioni, che
in ti-.-M-i.ii.v~——..u; • i i—i 11—mihmp—: i 1! T • ^ 1 -i esl-
stenti Sezioni di finanza, tecnica e della
štampa, e sono le seguenti:
Una Sezione — amministrativa — per
l'applieazione pratica delle disposizioni re-
golamentarie circa l'aceettazione e sistetniz-
zazione di tutte le insinuazioui, I' asseguo
dello spazio, le disposizioni generali per
1' invio ed il rieevimento degli oggetti, ai
regolamenti pci visitatori della mostra, pellc
agenzie, rappresentanze e nominatamente
per tutto che si riferisce alla partecipazione
di Trieste e del suo territorio, ali' ordina-
rnento intorno degli oggetti ed alle disposi-
zioni del servizio iDterno da fissarsi con
apposito regolamento, e finalmente per la
compilazione del regolamento sulla giuria.
Una Sezione — comunicazioni — per
tutti gli oggetti di trasporto, spedizioni, co-
municazioni, sicurtA, dogana, posta e telegrafi.
Una Sezione — agraria — incaricata di
curare la parte agricola dell' Esposizione e
di precisare specialmente tutti i programmi
e regolamenti alle esposizioni temporarie.
Ad altra Sezione — fešte — b appoggiato
quanto si riferisce ad eventuali solennita
inerenti ali' esposizione, ali' alloggio dei vi-
sitatori, al movimento locale, ali' ordine pub-
blieo, alla sicurezza ed alle misure sanitarie,
alla concesione di trattorie, bofets, sale
d'assaggio, etc. etc.
Cemu redovnici1} Austrijanska država reda
Fatebene -Fratelli liečila je i hranila kroz
samu g. 1881, bez obzirat se na vjeru i
narodnost, 16,085 botestnika i to kroz 279,519
dana. Ozdravilo jih je 14,213, umrlo in 1085,
a 787 ostalo liečeć se.
Rm-tvrdjava. Sasviem da neobstoji (?!)
rimsko pitanje vlada talijanska troši milijune
da utvrdi Rim. Dosad se potrošilo 12.000,000
lira. Ali to nije dosta, pa popečitelj Ferrero
pita jedanaest nvlijuna. Pa da je istinita
ona: hic manebimus optimel
Umro je Crnogorski mitropolit Hilarion.
)Promjena boje svjetlosti svjetionika u Slanomu.
Svjetionik na Donjem rtu pri ulazu u slan-
sku luku, koji je dosad bio zelene stalne
svjetlosti, odsad će biti biele svjetlosti.
Znak na grebenu Mramori, izvan Osera
Istra. Obznanuje se da na novo sagradjen
je morski znak u zidu na grebenu Mramori,
u istok gradu Oseru, l3/4 milje dalje. Znak
je čunjast, bio, na pet metara povrh mora, na
vrhu mu je denjak sa prekriženim motka-
ma i stiegom sa slovima S. M. Uzidan ie u
grebenu, koji je poprieko dva metra nad
plimom i za metar je u dubinu. Istodobno
odklonilo se je gvozdeno koplje, koje se
postavilo da označi greben, kad je more
bilo uništilo prvi znak.
Znak na grebenu Grbovac kod Primoštena
(Capocesto). Na grebenu Grbovac, 3 gume-
mene na J. I. ostrvice Grbovac kod Primo-
štena usadjeno je željezno koplje, na vrhu
mu dva kruga u nakrst u obliku denjka i
željezni stieg na 8.55 metara vrh plime.
Znak je bio.
Kako da izlieČiš bjesnoću. Lječnik Buonton
liečio je diete, kog ujeo pas. • Djetetu je bilo
pet godina. Liečnik videć da mnogo trpi,
dao mu popiti nešto moka indijske konoplje,
a kad se djete probudi poslie deset sata
ozdravilo.
Pučanstvo New-Yorka iznosi 1,206,220
duša, medj kojima ima 9020 Poljaka, 4551
Rus, i 153,482 Niemca i Austrijanca.
Suvremeni povjestničari u Kini Britanički
muzej primio je nadavno na dar kinežku
povjestnicu njemačko-francuzkog rata g.
1870-71. Povjestničari Wang-Taon i Chamg
Tsem-Sing počimlju sa prispodobom izmed
Kine i Evrope, pa tad pripoviedaju o ratu,
Povjestnica je u šest svezaka. Glasovit do-
govor Paen-ni-tenii (Benedetti) sa pruskim
kraljem u Jm-sse (Ems), razni bojevi, poraz
kod Tre-tan (Sedan) i obsiedanje Pariza, a
sve to potanko i točno. Djelo završuje iz-
borom Mak-ma hon-a (Mac Mahon) pred-
sjednikom republike.
Politička lieclama. Amerikanci ko u
svemu i u reelami su ti čudaci. Sve jim
dobro došlo da tjeraju svoj zanat, pa i po-
litika. Evo primjera: Zidovi po N. Yorku
puni su oglasa, na kojim se štije sa velikim
slovima: predsjednik Arthur razbojnički u-
sv, piibližir^oglasu, spaziš ne-
koliko rieči sa manjim slovima, te pročitaš
sliedeći oglas :
Predsjednik Artkur
od davna bio bi ostao
razbojnički ubijen
od leda i od vlage, da ne nosi od dvie go-
dine zobunac od fanele Juliusa W. Evansa,
Johnston square, 3.
Primamo i doslovce tiskamo, prepuštajuć
našem dopisniku komente izopazke:
Slavno Uredništvo !
Na u ime paragrafa, nego u ime nepri-
stranosti pečatajte ovaj odgovor.
Počasti me ujeki duševni pisac dobrim
postupljenjem zlaćanog svog pera o mojoj
malenosti: izvrstno naveze liep člančić pod
čarobnim naslovom „Profesor Risto Kovačić
u Kotoru" i ljepši još dopis, uzor ilustraciju
malenog hoćenja jevangeoske mu ljubavi.
Člaučić je u 94, a dopis u 95 broju „Kato-
ličke Dalmacije" prošle godine. Znati će ona
za što: objeručke „Katolička Dalmacija"
prima i pečata sve, što joj ko o meni posije,
a osobito kad me pisanje katolištvu i državi
opasnim slika.
Grehota velika što duševnome piscu an-
gjeo ne dade da se zadovolji člančićem, jer
jedna mana dopisa sve mane člančića nad-
maša. Mane su člančića: osam neistina, jedno
protuslovlje i jedno pogaženje jednoga od
glavnih pravila čestitih društva.
Prva je neistina: da mažem Hrvate iz
„politične finoćo"; druga je neistina: da sam
se na gimnaziji u Dubrovniku katolika ,,na-
psovao"; treća je, neistina: da je g. pokra-
jinski nadzornik Solar, a tako i g. opravi-
telj ove gimnazije, Dobrilović, protivan bio
dolasku mi ovdje kao protivnu „svim dobrim
i katolicima i državljanima"; četvrta je ne-
istina: da se koce da sam došao ovdje ili
po želji političkog komesara iz Ercegnovog
kao bivši mu onamo „prem opasan", ili po
želji g. načelnika ove općine viteza Lipovca
„da je više pravoslavnih i na gimnazijo, kako
ih je u obćinskom upraviteljstvu"; peta je
neistina: da u gimnaziji, kad je ura moja
prva ili zadnja „ili ne marim za molitvu, ili
je ne slušam"; šesta je neistina: da sam u
mom govoru nad pokojnim B. B. u Dubrov-
niku „smrt" i „onaj život" definirao kako
duševni pisac govori 1 da je izvadio iz moga
govora, pečatanog n knjizi g. „prote Niko-
lajevića"; sedma je neistina: da sam na
I ovoj gimnaziji „grozno govorio o izvoru
e rittovare neir autoritk suprema đel
successore di S. Pietro la forza đi
rigenerarsi a novella vita di spirito,
come lo trovarono fino al secolo XI i
suoi padri per difendersi contro gli
scismi e le eresie e per progredire
nell' eroismo delle virtii cristriane, che
popolb 1' Oriente di un numero stermi-
nato di santi.
Non b chi non veda la estensione
đel disegno del Sommo Gerarca. La
cbiesa greca b la piti importante di
tutte le chiese di rito orientale. Mentre
le altre chiese orientali non si esten-
đono che su nazioni particolari, la
chiesa greca, oltre di abbracciare la
nazione greca dell' Ellade e della Tur-
chia, estende la sua influenza sul mag-
gior numero dei popoli slavi, e sui ru-
meni. Sono quasi novanta milioni đi
popoli di rito greco, che sono sventu-
ratamente staccati dal centro dell' uuitk
cattolica! Inoltre la chiesa greca, che
comprenđe i quattro patriarcati orien-
tali di Coslantinopoli, di Alessanđria,
di Antiochia e di Gerusalemme, ha
un' importanza storica per 1' autorith,
pontificia, esercitata aino al secolo XI
sulle chiese d' Oriente. Finalmente la
chiesa greca e importantissima, perchfc
mantiene liturgia ed istitnzioni đel tutto
conformi al domma e allo spirito della
chiesa cattolica; talmente che tutto cio
che đi buono si conserva nella chiesa
greca đisunita, non b frutto dello sci-
sma, ma di quell' unione cattolica che
una volta la legava e la reudeva figlia
della chiesa romana.
Ora istituendo il Sommo Leone rnis-
sioni di rito greco, che viene a fare?
Viene a servirsi degli elementi cattolici
esistenti tuttora nella chiesa greca, e
che sono un vivo monumento;đelIe ve-
ritk cattoliche. L' ordine gerarchico,
conservato in quella chiesa, esige un
capo, che per istituzione divina abbia
autorit& suprema sopra tutte le chiese;
i libri liturgici della chiesa greca con-
fermano tutti i dommi della chiesa
cattolica, non escluso quello§>3eir au-
toritii pontificia.
Quindi Leone XIII coll istituzione
della missione cattolica di rito greco,
viene a đire alla chiesa greca: io ti
voglio cattolica, e non latina; conserva
pure i sacri riti e le sacre istituzioni,
che hai rieevuto dalla veneranda auti-
chitk; ma, đeli! ritorna đel tutto a
questa veneranda antichitk, quale te
1' addimostrano i tuoi padri, i tuoi santi,
i tuoi riti, le tue istituzioni, ricevute
da padri, che furono cattolici; e tu ti
trdverai nell' unione colla cattedra di
Pietro.
In tale maniera Leoue XIII viene
a togliere allo scisma 1' unica anua di
cui si vale per impedire il ritorno dei
popoli d'Oriente al cattolicismo, cioe
che il Papato ali' elemento orientale
voglia sostituire 1' elemento oceidcntale,
il latinismo all'ellenismo. Questa idea,
che parrebbe sciocca a prima vista, e
radicatissima nei popoli orientali, e
sopra tutto nei Greci, i quali oggi
tendono a creare il Panellenismo. Per
essi il rito e le istituzioni ecclesiasti-
clie sono la bandiera della loro vita
nazionale. Attentare al rito e alle isti-
tuzioni ecclesiastiche, e attentare alla
loro vita nazionale. Ora quest' arma b
loro tolta da Leone XIII coll'istitu-
zione di missioni cattoliche di rito
greco. I Greci si possono persuadere,
che il Papato non attenta alla loro vita
nazionale: il Papato vuole i greci cat-
tolici e non latini. Volendoli cattolici,
rispctta il loro umor proprio nazionale,
perche lo spirito nazionale nulla ha
di ripuguante, quando e inteso cristia-
namente, collo spirito della chiesa cat-
tolica; anzi la variet& dei riti e delle
nazionalitit e un pregio della sola
chiesa cattolica, perche essa sola sa
mantenere 1' anitil nella varieta.
Josip,
po milosti božjoj i svete apostolske stolice
Nadbiskup Vrhbosanski,
crkvi božjoj u Sarajevu i svim vjernicom,
koji su u svoj nadbiskupiji vrhbosanskojbla.
godat i mir od Boga Otca našega i G<sp0-
dina Isusa Krista.
(v. broj 15)
20. Današnji viek ide jedino za užifcom
ovoga svieta, jer negoji više nade. Tak je.
Kada se čovjek nevjerom odvrne od J)g3)
svoga cilja i svoje nade, onda srce njg0-
vo, jer bez Boga najvećega dobra przno
postaje; ono hoće da se napuni, zasitile-
menitimi dobri, ono posiže za putenimina-
sladami, ono hvalu i slavu traži od svjta,
ono na svaki način ide i jagmi se zada-
gom ovoga svieta, ono se rastapa u Ia.| i
strasti. Odmetnuvši se od Boga najveiga
dobra, ooo nema u nebu šta tražiti, ujnu
je nebo ovaj sviet, njemu je raj vlajti
užitak, a sve drugo mu je samo sredsiV,
koje ima jedino njemu složiti. 0 kako >
pusto, kako li prazno srce čovječje bez viš
nade ! Koli sretno je ono i presretno u src
Isusovu, koje na križu trpi. U tom sra
trujem okruženu spoznajemo mi, da je Bq;
za nas na križu trpio, jer smo mi rod Ijut
ski okužen griehoro, komu je raj zatvore
komu je odkupljenje nuždno, komu je p-
kora nuždua, ako hoće, da mu se vra
nebeska i opet otvore. Zahman si utvara
da će doći neznam kako sretna vremena;
i za najsretnijih vremena valja ona osui
božja: Prokleta zemlja u djelu tvom: s m
komi ćeš od nje jesti sve dane života svog
Trnje i korov će ti radjati, ... Sa znoje
lica svojega jest ćeš kruh, dokle se nevral
u zemlju, od koje si uzet (1 Mojz. 3, 17 --2C
Tko je ikada bio tako mudar, tako bogi
tako slavan kao Salomon? Što god željal
oči njegove, ne branjaše im niti ukraćiva
srcu svojemu kakoga veselja, nego mu
sr«e veseljaše sa svakoga truda (Prop.
Isus: Po tom će svi s <oznati, da ste moji
učenici, ako imate ljubav medju sobom (Iv»
13, 35). Pa tko da uabroji, što je sve crkva
katolička tečajem toliko stoljeća učinila da
doskoči raznim nevoljam roda ljudskoga da
mu pomogne laglje snositi muke i tjeskobe
koje ga tište! 0 sveta vjero križa, vjero
svetoga utauja, vjero goruće ljubavi! Kada
će, ah kada će sviet, bezvjerni taj sviet
spoznati, da jedino li sve tajne ovoga svieta
odkrivaš? ah kada će taj sviet, koji misli,
da na ružah hodi, dok se uživanjem vre-
menitih dobara zaslepljuje, kada će uvidjeti,
da je za nješto uzvišenijega stvoren, da ga
iza groba uzvišeniji, vječni život čeka, i u
taj život, u tu domovinu da jedino ti vjero
trnjem okrunjena prstom pokazuješ? ah ka-
da će se taj hladni, taj sviet ledeni, taj
sviet bez srca ogrijati na gorućoj ljubavi
božanskoga srca, kada če se osviestiti te
uvidjeti, da i glede blagostanja vremenitoga
ona uviek vriedi, kako valja glede dobara
duševnih: Temelja drugoga nitko nemože
postaviti, osim onoga, koji je postavljen, koji
je Isus Krist (1 Kor. 3, 11); jer nema u
nijednom drugom spasenja (Djel. ap. 4, 12).
22. Nije zahman srce Isusovo otvoreno.
Zato je ono otvoreno, da nam unutra bude
prost ulaz. Isus, naš Gospodin, pakazajuć
na srce svoje svim dovikuje: Dodjite u
srce moje svi, koji ste nevoljni i oterećeni,
i ja ću vas okriepiti. Dodjito vi sirote i od
svieta zapušteni, i ja ću vas utješiti. Dodjite
vi, koje dvojbe i varav sviet umara i za
mirom uzdišete, i ja ću vam pravi mir dati
Dodjite vi, koji tugujete, i plačete, i ja ću
vam suze otrti. Dodjite koji ste u napasti,
i ja ću vas ojačiti. Dodjite vi grešnici, i ja
ću vas izliečiti. Dodjite vi pravednici, i ja
ću vam uztrajnost dati i do veće vas još
svetosti dovesti.
23. Tomu milomu pozivu nemojmo se
oglušiti. Jer će doći vrieuie, kada će srce
Isusovo, koje od ljubavi naprain nam sad
gori, biti prinuždeno, od nas se odvratiti;
doći će vrieme, vrieme smrti, kada će
od nas za svoju ljubav račuu tražiti;
doci će vrieme kada će to sve, Ijubeće to
10), pa ipak nije s toga bio sretan ni zj koje 'jubavju plamti, srce, koje je sve
dovoljan, jer jesam zavapio: Kad poglede da ' uas plamom svoje goruće ljubavi
na sva djela svoja, što uradiše ruke moju, Qžeže, kada će to srce one, koji su i uz tu
na trud, kojim sam se znojio, opazili da • goruću ljubav ostali kao kamen hladni i od
u svem taština i muka duhu, i da niš, to8a 8(( srca odvrnuli; za uviek morati od
neztraje pod suncem (Prop. 2, 11). Ni z sebe odbiti kao nevriedne svoje ljubavi. Ali
maljska dakle dobra nemogu zasititi sr<to 8rce> neizmjernim plamom ljubavi plamteće,
—— : — J L odvrnut će se od njih za uviek, za uvjek će ih
svojim proklestvom udariti. Ona usta, koja
su uviek puna ljubavi i na milosrdje otvorena
.. spremna uviek na to, da dobrotu srca greš-otvorio; izmirujemo se tim, što znamo, ka',nikom Ijubezno izliju, nazvat će ffrešnike nas sveti Pavao uči: da muke sadnšniiitTukletlml 1 reci ce im: vuiaz,n« IRTI IUCUC
ko junali, po običaju, u „otvorenim do-
pisima" puca na ljude oko K. Dalm.,
šaljuć jitu iz svog uljudnog bira titule
djece i ludjaka (v. ,,N. L." br. 15, 22
velj.) Sasviem da smo obiknuli tom Ju-
rjevom puškaranju, ipak nam se činilo
začudnim što se napisalo: pustite da se
djeca igraju, jer buduć da u našem
članku nije bilo govora o drugom no o
D.ru Klaiću i njegovom govoru, kogod je
mogo pomisliti da smo se htjeli šalit, što
nedao Bog, u ozbiljnoj stvari. Ipak, do-
puštamo ako se nismo pokazali djeca,
pokazali smo barem da srao naivni ko
djeca, jer, nepazeć na onu Oracijevu:
quid valeant humeri, pomislismo na mo-
gućnost da neke glave tupe naoštrimo:
dočim „N. L." dokazuje da bi to bilo
nešto vrhunaravna. Tješi nas sasviem
tim mis6 da u Dalmaciji ima još ljudi, koji
će prijati naše bistrenje, a za ljude Na-
rodno;/ Lista ostaje: Curaviinus Uaby....
* *
našega, ono i uz najobilnija dobra ovoj
svieta ostaje pusto bez više nade. S muka
ovoga svieta izmirnjemo se samo tim, š
znamo, da je Bog za nas trpio i nebo nt
vremena nisu ništa preuia budućoj sli
koja će nam se javiti (Rimlj. 8, 18); iz
rujemo se tim, što znamo, da će obli
ovoga svieta proći (1 Kor. 7, 31); izmii
jemo se tim, što znamo, da je blago naš
nadi ne na zemlji, već na nebu: Traži
veli apostol (Kološ. 3, 1. 2) ono što je go
gdje Krist sjedi s desne strane Boga. Mish
ob onom što je goret a ne što je na zeml
21. Današnji viek je bez srca. Tko se
jed noć od Boga odvratio, tko na nebu neo
ništa očekivati, komu je samo zemlja n
komu je uživanje na ovom svietu zadr
cilj, onaj drži, da ni drugi ljudi nema
drugoga cilja. Al komu je uživanje na ovo
svietu zadnji cilj, sasvim je naravno, c
takav druge ljude samo u toliko štuje,
koliko su mu od koristi, a kad mu prestan
biti od koristi, onda ih od sebe odbacuje,
za ujih nemari više, uego zadruge životinji
Takav čovjek sve druge drži za svoje pro
tivnike, koji god mn na put staju, da ne
može živiti po volji. Takovu čovjeku nije
do nikakovc vlasti, do ničega stalo; samo
je ooo nješto, što njegovim strastim uga-
dja; sve drugo je za njega ništa. Zato u
njega nema srca za nevolju ljudsku, za
sirote; zato u njega nema srca za to, da
svim vlastim pomogne, kako bi svim Ijudem
dobro bilo, koliko je to u ovoj suznoj do-
lini moguće. Odatle toliki jaz i/.medju bo
gataša i siromaha; odatle ona velika razlika
izmedju sretnih i nesretnih ljudi; odatle
u oganj vječni! Prokletstvo iz takovih usta,
prokletstvo iz tako Ijubećega srca jao! Koli
si griehu podan, koli zločest moraš ti biti,
kada tolika ljubav na tebi ništa nenalazi,
što da ljubi, kada toliko milosrdje ničemu
na tebi nemože da se smiluje! Kada pače
tolika ljubav tebe kano svoga okorjela pro-
tivnika mora od sebe odbiti, mora kao od-
metnika od Boga iz svoga kraljevstva iztje-
rati i u oganj vječni baciti. Jao!
24. Nu ne tako, nego svaki nas neka se
Isusovu pozivu odazove. Gle, evo i ja se
predragi spasitelju moj, tvojemu milomu po-
zivu odazivam, te sebi i cieloj nadbiskupiji,
koju si mi nevnednom milostivo povjerio,
trostruk stan u tebi uzimam; ja sebe 1 sve
ovce tvoje, koje si mi povjerio, stavljam u
otvorene rane nogu tvojih, da promatrajući
stope tvoje put spoznamo, koji u život vječni
vodi; sebe i ovce tvoje, koje si mi povjerio,
stavljam u otvorene rane ruku tvojih, da
uviek pred očima imajući djela ruku tvojih
djela za nas učinjena kroz cieli svoj život
močilo na križu, i sami počmemo djela
;cbi ugodna čioiti, i od njih se nedamo ni
smrću razstaviti; sebe, predragi Isuse moj,
tvoje dragocjenom krvlju tvojom odkupljene
i meni od Tebe milostivo povjereue ovco
itavljam n otvoreno tvoje ljubavju goruće
irce, da tu promatrajući neizmjernu ljubav
voju, od koje si za nas čovjekom postao i
Da drvetu križa za sve nas umro, od ljubavi
sami napram tebi uzplamtimo, te nas ni
Narodni List zove nas Indjacima i
djecom; a za što ? Jer smo rekli da je
Klaić donekle govorio po svom uvjere-
uju, al da lo nije uvjerenje hrvatskog
pučanstva Dalmacije. Pa zar to nije i-
stina ? N. List na čelu si udario: jedino
narodno neodvisno glasilo... Melnimo da
je i da on daje oduška misli birača
Kla ic'a, Montia i drugih; pa ćemo tad
zapitali N. List.: kako je mogo dr. Klaić
uztvrditi da lemeljem ustanku služi po-
litičku ideja, dočim si ti tvrdio da ruje
druga dalja ruka? Kako je mogao Klaić
prispodabljati ustaše sa Veljkom i sa
drugim boriocima za srbsku neodvisnost,
dočim si jih ti zvao „razbojničke čete?"
Kako je Klaić mogo posumnjati da se
mogu izleć zapletaji ako se braća nadju
prama braći, dočim si ti u uvodnim član-
cima tvrdio da će naši vojnici vjerno
izpuniti svoju dužnost? Ovako bismo
mogli i na dalje pitati N. List. Ili je
Klaić govorio iz duše naroda, a tad, li
N. L., nisi narodno glasilo, jer dr. Klaić
svojim govorom pobio svu tvoju dosa-
svŠftiff ubjeren}ii, ''lia[io"']o' "Ivrdila hat.
Dalm., a tad U varaš narod zovuć dr-
žavničkim (!?) Klaićev govor.
* * *
tolika mržnja, tolika neprijateljstva;. o-8mrt> život, ni angjeli, ni poglavarstva,
datle medju ljudi tako malo bratske^ Ijo- P si,e> ni štrt jesa,la ni što će biti, ni moć,
ba vi i sloge. Ta tako ohladojela ljubav k
bližnjemu gdje će se opet uzpiriti, gdje li
uzplamtiti ? gdje drogdje nego u gorućem
srcu Isusovu. To je srce za sve trpilo. Svi
su dakle ljndi krvlju Isusovom odkupljeni,
svi su baštinici kraljevstva nebeskoga. To
srce nije se na svoju korist, nego se je za
sve nas žrtvovalo. Prava dakle ljobav netraži
sebe, nego ona se žrtvoje i daje za droge
da drugim bude dobro. To srce prikazuje
se samo za nagradu za sve, što god mi do-
bra svojemu bližnjemu učinimo: ŠtouSiniste
ii visina, ni dubina, ni drugo kakovo stvo-
eoje neuzmogne razdvojiti od ljubavi božje,
oja je u Tebi Isuse Kriste naš Gospodine,
imen
Ovaj pastirski list neka se vjernikom
ročita prve nedjelje iza kako se primi.
U SARAJEVU, dne 15. siečnja 1882.
f Josip, nadbiskup.
jednomu od ove moje najmanje braće, meni
učiniste ^ (Mat. 25, 40). Ta ljubav srca Isu-
sova koju promjenu o svietu neučini? Ova
ljude raznih naroda jezika i običaja u jedan
narod sabra; ona od njih svih jedan narod
same braće sastavi, koji su svi imali kao
jedno srce i jednu dušu, tako te isti pogani
vidivši to uzkliknoše: Gle, kako se kršćani
medjusobno ljobe! Da ljobav je uprav zna-
men, po kojem se poznaje, tko je učenik
Kristov. Na zadnjoj bo večeri reče sam
Čuduih ljudi.
Kad smo nazad dva broja potražili da
razbistrimo govor dr. Klaića u odaslan-
jtvima, Narodnomu Listu dalo se na žao
5lo smo, ako i najumjerenije i najulju-
jnije, nešlo predbacili prvaku narodne
stranke. Ali „urednik do njegove volje"
pošto nije mogao da pobije naše rieči,
Srećni li su birači dalmatinski! Za
pretresenim „državničkim" govorom, eto
li i sjajnog (v. ,,N. L." br. 15) govora
dr. Lovre Montia. 1 on, ko i Klaić, go-
vori u ime hrvatskog naroda u Dalma-
ciji. Monti je sam sebi tajna, reče jed-
nom Pavlinovic. Dali je to mnenje isti-
nito neznatno, znamo saino da ovog puta
Monti je odkrio svoje misli i težnje, i do-
kazao da je ni pjerka ni kanjac. Govo-
reć proti uvedetiju iznimnih sudišta u
Dalmaciji, Monti čislo i bistro reče:
sa onim upravnim sustavom loli nepri-
jazniin srbskome pučanstvu zemlje (Bosne
i Hercegovine). Monti dakle u ime svoje,
u ime svojih drugova, u ime narodne
stranke jasno i glasno pred zastupnicima
ciele Cislitave kaže: Bosna je svbska
zemlja !! — Narodni List ipak zove lakav
govor „sjajnim" govorom, i donaša ga na
ćelu lista, primećuć mu saino opazku da
je vlada neprijazna i hrvatskom a ne
samo (ovo "sa/no" vriedi hiljadu du-
kata !!) srbskome pučanstvu. Eto kamo
smo doprli sa neizvjestnotn narodnom
politikom, da narodni zastupnik u carev,
vieću u ime hrvata Dalmacije priznaje
da je Bosna srbska ! Cemu govori Pav-
linovićevi, čemu njegovi spisi, a imenilo
Razgovori ? Bosna je srbska ! lo su rekli
narodni zastupnici kroz usta Montieva;
jedino narodno neodvisno glasilo nije
proti tomu prosvjedovalo — Bosna je
srbska! Nije li ovaj zaključak točno,
bez pretjeranosti izveden ? Ako jest,
kako nema dvojbe, nek birači sudo med
nama ljudjacima i mudrosti pobratima
Jure.
Govor Montiev neodabrava nijedno
glasilo većine, dočim listovi ljevice kažu :
eto vam dokaza, da ciela Dalmacija i-
gra jedno kolo sa krivošijanskim usta-
šama.... Bečki Valerland piše: „Monti se
suprolivio predlogn sa stanovišta, koja
(Sliedi Dodatak),
Rismondo e egli pure. Ma ehi oserebbe get-
tare in faecia ad un Rismondo 1' accusa di
ladro ? Forse il solo Cittadino, che a quanto
pare dd, del proprio; gli onesti per6 po-
tranno eriticare il modo di procedere degli
uomini che governano il nostro comune, forse
anehe qualche spesa di cui si poteva far a
meno, ma non diranno giammai a gente o-
nesta: voi siete ladri. II corrispondente dirk:
si lascia man libera ai subaiterni i quali
poi commettono degli abusi.... Sia pure ! ma
per questo se ne ha forse da incolpare il
don Mijo, il quale per cinque mesi sta lon-
tano dalla citt& ? Forse i superiori di Zara
hanno da render conto per certi bossolotti
eseguiti nella nostra calle larga (Intelligenti
pauca!) ? Ci sark del raarcio anehe nel no-
stro comune (e dove non ve ne ha?). Un
Vuković p. e. non potrk giammai accudire
ai propri affari e sedere per 4-5 ore al
giorno nell' ufficio comunale per sorvegliare
la condotta dei subaiterni (quantunqne un
Benevoli in fatto d' onesta potrebbe dare dei
punti a dieci OičžaeZi'm-corrispondenti), un
Mate certamente sark eostretto in eterno a
far 1' ufficio di sedia, contento che i Ljubić
o i don Mijo si prendano 1' incomodo di se-
dervi sopra.... ma a tutto ci6, sono certo, gli
onesti maearani troveranno rimedio e non
permetteranno mai che il comune passi in
mano d' una clique la quale sprezza non
solo la nazionalitk ma ben anco lareligione
del nostro popolo. S' intende, a voi poco
importa (v. 1' Avvenire n.r 24) che s' ammi-
nistri in turco e in chinese.... noi vogliamo,
voi dite, che il comune „ci servi bene". Si-
gnori del partito nazionale sloggiate, siamo
qui noi che vogliamo esser serviti (e sarete
davvero), cedeteci i seggi e noi vedrete ac-
contenteremo tutti a costo di creare un nuovo
posto, il posto di — „cappellano comunale."
Cittadino! se i vostri amici politici parlas-
sero in questo modo, si potrebbe almeno
lodare la loro sinceritk, essi invece si ser-
vono della vostra penna (che guastb le co-
lonne di tutti i giornali della provincia) per
tacciare d' affarismo gente onesta, e mi co-
stringono a rispondervi: medice cura te
ipsum!
E inutile, caro Cittadino, atteggiarsi a
Catoni nel mentre si proclama a pritno cit-
tadino di Makarska un ladro, che spogli6 i
propri benefattori- e nel giro di qualche lu-
stro divenne un secondo Creso pelando il
povero primoriano; inutile, nel mentre si
ha a capotamburo nelle proprie file uno di
cui la cronaca ragusina narra certe storielle
che pajono leggende ma che invece sono
fatti verissimi 5 inutile, nel mentre si tengono
in onore i bussolottisti della calle larga
Cittadino, accjua in bocca! Veritas.
Ragusa, 20 maržo.
Una gita — Di piacere V Nemmeno per
sogno, in tempi si torbidi, e coll' uggia di
sapere protratta la vitale questione dell' au-
mento delle paghe, mentre un eccelso si-
gnore mi conci6 in ordine e per le fešte
nella liquidazione della mia fassione. Mille
grazie all'esperto barbitonsore; ed a dirla
in breve, la mia gita avea per iscopo una
visita di eondoglianza e un mi rallegro,
ali' ottimo, al migliore dei miei amici. Per
caritk! Che tomo ! Come mai combinare in
un fastello le condoglianze ed i mi rallegro ?
Per quanto possa sembrare ostica a trangu-
giarsi questa pillola, nondimeno e la pura
veritk. L' ottimo mio amico nel disimpegno
delle sue mansioni venia colpito dal vajuolo,
e la Dio merck felicemente il superava, ecco
la causa dei mi rallegro. Ma la h vecchia:
un malanno tira 1' altro. Se 1' amico potč
superare il vajuolo, non pot& sfuggire al
terribile sdruscio della smunta borsa, la
quale mai accolse in serbo un bajocco, in
causa della minima retribuzione che egli,
povero prete, riceve. Ed ecco la causa della
mia sincera cordoglianza.
Fatti i convenevoli feci un giro in citta
per sentire le novitk. Sunt mala, tale 6 il
mondo, mixta bonis. Fu una grave perdita
ed irreparabile per Ragusa la morte del
cavaliere Drobac, il distinto chimico farma-
cista, il solerte promotore dell' ordine, del
benessere, 1' immortale fondatore del patrio
Museo. RagUsa in massa accompagno la sua
bara, pianse la sua morte. Sia pace ali' ot-
tima anima sua!
E' a sperare che la frenesia serba degli
insorti Krivošiani apra gl' occhi a molti dor-
mienti, specialmente qui a Ragusa; ove pur
troppo certi kumovi e compagnia bella lemme
lemme preparavano il terreno ad injezioni
serbe. A tanto sobollimento di saugue, pro-
babilmente avrk fatto buon effetto la doccia
di acqua gelida, cioe il memento di S. E.
il Luogotenente, ma b molto piu 1' energia
dei provvedimenti. Non si scherza in servi-
zio: tre nottole gik scaldano le panche di-
menticate, del famoso „bokar" in S. Lo-
renzo, due serbi puro sangue, ed un faccen-
diere inglese. E la finisse con questo terno
secco, ma ho timore fondato, che cadrk nel
laccio anehe qualche altro passero solitario.
In ogni caso ehi cerca trova: tal sia di loro.
Un repulisti era pur necessario anzi indi-
spensabile pel bene della povera cittk di
Ragusa.
Gironzando trovai a easaccio un veechio
compagnone, al quale porti i saluti, in tutta
confidenza ehiesi: se egli avesse veduto il
cadavere intatto coll' intera toga di Damiano
Ohmučević, dopo 200 anni di duro sonno,
come ai quattro venti strombazzava il nostro
arcicritico „Slovinac" ? Trasecolai alla se-
guente risposta: Frottole, caro voi, aperto
il sepolcro alla mia presenza, vidi quattro
aride ossa, ed un pezzetto di straccio scar-
latto. Ecco la pura veritk. Forse lo „Slovi-
nac" volle dare di spalla ad un i. r. con-
servatore d' antiehita, recte ad un rivendu-
gliolo patentato d' antichitk, decorato della
quarta classe dell' ordine montenegrino di
Danilo. (Oh! quanto sa di sale questa ri-
compensa!). Cotesto messere, colle vesti di
i. r. conservatore d' antiehita, (povere pe-
core in bocca al lupo), cercb in mille guise
di attraversare la pia ed ottima idea di quei
benetneriti Padri, i quali vivendo a spillur-
zico, vollero selciare in marmo e riordinare
la loro ehiesa, sobbarcandosi ali' enorme som-
ma di 9000 fiorini. Mille ineagli, mille osta-
coli affastello quel messere collo seopo di
attraversar loro la strada. Offizič) altilocati,
importuno nobili e cittadini, organizz6 una
serqua di visite tecniche, fe' apparire indi-
rettamente i frati quali vandali insensibili
ali' idea del bello, distruttori del patrio de-
coro, discese fino a notomizzare la qualita
delle semplici placche, dando il brevetto di
inservibili a scelte placche maltesi (attenti
voi incettatori di diplomi e medaglie !); e
tutto cio alla maccnia quasi egli si oppo-
nesse spinte e non sponte — Ma, caro mio,
rimbeccava io, sotto quale titolo, su che
base tutto cio, mentre pur sappiamo che la
ehiesa dei Domenicani fu una lugubre bi-
cocca e niente piu ? — Eh! su qual base,
con quale titolo; e presto fatto. Quattro mi-
sere rifruste lapidi che coprivano le povere os-
sa dei devoti confrati, e fra queste anehe quelle
dei malvisi sbirri, vengono dichiarate mo-
numenti ; monumenti gl' altari non gik, ma
la posizione niente simmetrica in cui furono
posti; monumenti quel migliajo di placche
da mutarsi al terazzo a spese del Munifi-
centissimo nostro Sovrano; monumenti il
pavimento della ehiesa tutto a sbalzi e rialzi,
tormento unico per un miope; monumenti
intangibili la calce, e ridano pure i polli,
ecco fatto il becco ali' oca. Sia pure, gik
sappiamo che stultorum infinitus est nume-
rus, i gonzi ci avranno creduto, ma gl' in-
telligenti ? E poi forse i frati stavano li per
trangugiare quelle lapidi, placche, colonne &
capitelli ? Cospetto ! che stomaehi. No, no,
che anzi i frati con felicissima idea pensa-
rono di conservare tutto il buono che c' era,
ed anehe dargli maggior pregio collocando
ogni cosa a suo posto, non dimenticarono
perfino le lapidi, e pensarono di cuoprire
con esse le basi delle tre arcate della fac-
ciata interna della ehiesa; ma fu inutile gri-
dare ai sordi. II messere continu5 ad urlare:
dalla ai frati! — Classica; monumenti quat-
tro lapidi, senza bassirilievi, senza statue,
senza ornati con al piu qualche stemma od
iscrizione sbiadita. Ma fosser pure monu-
menti, non era conciliabile 1' idea dei frati
e la conservazione delle lapidi ? Perche il
signor conservatore non procur6 qualche sus-
sidio perche quei ideali monumenti fossero
raffazzonati ? conservati ? Perchk non fece
spaccio della sua scienza archeologico-aral-
dica col consigliare i frati? Perche lavoro
alla macchia ? Perchč lungheggio tanto da
metter in forse il sussidio del munifico So-
vrano ? Perche... — Eh ! mio caro avrk avuto
il suo forte perehč, che potrebbe esser lu-
meggiato e spiegato da noti, curiosi e molto
pepati aneddoti, che forse vedranno la luce
del sole. In somma delle somme 6 un fatto
che i benemeriti Padri Domenicani dovet-
tero sopportare ogni sorta di brighe, per
iare quel bene che con rara abnegazione
intrapresero, e che condurranno a termine
ad onta degl' inconsulti conservatori d'an-
tichitk; come pure e un fatto che qualehe
maseherina si h svelata per quel che e. In ogni
caso questo curioso evento serva di regola
a tutti quelli che hanno intenzione di intrapren-
dere ristauri, e ehi sa che un bel giorno
qualche sottile conservatore non vegga un
vaso monumentale, T"n certi vasi cantonali
di ghisa, ed allora guai alla Comune, cui
saltasse il ticchio di rimuoverli o cambiarli,
senza prima interrogare il sibillino responso
del conservatore d' antichitk. Uomo avvisato
per metk salvato, diče il provverbio.
A. L.
RAZLIČITE VIESTI.
Nazad dana ,,N. L." donio je viest da će
biskupom u Dubrovniku bit imenovan preč.
Dr. Pulić. „Vaterland" u br. 83 (24 t. mj.)
donosi nasuprot da će na dubrovačku stolicu
zasjesti preč. D. M. Vodopić. Po svemu rek
bi da su ove viešti, barem za sad, pia de-
sideria; nama uz to drago i utješljivo što
vidimo da se glas pronosi samo 0 osobam
vriednim, te ima nade da će izbor izit če-
stito, pa na koga god pao.
Nov list u Dubrovniku. Početkom travnja
početi će izlazit u Dubrovniku nov poučni
list „Biblioteca storica della Dalmaziau, pod
uredništvom prof. Jelčića. List će bit drugi
Spljetski „Bullettino" glede jezika : pisat će
uredovno talijanski, ali će primat od do-
pisnika u sve jezike.
U četvrtak, na 23 o. m. pokrajinsko u-
čionsko Vieće držalo je sjednicu na kojoj
osim inih posala razpravljeni su i ovi: proš-
nja učiteljskih zbora gimnazija i moroplovne
učione u Kotoru za doplatu u ime skupoće:
polugodišnja razredba u učiteljištu Dubro-
vačkom i u vojnoj učioni u Zadru; poljo-
djeljne knjižnice zu pučke učionice; rokovno
izvješće c. k. učiteljišta u Arbanasim mje-
seca sječnja; učila za učitelj ište u Dubrov-
niku; učionska knjižnica u Makarskoj; po-
moćna učionica u Dračevici; kotarski nad-
zornici za tekuće šestoljeće; pomiešća za
žensku učionicu u Metkovićim.
S mora. Brzojavljaju iz Cowes-a,, 20 ožujka:
Slobodan M. k. Vukasović, krcat oriza iz
Rangoona i Falmoutha put Vlaardingen, na-
lazeć se u sat p. podne kod otoka Wight,
dobi udarac od englez. parabroda Gladiolus
koji je dolazio iz North Shields, i potonu
u Četri časa. Svu momčad spasi parobrod i
izkrca ovdje, osim nostroma, koji se utopio.
Kap. Vukasović uslied primljenih udaraca
bolestan je.
Sa tršćanske burse. Kafa Rio: 60 — 64
fior.; buhač dalm.: 55 — 70 fior (sto kilog.);
ulja dalm.: 41 fior.; od pamuka: 32 fior.;
petrolij 100 kil. u barilima: 9.50 — 9.57;
loj dalm.: 41—43 fior; katram dalm.: 14
— 16 fior. Napoleuni: 9*52; —9.53 ; du-
kati: 5.58 - 5.60; london: 120.25 -- 120.65;
bankanote talij.i 46.10 — 46.20; dohodak
aust. u papiru : 75.05 — 75.15 ; Lloyd: 658.
Andremo al fondol Tre anni fa, e pre-
cisamente nel maržo del 1878, 1'eroe dei
due milioni indirizzava da Caprera una
lettera al „carissimo Imbriani" nella quale
scriveva: Io dico che le popolazioni d'ltalia
erano materialmente piu floride quando sta-
vano sotto il ferreo regime dei suoi sette
tirannucci". I fatti danno ragione al Ga-
ribaldi. Di recente il parlamento ordinava
un' inehiesta sulla marina mercantile, la
quale a gran passi ando decadenclo. Nel
primo volume dell'inchiesta che or ora ve-
niva pubblicato la societa mutua di Procida
depose: quando re Ferdinando Borbone vol-
le una marina piu considerevole nei suoi
Stati, se 1' ebbe colle famose Tratte decre-
tate nel 1816.... il traffico allora si estese,
la marina divenne numerosa." II sig.r Sbisk
di Bari depose : „la nostra marina e distrutta
e Bari fra poco non avrk piu marinai." E
il sindaco d'Ancona: „Ancona ebbe sino
agli ultimi anni un ottimo arsenale, in cui si
costrussero navi da 1500 tonnellate. Nel 1861
il governo l'occup6 (prima apparteneva allo
stato pontificio): nel 66 lo spoglio comple-
tamente e lo soppresse" II deputato Cavalletto
il 7 corr. diceva alla camera dei deputati:
„Guardatevi intorno, 0 signori, e vedrete
che non siamo sicuri." Ma il Papa? Lo storico
Macaulay scrisse: „II Papa puo essere si-
curo sull'avvenire de'suoi moderni nemici."
Lanza i Medici. Prošlih dana umro je u
Rimu J. Lanza, bivši predsjednik talijan-
skog popečiteljstva, koje je kroz kapiju
„Porta Pia" ušlo u vječni grad. Bog mu se
smilovao i katolički svećenik bio mu na
samrtnom času. Rimska Capitale, ljuti se
što jedanaest popova opratilo lies — Umro
je i general Medici po i njega odpratili
svećenici. Jakovu Medici, piše Capitale nije
pomoglo što se borio proti Papstvu; i njemu
je bilo završiti u popovskim rukama." Tako
je ! Talijanska vlada zasužnjila sv. Otca, ali
svećenstvo redom zakopava i popečitelje i
generale.
Premi nelle scuote e nei catechismi-
Onde promuovere sempre piu la divozione
nella Settimana Santa crediamo non esservi
miglior premio o regalo, in queste circostanze,
dell' Ufficio dei guindici giorni di Pasqua,
ed e percio che nuovamente raccomandiamo
la bella edizione teste ristampata dali' e-
ditore cav. L. Romano di Torino. Detto
Ufficio, come gik abbiamo detto, b in latino
colla traduzione in italiano a fronte e colla
spiegazione delle Cerimonie della Chiesa.
Consta di 762 pagine, in bel carattere, su
carta finissima ed elegantemente legato al-
1' inglese con fogli rossi, per soli L. 2 la
copia e L. 20 la dozzina.
Crediamo bene pure ripetere l'annunzio
dell'O^cmm Hebdomadae Sanctae solo in
latino, col Canto Gregoriano ; bellissima e-
dizione in rosso e nero ad uso specialmente
del Clero. Si vende L. 3,50 la copia legato
semplice, e L. 36 la dozzina, Iranco di
posta.
Dirigere lettere e vaglia
alla Libreria dei cav. L. Romano in Torino.
Plovilba ausl.-ug. brodova.
Algir: doj. 19 ožuj. Amelia. Bougie:
doj. 10 ožuj. Ljubidrag. Buenos Ayres:
doj. 10 velj. Cavaliere Krapf; 13 Lussignano.
Cette: odj. 15 ož. Volunteer, k. Merlato,
Algir. Gjenova: doj. 21 ožuj. Plod. Li-
sbona: doj. 14 ožuj. Balkan. Marsilja:
odj. 18 ož. Donaj, kap. Blažević, Cagliari;
Ara, kap. Harabalja, Gorea. Montevideo:
doj. 14 velj. Betel. N. York: doj. 17 ož.
Osmi Dubrovački. Philippeville: doj. 14
ož. Giusto dall'Argento. Rochefort: odj.
17 ožoj. Maria T., kap. Miknličić, Cardiff.
Shields: odj. 17 ožuj. Alessandro T., Da-
binović, Jakin. Singapore: doj. 16 ožuj.
Alessandra. Solun: doj. 3 ož. Varšak; —
odj. 4 ož. Clita, kap. Lusina, Scalanova; 5
Maria S., k. Nikolić, Lagos. Table Bay:
odj. 16 velj. Deveti Dubrovački, k. Suhor,
N. York.
Trst: odj. 18 ožuj. Petroslava, kap. To-
manović, krcat dasaka put Bone.
Ođpisi ,,K. D."
Č. g. X. — Šibenik — U dojdućem broju.
C. g. X. — Drniška okolica — Dragovoljno
Vas bilježimo 11 niz naših dopisnika. Ovaj prvi
pokušaj dobar je i spravni smo nvrstit ga, ali
stvar iziskuje da bude pod Vašu odgovornost, uz
poznate Vam uvjete. 1 u ovom slučaju, nešto ćemo
izpustit, naime šio hi Vas moglo nagnat u sukob
s paregrafim. Dobro se je proć zla I
C. g. X. — Spljet — Primismo preko prija-
telja upravljeno nam pismo: neoduzlmljemo mu
vrstnoće u načinu, ali je odveć poetičan, a da uz-
mogne far effetto.
Oglasi.
IMF" duet, Signori
che đesiderassero nel venturo anno
scolastico collocare in educazione i loro
figli a Zara in buona famiglia, potranno
rivolgersi in tempo per dettagli alla
Redazione del giornale.
Sorveglianza la pi& serupolosa oon ripetizione serale.
Mondo netto fior. 26 mensili.
Una stanza elegante,
con prospettiva pittoresca alla marina
nuova, da subaffittarsi.
Si darebbe la preferenza ađ un sa-
cerdote che volesse vivere ad intero
costo (mondo netto) in famiglia.
Maggiori dettagli presso la Redazione
del giornale.
D. Ivo Prodan, vlaatnik, izdavatelj i odgovorni urednik Tiskarna Ivana Woditzke.
mija odabrala posebno povjerenstvo; čiji je
izvjestitelj već predao ministarstvu svoje
izvješće, koje preporučuje vladi da pristane
uz predlog predsjednika sjedinj. amer. Dr-
žava.
Fideicomiitsa u Austriji. Ministar je prav-
de naložio s^im višim pokrajinskim Sudi-
štima, da podnesu obširno izvješće o sada-
šnjem stanju fideicommisa, biva onih vele-
posjeda koji su nerazdielivi i nemogu se
prodati, već prolaze od koljena na koljeno.
Više zemalj. Sudište u Pragu već je odgo-
vorilo ministru; po njegovom izvješću ima
u Češkoj 57 realnih fideicommisž, koji za-
uzimlju 946.714 jutara zemlje, biva deseti
dio ciele Češke, a još tu nije uračunan
Thurn und Taxisov fideicommis, jer ne
spada u nadležnost pražkoga višega zem.
Sudišta. Ovi fideicommisi plaćaju na godinu
1,093,941 fior. zemljarine i 93.923 kućarine;
obterećeni su sa 27,979.685 fior. duga; dva
su fideicommisa svaki po tri milijuna, a dva
po dva milijuna. Osam fideicommisa prosti
su svakog tereta, dočim 4 se nalaze u upra-
vnom i eksekutivnom uzapćenju. Suviše
dandanas ima u Češkoj i 28 novčanih fidei-
commisa (biva takovih koji sastoje iz gla-
vnica, državnih papira i t. d.) u vriednosti
od 5,189,339 fior.
Dne 24 tekućeg bi izpjevana u znak 19 velj. Trojednica. Bouen: doj. 17 velj.
Nilo. Saint Georges: odj. 18 velj. Amor
Fraterno, k. Piskulić, Cardiff. St. Paul:
doj. 26 pr. Ciro. Shields: doj. 20 velj.
Maria D.; — odj. 19 velj. Enrica, k. Sti-
panović, Trst. Smirne: odj. 8 velj. Giano,
k. Raimondi, N. York. Table Bay: odj.
20 sj. Emilia T., k. Radoničić, Guam.
zahvalnosti s. misa za Čestito zdravlje
prejasne Carice, da ju milostivi Bog
uzdrži za mnogo lieta na utjehu vjere
i carstva.
Dne pak 25 bi izpjevana 8. misa
za dušu mile uspomene pokojnog cara
Ferdinanda. Bog blagosovio Njezino
Veličanstvo Caricu Mariju Anu sa svom
prejasnom kraljujućom Obitelji Abs-
burgovaca.
Zirona, 25 siečnja 1883
Don Simun Anzelinović
župnik na ime svoje i
svih njegovih župljana.
Al Reverendissimo Capitolo đella
Chiesa Cattedrale, al P. T. Reverendo
Clero Urbano e foráneo, al Reverendo
Clero regolare, alla Spettabile Fab-
briceria della Chiesa parrocchiale di
Perzagno, alie Inclite Autorità civili,
militari e scolasticbe, alle Spettabili
Amminisrazioni comunali di Cattaro,
Perzagno, Debrota e Mulla, ai Can-
tori dilettanti della Chiesa Catte-
Kratelj u Mexiku. Pišu iz N. Yorka dne ¿rale, al Coucistoro greco-orientale
16 tek.: U državi Chiapax (Mexika) poka-i e a tutti quei molti, che nella eirco-
zao se kratelj. U gradu Tustla umrlo je ! stanza luttuosa della perdita del nostro
800 osoba, u Tanali 1000. U mnogim mje- ¡ dilettissimo genitore, ci furono larghi
Odpisi „K. D.'
CC. „Bišćani"
stima dobar je dio pučanstva poginuo od te
bolesti. Dosad pošast hara jedino u tako-
zvanom vrućem pojasu.
Požari kazališta kroz god. 1882. Požar ;
što se dne 18 tek. dogodio u ugarskom A- j
radu, prizvao je na pamet nesreće, koje se j
na tom polju sbile kroz prošlu godinu. Evo !
jih: kazalište marioneta u Parmi: kaz. ma- j
rionetâ u Rivarolo; Concert Hall u Brig- j
thonu; Opera House u Owensburgu u Sjed.
amerikanskim Državama; Park théâtre u
N. Yorku; cirkus Kreuser u Bukarestu
(poginulo nekoliko djece i 18 konja); kaz.
Livadia u Petrogradu; kaz. „Palazzo di
Cristallo" u Marsilji; kaz. Nazionale u Al-
giru (nekoliko ranjenih) ; Royal théâtre u
Liverpoolu ; dvorsko kazalište u Schwerinu ;
Opera u Boltonu u Englezkoj ; Prince's
théâtre u Portsmouthu; kazalište u Pointe
â Pitre u Antilama; Alhambra u Sheffieldu
u Englezkoj; Opera u Nevadi; Opera u
Salemu Sjed. amer. Država; kaz. Masini u
Barcelloni ; Ginnettes Circus u Portsmouthu;
Alhambra u Parizu; Opera u Liegiu; Ar-
cadia u Petrogradu; kaz. de los Recreos u
Madridu; kaz. Beriot u Louvainu; kaz.
Westend u South Sieldu u Englezkoj ; ka-
zalište u Islingtonu; Club u Pernau u Li-
voniji; kazalište u ruskoj Staira Roira; ka-
zalište liričkoga družtva u Rouenu ; kaz.
Mellison u Brigthonu ; kazalište u Tanebovu
kod Moskve; kaz. u Švetskom Oerefero;
Alhambra u Londonu; Opera u Metropolisu
Illinoisa; kaz. Sibi-bel-abbès u Algiru.
di tanti conforti rendiamo i piu vi vi
ringraziamenti, assicurandoli che ne
conserveremo sempre la più ricono-
scente memoria.
Cattaro 22 Febbrajo 1883
Casimiro D.r Forlani Vescovo
Francesco D.r Forlani Avvocato
figli
Traii se 6000 privničarskih poslušnika
— za Moskvu. Rusko ministarstvo carskoga
dvora naredilo ie, kako javlja moskovska
Ruskija Vjedomosti, da se uzme pod plaću
6000 pivniČara i poslužnika, koji govore tu-
dje jezike, dok budu trajat krunitbene sve-
čanosti u Moskvi. Pivničari koji poznaju
njemački i francuzki imaju prednost i do-
bivaju na dan 10 rubalja plaće. Za samo
služenje inostranskih knezova prima se do
2000 poslužnika i djetića, ali je od potrebe
da imaju dobrih preporuka.
Brzojavke „Katoličkoj Dalmaciji"
Berlin, 26 veljače. Poriču se
viesti ob odstupu Gösslera i o
njegovu nesporazumu s Bismarkom.
Car je već odgovorio Papi, 11 od-
rješito pomirljivom duhu.
London, 26 veljače. Podunav-
ska konferenca pristala je 11a sve
ruske želje odnosno na trak Du-
nava od Kilie do mora.
Petrograd, 26 veljače. „Golosa
bi obustavljen za šest mjeseca.
Bi utamničeno do 40 studenata
radi prietnja proti ministru Tol-
stoiu.
Koliko ko vrij aid troše Sjedinj. am. Dr-
iave? I to nam zna kazati statistika — a
merikanska. Zanajviše jih pojede N. York;
na godinu oko 150.000 do 180.000 sterlina,
biva skoro dva milijuna naših fiorina. Fi
ladelfija i Baltimora na godinu pojedu ih,
skupa dakako, preko po milijuna fiorina.
Ljeti ima izobila kornjača, pa ako N. York
nemože da sve prodade, tad jih drže u
vodi i hrane kupusom, loćikom, ćerevizom,
i korom krastavaca, Što jim je najsladje.
Ima jih svakojakih, od nekoliko funata ko
i od četvrt tonelate težine; najveća kor-
njača, što ju je N. York dosad vidio, težila
je 560 funata.
Zahvala.
Blagođarnoat prejasne Carice Marije
Ane doprla je i do ovog mjesta. Prejasna
Carica udielila je znatnu svotu od fior.
|00, na molbu M. P. župnika, za po-
pravu crkve S. Nikole u ovoj župi.
Plovilba aust. ug. brodova.
Algir: doj. 15 velj. Columbus; — odj.
14 velj. Spirito, k. Kosović, Rieka. Balti-
mora: doj. 3 velj, Fi urne E. Bordeaux:
odj, 18 velj. Carolina, k. Stiglić, Filadelfija.
Boston: doj. 6 velj. Edvigc. Cadiz: odj.
14 velj. Jared, k. Glabalo, N. York. Co-
lombo: doj. 10 velj. Armida. Deal: odj.
19 velj. Catina R., k. Sforzina, Point-a-Pi
tre. Dunkerque: doj. 16 velj. Caterina
B. East London: odj. 25 sj. Gulieimo D.,
k. Frausin, Elephant Point. Falmouth:
odj. 19 velj. Libero, k. Glavan, Rouen;
Amalia D., k. Kljunak, Beltast Foway:
doj. 18 velj. Rachel. Havre: doj. 16 velj.
Nilo; — odj, 17 velj. Lussignano, k. Gladulić,
St. Thomas. Krf: doj. 19 velj. Stilicone.
Liverpool: odj. 19 velj. Deseti Dubrova-
čki, k. Marinković, N. Orleans. Marsilja:
odj. 17 velj. Else, kap. Grbac, Rieka; 18
Cavaliere, k. Martinolić, St. Pierre; Josef,
k. Ivančić, St. Pierre; 19 Viola, k. Nikolić,
Rio Grande. Newry: odj. 19 velj. Mimi
P., k. Randić, Cardiff. N. York: doj. c
velj. Henoch; 4 Antonio S.; 5 Sedmi Du
brovački; 18 Emilio. Pointe de Grave
doj. 18 velj. Nemirna. Queenstown: doj
Bisko. — Na dikn Vam je
popratno pismo radi liepih ćustva koja gojite za
„milu domovinu" i „Katoličku Hrvatsku". Napried 1
C. g. m. n. — Osobitom radošću primismo
ovaj dopis, jer usljed ono nekoliko dana muka
pobojasmo se da je nemoć a ne navedeni uzroci.
Hvala, i življeli!
C. g. „Jedan izmed vas" — Šolta. — Cienj.
dopis o odlazku veleč. D. I. M. u dojdnćem broju.
ć. g. X. — Dubrovnik. — Takodjer, jer da-
nas uz najbolju dobru volju ne bilo nam nikako
moguće.
ČČ. gg.: M. Kolarić; D. Jaugcer; J. Banješ;
S. Hegedić; G. Hadrović, K. Bešlić — prekovele-
bitska Hrvatska. — Bilježimo Vas vrlo rado u
niz novih svojih prijatelja i podupiratelja. Br. od-
poslati bit će stigli u redu. Ako ima tko uzroka
tužbi, molimo nek nam se prijavi. Življela Kalo
lička Hrvatska !
Č. g. M. — Krk. — Primismo. Liepa Vam
hvala i prij. pozdrav !
C, g. X. — iz trog. okolice. — Onomu dopisu
mučno da nadjemo mjesta jer stoput dulji nego
zanimiviji. Molimo Vas: 6 debelih strana! Samo
ga proštit zapalo nas truda ko sastavit izvoran
članak. Treba se ograničit na potrebito, a sitna-
rije, koje često ni samomu dopisu ne idu u prilog,
svim tim na stranu.
C, g. D. L. Milavić. — Zategli trsit rad navale
posala. Življeli !
C. g. 0. A. Ml. — Perušić. — Ovršeno. Vele-
zaslužuog rodoljuba 0. M. Liubića vidjesmo ovdje
i glede njegova lista uredismo po naputku.
Ć. g. 0. B. M. K. — Doljani u Bosni. — Pe-
čat bi odpremljen. Nepostoji nikakva pogodba, te
ako nije dobro možete slobodno natrag. — Pred-
platu za veleč. 0. J. Ć. primismo i oglasismo a i
zaost. brojeve odposiasmo. Br. 4 bit će zaglavio
gdje na putu. šaljemo opet. Srdačan pozdrav !
Č. g. Nik. Čavlina — Okiaj (Knin). — Jučer
predadosmo na poštu 1 izt. naruć. knjige. Ukupno
s post. n. 25. Srdačan pozdrav !
Č. g. J. Žeravica — Knin. — Nije nam tre-
balo dokaza. Vjerujemo i samoj besjedi poštena
čovjeka. Šalj emo Vam br. 7. t. g. Zdravo nam i
Č. g. D. R. Mar. — Gdinj. — Fior. 2 zabilj.
za „K. D." a fior. B predadosmo veleč. D. M. N.
za „Mat. Hrv.^ Prijateljski odpozdrav!
Ć. g. D. I. Val. — Vetovo u prekoveleb. Hrv.
Vrlo Vas rado ubilježismo. Pismo za veleuč.
D. Fr. B. predato. Življeli!
Č. g. D. M. D. — Katuni. — Promienismo u
Katune. Srdačna hvala na prij. riečima i bodrenju.
Glagol. Misala ima kod Propagande u Rimu za
20 tal. lira (8 fior. u zlatu) iztisak.
Č. g. 0. 0. M. — Vrlika. — Primismo ono
1000 rabljenih biljegovaka. Predplate oglašene na
drugom mjestu. Srdačan odpozdrav !
č. g. D. P. Brant. hrv. zast. — Hercegovac. —
Jeste li primiti sve u redu odposlate izišle bro-
jeve ? U onom poslu vršimo svoju dužnost. Da
ste nam zdravo !
C. g. 0. Ant. G. — Makarska. — Dvie naruč.
bojad. slike odposlate jučerašnjom poštom.
Č. g. D. Josip Ćubelić bogosl. 3. g. — Senj.
— Šaljemo Vam naruč. izt. „Canon Missae" uz
sniženu cienu i „Prilog". Misala glagolskih nera-
bljenih može se nabavit kod Propagande u Rimu
uz cienu od fran. 20 (napoleun u zlatu). Odpo- !
slasmo onomadne pismo na si. ftSbor." Do šla je
da nemamo nikakva odgovora ? Odpozdravljamo
najsrdačnije. Življeli I
C. g. 0. J. Čavkić. — Visoka. — Adresu pro
mienismo po naputku.
Č. G. D. Jur. Pavlinović. — Rašćane. — Još
f. 1 i Vaša cienj. predpl. bit će namirena do kon-
ca t. g.
Ć. g. D. St. Matas. — Štrigova. — Rodoljubne
Vaše rieči silno nas osokoluju, jer su nam nov
dragocieni dokaz, da hrv. sviest i staro hrv. po-
štenje ima svagdje svojih sljedbenik«. Napried za
spas vjere i domovine, koja, ako i nije velika,
ipak je po ugledu, prosvjeti, prirodnom bogatstvu
prva na Balkanu; samo nek je rada i bratske
sloge i uzajemnosti, pa će antemurale chri-
stianitatis i opet pokazat što može u kolu dru-
gih naroda. Traje li još onaj nered ?
č. g. 0. A. R. — Proložac. — Bijasmo onako
zabilježili, jer nam knjige onako svjedočile. Mie-
njamo po Vašem računu. Zdravo nam I
ć. g. D. I. B. — Milna. — Izgubljeni br. 9
odposlat Vam je bio izuova jučerašnjom poštom.
ć. g. 0. M. Š. — Zaostrog. — Premda ue«
možemo a tudjom tisk. kako bismo sa svojom,
pravedni zahtiev bi ipak već izpuojdo. Treba trie-
bit. Prij. odpozdrav !
č. g. 0. M. č. — Šibenik. — Promienismo po
naputku.
Ć. g. B. K. — Brač. — Odposiasmo posebno
pismo. Šaljemo od početka t. mj. Svedj spravni i
unapried na obranu našeg, kako baš ovih dana
pisS odličan poljički rodoljub, „izigranog sve-
čenstva", čemu možemo mi nadodat slobodno: i
učiteljstvai:. Zar treba tomu dokaza ? Jok I Preo-
čito je, na žalost. — Da smo Vam na pameti.
Zdravo !
Č. g. D. J. G. — Trogirska okolica. — Ša-
ljemo Vam br. 9 i 10.
Č. g. D. N. Vid. — Starigrad. — Slika sv.
Ćirila i Met. odposlata. Predplatu ubilježismo, a
oglasit ćemo ju s ostalim u dojdućem broju, jer
zadnji čas tako naraslo tiskano gradivo da nam jo
bilo pretrgnnt, kako vidite, i prvi Podlistak. Sr-
dačan odpozdrav!
Oglasi.
Ilcinr. Franck Söhne,
in Ludwigsburg
fi. k. povi. Tvornica
u Linču na Dunavu.
Prava Franckova Kafa
najjača, najugodnija, te najcjenija
Pridodaje se Bohnskcj Kafi
2 do 3 punim žlicama Bohnske Kafe pri-
dodaj punu žlicu Frankove Kafo
tim dobivaš hranivu, jaku, tečnu i
zdraviju kafu, no što bi dale 4 žlice
čiste Bohnske.
Preporučuje se i
možež dobiti u-
vjek svježe kod
svih dućana mi-
rodija u gradu i
u carevini. SI.HUTZ MARKE. SCHUTZ-MARKE.
Arredi di Chiesa
per le Chiese
Laline, Greche, Ortodosse
ecc. ecc. ecc.
Caterina Oarusa
Trieste, Via Nuova N. 1, 1. piano,
di flanco alia Chiesa dei Greci.
3
II sottoscritto si fa dovere di
render noto a tutti gl* I. R. Capi
ufficio, alie spett. Amministrazioni
comunali, Parrocchie, ecc. che h
sempre ben fornito di un copioso
assortimento di Timbri di ottone
d' ogtii genere, come Suggelli
Macchinetle per timbrare a secco
e a tinta, scattole di latta con
cuscinetto ecc., a fior. 1.50 Tuna
accetta puré riparature che ese-
guisce prontamente, e tutto a
prezzi miti.
Suggelli a due lettere a soldi
45 Tuno.
Cario Busso
Incisore in Zara.
Ü. Ivo Prodan, vlaatoik, izdavatelj i odgovorni urednik Tiakarna Ivana Woditake.
„Srpskim Novinam" sedam Članaka :!
„Članak I." Arhijerejski sabor sači-
njavaju a) svi eparliiski arhijereji; b)
dva arhimandrita; v) po jedan pro-
tojerej iz svake eparhije. Predsjednik
je arhijerejskog sabora arhijepiskop i
mitropolitvsrp8ki ili onaj, koji njega
zastupa, članovi pod b) i v) postavljati
će se na ta mjesta kraljevim ukazom na
pet godina. Članovi neživući u mjestu
sabora dobiju putni trošak i 15 dinara
dnevnice. Cl. II. Sazivanje, otvaranje
i zaključivanje sjednica arhijerejskog
sabora dostavljat će se za vremena na
znanje ministru prosvjete i crkvenih
poslova. Cl. IH. Sva po gore navede-
nima tačkama donesena riešenja arhi-
jerejskog sabora dostavljati će se mi-
nistru prosvjete i crkv. poslova i moći
će se izvršivati, pošto isti ministar iz
javi, da od sirane vlade nemawnikakoe
smetnje izvršenju njihovom. CL IV.
Arhijeisja bira arhijerejski sabor. Ar-
hiepiskopa i mitropolitu izbira na-
ročito izborno tielo, u koje dolaze po-
kraj Članova arhijerejskog sabora: pred-
sjednik ministarskog savjeta, ministar
prosvjete i crkvenih poslova, pred-
sjednik državnog savjeta, predsjednik
kasacionog suda i pet članova narodne
skupštine, Cl. V. Svršeni izbor pod-
nosi se kralju na odobrenje, a crkveni
se obred izvšuje tek pošto kralj izbor
odobri. Jedanput nepotvrdjeno lice ne-
može pri istom izboru opet birano
biti. čl. VI. Na sve administrativne i
starešinske položaje u crkvenoj službi
razporedjuje i pojedinim ličnostima po
njihovoj sposobnosti i po službenoj po-
trebi odredjuje arhijerej po predhodnom
sporaznmljenju s ministrom, prosvjete i
crkvenih poslova. Čl. VIII. Arhijereji
imadu prava državnog činovnika prema si-
stematičnoj plati od 10.000 franaka. Ovim
člankom dodan je kao nje nadopunju-
juci jošte novi i to VIII. članak, koji
glasi: SveŠtena lica, koja se kao takova
nebi pokorila zakonima i naredbama
na osnovu njih izdatim, kaznit će se prvi
put sa 500 -1000 dinara (franaka •== po
40 nČ.), drugi put sa 2000 dinara;
ako bi i poslie toga nepokoravanje pro-
dužila, bit te sa svoga mjesta uklonjena.
Ove kazne izriče ministarski savjet na
predlog ministra prosvjete i crkvenih
poslova. — Evo tako je crkva u Sr-
biji dobila papu u kralju, odnosno u
ministru prosvjete i crkvenih posala.
„Pravoslavni", kako liepo piše „Sriem-
ski Hrvat", „odciepiv se od Rima trpe
samovolju jednoga ministra, a nemogu
nigdje pomoći tražiti. Kako kukavna
je^t, i opet velimo, borba, gdje ministar
jedan crkvu li temelju njenom uzdrmati
može; koli uzvišena jest borba kato-
lika u Pruskoj protiv najmoćnijem mi-
nistru svieta! Crkva u borbi protiv
svjetovnoj vlasti može i mora imati
svojih mučenika: ali podleći nemože,
jer takova crkva nebi bila crkva
Isusova, koju ni vrata paklena po obe-
ćanju Isusa Krista nadvladati nemogu
Crkva, koju može ministar jedan s
temelja razoriti i pretvoriti u državnu
instituciju, to valjda Isusova crkva nije
nigda ni bila. Djelo Isusa Krista ne-
razoravaju ni odredbe ministra Nova-
kovića ni ukazi kralja Milana. Vjerni
mogu biti progonjeni kao što je i
katolikom bivalo i biva dan danas, ali
crkva sama, djelo Kristovo, ostaje
netaknuta."
U Armenskoj sliede uapšenja. Po
viestima iz Erzeruma rek' bi da su
Turci uapsili još mnogo osoba. Kažu
da je Erzeru nski vladalac javno pred-
bacio armenskomu biskupu, da je on
na Čelu zavjere.
lluđueiiosi Srba.
Pod gornjim naslovom doniela je prije tri
godine Sloboda čianak, kog dielomice pri-
našamo, da popunimo tunekidašnji članak
„Srbi rastu".
„Godine 1797. bijaše popis puka. Iz
Caplovićeve knjige, Slavonien, 2. Theii,
str. 68. doznajemo, da je tada bilo u
Banovini 112,586 grčko-istoenjaka ili kako
neki hoće „Srba", a u Krajini 265,055; biva
ukupno u cieloj zavelebitskoj Hrvatskoj
337,641. „Koliko biaše, za onoga popisa,
slieditelja zapadtie crkve, neznamo. U istoj
knjigi nalazimo podataka, ali nenalazimo
podatke, za izračunati na koliko su se, do
onda, grčku-nesjedinjeni, u Hrvatskoj pove-
ćali ili umanjili, dakle nepuštamo se u to
računanje.
Polag popisa od god. 1857 bilo je kato-
lika 1,077,749; a grčko istočnjaka 473,445.
To će reći: broj grčko-nesjedininjenika u
Hrvatskoj, kroz 60 godina povećao se za
95.804 duše, ili za 25 i odiomak postotka.
Tu je slab napredak.
Po popisu pako god. 1869. bilo je 1,307,418
katolika, a 511,821 grčko-istočnjaka.
Na taj način, kroz ono 12 godina povećao
se broj slieditelja zapadne crkve za 229,669
duša, ili za 21 i odlomak postotka; a grćko-
nesjedinjenici povećaše se za 38,376 duša,
ili za 8 i odiomak postotka!
Bez dvojbe, puka ove i one vjere prese -
Ijiva se po domovini; ali tćikovo padanje
i napredovanje broja upliva samo na poje
dina mjesta, ni malo na ukupnost pučan-
stva zemlje.
Imamo još statistički izkaz o rodjenih
i umrlih obiju crkava za g. 1874 — 7.
Evo brojeva za cielu zemlju:
Rodilo se
god. zapadne iztočne
1874. 56.882 21.002
1875. 59.327 24.397
1876. 63.119 24.335
1877. 57.083 23.452
236.411 94.186
Umrlo
1874. 62.010 24.838
1875. 50.269 22.852
1876. 46.456 26.600
1877. 48.224 21.323
206.959 95.609
Razlika -f- 29.452 — 1.423
Dakle iztočna crkva kroz one četiri go-
dine ne, samo nedobi ni dušu, nego izgubi
1,423 duše. Neznamo, po vjeri, broj duša
kroz one 4 godine, pa nemožemo porod
ni pomor staviti u postotke napram onim
brojem. Ali uzmimo da svotnici kako ih
izkazasmo za god. 1869., valjaju i za one
četiri godine. Tada obe crkve imaju oje-
dnak porod: 18 i odlomak postotka. Dakle
iztoenoj crkvi nemože se prigovoriti neplo-
dnost u porodu.
Nego evo što tare povećavanje slieditelja
iztočne crkve: od 100 rodjenih sljeditelja
zapadne crkve umire ih 87 i odlomak ; onih
iztočne crkve 101 i odlomak, t. j: onde po-
mor razgriza u sućtvo puka.
Za pokratiti računanje, mi smo u po-
roditi i pomorih obiju crkava izpustili
stotine i računali samo tisuće. Tu dobismo
posljedak: da bi razmierno pomoru zapadne
crkve, slieditelja iztočne crkve bilo imalo
umrieti ne 95.00, nego 81,966; a razmjerno
ove crkve, da bi bilo imalo katolika umrieti
234,255, ne samo 206,959 duša.
Još da vidimo uniate, kojih se naj-
manje doseljiva. Njih, god 1857. bijaše
7,669; a god. 1869. bijaše ih 9,247; dakle
povećaše se za 1,578, ili za 20 i odlomak
postotka. Onaj 1 postotak što ga imaju slie-
ditelji zapadne crkve više napram uniatom,
valjda ide doseljenikom. God. 1874 — 7 ro-
dilo ih se 1,763, a umrlo 1375, dakle 77 i
odlomak postotka.
U istoj zemlji, pod istim uvjetim, što
može uzrokom biti onomu propadanju puka
iztočne crkve? Mi niti znamo taj uzrok, ni
da tako biva s ikojom drugom vjerom u bilo
kojoj zemlji. Osobito pada u oči da sliedi-
telji iztočne crkve u gornjoj krajini, veći-
nom hrvatske krvi, u supor preseljivanju
itak.o se prilično povećavaju naprama tudjoj
pasmini Posavja.
U Ugarskog propada taj puk još većma
nSg u Hrvatskoj: tamo ga tare Niemac
imutkom, Rumunj narodnošću. Radi se o
sdruženju s drugim, t. j. o ukinuću bisku-
pija budimske i temešvarske, i to s nezna-
tna broja vjernika. Pak itako, god. 1797.
biskupija temešvarska imadijaše 147,140
vjernika hrvatskoga jezika. -— Ako uztraje
to propadanje, sljeditelji iztočne crkve — u
Ugarskoj, za desetke godina nebudu se ni na
tisuće brojiti
God. 1878. u kneževini Srbiji bijaše
1,720,000 stanovnika; od ovih je 1,100,000
duša hrvatskoga, ostalo bulgarskog ili ru-
munjskoga jezika. — Kad tako zvani Srbi
nisu mogli nekada rukoveti Búlgara i Ru-
munja u svojoj zemlji pretočiti, kad oni
nisu imali snage to učiniti dok one obe na
rodnosti za se neznaše i neimaše na koga
oslanjati se: što bude odsada, kad su se one
narodnosti u Srbiji ojačile brojem, i imaju
jaku podporu u marljivih i napredujućih
rodjacih? — Tko podpuno pozna stanje
narodnosti u Srbiji, taj može izračunati kada
će stanovnici one zemlje, koji govore hr-
vatski, biti u manjini.
Po zadnjem popisu puka Bosne i Herce-
cegovine, sljeditelja iztočne crkve ima nešto
više nego Muhamedanaca. To stoji za sada,
jer su se premnogi Muhamedovci uklonili
iz onih zemalja, i dok se uvede drugo stanje,
oni će se u nje povratiti.
Muhamedovci onih zemalja, najstarje i
najčistije plemstvo Europe, prava hrvatska
krv, lakše se mogu pogoditi sa bilo kojom
drugom vjerom nego s iztočnom. Ona je
korenika nada sve žilava, puna života, i
bude se jako ploditi u boljih obstojnostih
koje danas ili sutra moraju nastati. A i
sljeditelji zapadne crkve u onih krajih, ako
uznapreduju kroz 30 godina kako napredodo-
vaše zadnjih 30 godina, budu i brojem preteći
grčko-nesjedinjenike, svoje susjede. Nespo-
minjemo da Muhamedanci imaju sve uvjete
napredka u punoj mjeri; da im se katolici
približavaju; i da se ovi oboji mogu prili-
čno slagati.
Dadosmo se na proučenje ovoga predme-
ta za pokazati: da je tako zvano srbstvo
živalj bez života, kako bez prošlosti i sa-
dašnjosti, tako i bez budućnosti. Tko to u-
vidja, a mi sudimo da svakoga statistički
podatci mogu uputiti, taj će znati: da se za
srbstvom nezanašaju ni oni koji ga proti Hr
vatstvu galvaniziraju: da ga se Hrvati ni
malo nebo je; da galvaniziranje može još po-
potrajati nu da srbstvu nemože život dati.
A tko zna sve ovo, taj je osvjedočen da tako
zvani Srbi nisu van od dana do dana sliepo
orudje u šakam neprijatelja svojih i Hrvat
ske, orudje koje može za vrieme uzbijati a
nemože zapriečiti napredak Hrvata. Srbstvo,
i u Srbiji, većma treba hrvatstva nego hr-
vatstvo srbstva igdje.
Sjemenište, prof. Zore i Isusovci
u Dubrovniku
Iz Dubrovačke okolice,
(v. br. 23)
Sad budi mi dopušteno kuma „Slovinca" i
momicu „Guštericu" upitati: Kume i momi-
ce, zar nemamo sijaset domaćih jada, kojim
valja doskočiti, ako nećemo da propadnemo,
ako nećemo da otežča Božija ruka vrhu
nas, ako nećemo danas težke kazne snadju?
Tu je pravo, tu je saviestno, tu je rodo-
ljubno uvesti srp i kosier i čupati, i guliti,
i sjeći. Mili kume i draga momice: znate
za te jade? Znate i kako liepo! Možda do-
maćin i kum Slovinac tjeraj uć visoku pu-
litiku nezna zato, ali mu ti Gušterice kako
dobra stopanica kaži: Moj mili gazda, sjedi,
naperi naočale pa slušaj. Gušterica čita (V.
br. 8): „Prije kako vam kažu naše stare
Per F alfabeto latino.
(v. br. 23.)
Alfabeto.
ir.
La conservazione di quei nomi delle lettere, for-
manti un enunziato ieratico pagano, potrebbe far ob-
biezione alie mié opinioni sull' opera di s. Cirillo, se
quel enunziato, ridotto alia forma corretta, contenesse
un accenno ad una falsa religione ; ma quello, più che
religioso, è un simbo'lo, un credo economico-nazionale,
e s. Cirillo doveva trovar prudente di rispettarlo. —
E se invece egli fosse autore della nomenclatura di
tutte le lettere dell' alíabeto ; egli avrebbe dato a tuttc
nomi senza signiíxcato, come ha fatto, eccetto una forse
a caso, nel completamente ; od avrebbe scelto per tutte
nomi significativi e li avrebbe intrecciati in massime
morali cristiane; ma ció sarebbe una nuova prova a
riconferma della mia opinione sull' origine dell' alfabeto,
la tradizione generale errónea sul significato dei nomi
delle lettere seconda e terza. Quella tradizione che
legge nei nomi delle lettere, Ego deus Vid, non puó
ascrivere a s. Cirillo la parlata d'una divinità pagana.
E pure un' obbiezione senza alcun valore quella,
che si potrebbe dedurre dalle due lettere senza nome
significativo interpólate alie primitivo diecinove di nome
significativo. Quei due segni appartengono al primo
completamento. A quell' época nella lingua greca la
lettera eta, che in origine era una e lunga, si leggeva
per i e la si chiamava ita, e vi erano quindi neli' al-
fabeto due segni iota e ita che pronunziavano per i.
Tenendo nel primo completamento per modello 1' alfa
beto greco, conveniva introdurvi questo secondo i, che
non era affatto inutile neppure alia lingua slava, spe-
cialmente pei casi ove interviene la sillaba ji. II se-
condo dei due segni interpolad ha pure la sua ragione
nella moderna pronunzia del greco, per cui la gamma
dinanzi a i ed e si pronunzia come le sillabe italiane
gi e ge, suono alia lingua slava, specialmente antica,
affatto straniero, eppure necessario per alcune parole
d'origine greca: vangelo, angelo. Per questo suono
straniero, dagli slavi specialmente antichû pronunciato
talvolta come ji e je. e per le parole greche traspór-
tate nella lingua slava occorreva un apposito segno e
questo fa la seconda interpolata, immediatamente dopo
la prima, perché di suono ad essa omogeneo, e tutte
e due dopo la lettera glagolita ize, che parimenti e-
quivale ad i.
Una terza obbiezione alie conclusioni dedotte dalla
mia analisi si potrebbe trovare nella circostanza, che
per iscrivere i nomi delle diecinove lettere primitive
si usa quaicuna delle lettere complementan posteriori.
— Si; ora è usata e fu usata dopo il completamento
avvenuto ; ma prima, chi puo dire cora' erano scritti ;
senza dubbio perè colle sole diecinove lettere esistentí.
— E non abbiamo negli antichi documenli della lin-
gua volgare scritto, obkina, più tard i obchina ; Vukovik,
indi Vukovich, invece di obcina e Vukooid, come ora
si scrive, dopo che all' alfabeto fu aggiunta la ¿ ?
Prevedo finalmente una quarta obbiezione ancora
a quel símbolo espresso colle prime diecinove lettere,
presa dall' irregolarità delle desinenze e da qualche
sconcordanza grammaticale, che si osservano nel ruó
contesto. — A determinare il valore di questa obbie-
zione, converrebbe conoscere lo stato di sviluppo della
lingua non del tempo di s. Cirillo, ma forse più di
quindici secoli prima, quaudo quel simbolo poteva es-
sere composto. Perché poi, se nello scriverlo furono u-
sate più tardi lettere d' invenzione poateriore, non si
sono corrette le desinenze e le concordanze, giusta le
rególe della lingua all! época del completamento del-
I alíabeto; nspondano quei provverbi, modi di dire,
canùlene, brindisi nenie, ecc. ecc. scorretti, talvolta
senza senso, che nello stato primitivo o corrotto, pas-
sano di generazione in generazione in tutti i popoü
del mondo. r
(Sliedi).
Jezuitskomu redu priznaše Hrvati velike
zasluge oko dvora za poslove zemlje, zato
g. 1693 imenuju rektora zagrebačkog za
uvieke članom sabora". A u Slavoniji ? Ta
znano je da je tu prvi pjevao i prosto pi
sao Isusovac Ante Kanižlić. — Isusovci da-
kle uče velike naše pjesnike, sami uvadjaju
i pišu prozom, davaju mladeži ključ jezika,
slovnice i riečnike, nastoje utemeljit knji
žaru, što i uspieše, i sveučilište, Treba se
dakle čuvat: govorit proti Isusovcim kao
redu i u obće proti Isusovcim u našim stra-
nam. Ima mana? Tk, toga ima kod svih
stališa. Tko je pak saviestan i rodoljub nek
mane ukida al ujedno i pazi, da liečeć ranu
ne odsieče bez potrebe ono udo koje može
doniet još, pametno vidajuć, velika dobra
svemu našemu tielu. A. L.
Dopisi.
Rim, 18 travnja.
(Protuslovje pruske vlade — presv. Mermillod)
Stožernik Jakobini odgovorio je na po-
sljednju notu pruske vlade; ovo je jedina
positivna viest, koja se ovih dana pronosi
0 dogovorima izmed sv. Stolice i pruske
vlade.
Ali ako nema fakata, to ima zadosta iz-
java političkih stranaka i njihovih glasila,
a te nam izjave za sad najbolje tumače
položaj.
„Crkovna politika, piše ugledna Germania,
podaje u svojem nejasnom i kritičnom položaju
laskavo polje dopisnicima, koji, u svojoj gor-
ljivoj pomamnosti za stvaranjem viesti, ili
barem za iztraživanjem istih, neobziru se ni-
malo na duševuost. Jedan od dvaju dopisnika
Kolnische Zeitunge, koji u svojoj velikoj luka-
vosti ćute kako trava raste, ali se opeta
prečesto utope u čaši vode, htio nas ob-
dariti nekim svojim proročanstvom o politi -
čko-crkvenom pitanju. Ali po nesreći pro-
ročanstvo se izvrglo stranom u nesmiso, a
stranom u provalivanja otvorenih vrata —
ali to nesmeta da ga mnogobrojni listovi ope-
tuju poput papiga, ko da je kakvo objav-
ljenje proroka. Mi ćemo samo jednu izta-
knuti. — Mudri čovo prije svega uvjerava
da viest već donesena od Moniteura de
Rome, biva da je g. Schlozer tražio točnih
obavještaja o zahtjevim izjavljenim u Jako-
binievoj noti, glede crkovnih sudišta i slo-
bode svećeničkoga uzgoja; da ta viest
samo je prividno, u protuslovju sa posij ed
nom viesti istoga lista, po kojoj pruski bi
poklisar bio na novo opetovao, da podielje-
nje Anzeigepflichta — dužnosti prijave — od-
strane Kurije imalo bi se sbiti prije pregleda-
njasvibanj.-jkih zakona; jer se sbilja ove dvie
viesti medjusobno popunjuju.... Sv. Stolica
nije se poslužila približanjem izmed nje i
pruske vlade, da u svoje vrieme traži kod
pruske vlade, nek barem što bolje postavi
opeta na svoje mjesto medjašni kamen,
koji je toliko bio krenut s mjesta u grani
cam crkvenoga područja, i to prije no učini
daljnih koncesija ista Crkva; nasuprot sv.
Otac, kroz Jakobinievu notu, izjavio je da
je pripravan pripoznati konačno zajedno sa
Eregledanjem nekoga diela svibanjskih za-ona, dužnost prijave (Anzeigepflicht). Ako
sad pako pruski odgovor, uslied ovoga
predloga, izjavljuje s jedne strane da obće
1 konačno pripoznanje dužnosti prijave mora
se prije sbiti, a s druge se strane traže od
pruske vlade točna razjašnjenja odnosno na
dielomičnu pregledbu svibanjskih zakona, to
je znak da hoće nepravedno da nagomilaju
upite i da utjeraju u protuslovje diploma
tički položaj. Ako se odbije podloga Papi-
nih predloga, biva istodobno i susljedno
postupanje, upit potankosti ovoga predloga,
kog se nenamjerava primiti, nema nika-
kvoga ozbiljnoga cilja; i prije no se držalo
pametnim tražiti daljnih razjašnjenja, imalo
se vidjeti da li je sv. Stolica bila voljna
primiti podlogu pruskih protupredloga, biva
pripoznanje prijavne dužnosti, i ne buduć
stalna da li će se pregledanje svibanjskih
zakona, koje odvisi od tako različnih čin-
benika, izvesti zadovoljnim načinom. Od
potrebe je učvrstiti ovo protuslovje, da se
bolje shvati položaj, jer bi moglo imati va-
žnih posljedica".
Svakako ovaj donekle nejasan položaj do
malo će se razbistriti, kako pruska vlada
iznese nove crkvene predloge pred zastu-
pničku kuću, te o njim započme razprava,
Napokon sjedinjeno Vieće Svajcarske od-
lučilo je u poslu novoimenovanoga biskupa
Mermilloda i jednoglasno zaključilo da se
ukida zaključak od 17 veljače 1873, uslied
kojeg presv. Mermiliod. bio je prognan iz
Svajcarske; ali što se tiče biskupske časti
podieljene presv. Mermillod u, to je Bundes-
rath odlučio da se pridržavaju sva prava
interesranih kantona a na naosob ona koja
se mogu izvesti za ženevski kanton iz u-
stavnoga zakona 19 veljače 1873. Stvar da-
kako još nije riešena, ali je presv. Mermillod
9peta nešto dobio, jer se može povratiti u
Svajcarsku i stanovati u drugom dielu svoje
biskupije, biva u Ložani.
--m.n.—
Jablanica, iz Bosne, 1 travnja.
Rekoh u prošlom dopisu (v. br. 29 „Ka-
toličke Dalmacije") da je cesta iz Fojnice
na Sćit u Skoplje neraal životno pitanje
za Fojnicu. Fojnica, prastara varošica sa
svih strana manjimi i većimi briegovi zatvo-
rena u uzku kotlinu po sviedočanstvu od-
ličnih gosti i učenjaka na posve romantičnu
položaju, znamenita po od davnina samo-
stanu Franjevačkom, tomu nepredobitnomu
bedemu katoličanstva, jedino je važna po
obilju svakovrstnih ruda, osobito gvoždja —
željeza — kojemu jedino ima zahvaliti možda
i svoj postanak, a sigurno svoj naziv, raz-
cviet i dosadanje obstojanje. Nećemo se u
davninu upuštati, nego ćemo se zadovoljiti
onim, što je još većini u živoj pameti, pa
ćemo se o tom podpuno uvjeriti. U okolici
Fojnice bilo je za pamtenja svih osim mla-
deži: 17 majdana (fabrika, talionica, gvoždja),
za ovo 17 majdana, poprieko uzimajući, i-
malo je do 200 ljudi posla za pripravljati
ćamur — ugalj : do 50 za kopati — voditi
rudu; 10 dimaća rudnice što su rudu talili;
40 kovača, što su raztaljenu razkivali u
šibke — prutove; na svakoga dimača po 2,
a na svakoga kovača po 1 pomagač, ukupno
60; manjih kovača, što su od prutova ko-
vali svakovrstne klince, čavle od najma-
njih do najvećih, konjske ploče; otucača, što
su ih otucali i probijali, i sto so cievi sva-
kovrstne pušćane pravili, tufekčija — pu-
škara, što su puške opravljali, stare popra-
vljali, nože, handžare pravili i t. d.; bravara,
koji su i drugo kojekakvo kućno orudje od
željeza gradili: ovim svim pribrojim po 1
pomagača ima ih najmanje 150; pa gdje su
kiridžije, što su iz šuma ugalj na majdane i
kovačnice rude iz rupa u majdane, iz mai-
dana gvoždje u kovačnice, iz ovih priredjene
predmete na sva četiri kraja raznosili ? Ne-
računam pak česte, izvanredne veleume, kojih
njeki osobito su se odlikovali u kojekakvom
priredjivanju toga domaćega gvoždja; tako
np. glasovite fojničke izolučene (rigate) ši-
šane, kojih jednu da napomenem, što ju je
njeki paša uzeo od 14 oluka za 14 dukata;
i glasovite šumanovske (Šuman, i sada ima
u Fojnici ta porodica) sablje, što su se smo-
tane kao zemberek od sata u kutuji nosile,
te izvadivši ih ciknuv izpravile bi se. Od ovoga
osobito oružja mnogi Veziri slali su štitni-
kom u Carigrad i tim svoje klimavo prie-
stolje učvršćivali. Sve ovo, sbrojiv, svakomu
je jasno da je sva Fojnica pa i težaci upo-
trebiv sve vrieme, što bi im iza poljskog
rada priteklo, gvoždjem živili, cvali i na-
predovali. S toga nije čudo, što izgoriv sva
listom Fojnica prije jedno 40 godina brzo
se je kano fenić iz pepela digla, i to bez
strane pomoći, kako to danas biva.
Kako je sada? Evo kako. Od jednoga
decenija koncurencija stranoga gvoždja ni-
malo osjetljivo nije mogla djelovati na do-
maće proizvode; ali, od kako Austrija
zaposjede Bosnu, te ju poče ured j i vati,
nješto gjumruka — carine, dakako razložite,
udari na ugalj, dotično drvo, i nješto na
majdane. Uz to poskupi dvostruko-trostruko
radnička ruka, a pošto se gvoždje dosta pri-
mitivno proizvadja, tako jedan po jedan maj-
dan počeše prestajati raditi, te danas ma ni
cigloga jednoga neima da radi, te tako i svi
prije izbrojeni izgubiše svoju zaslužbu. S
toga svak vidi na što je tim spala Fojnica,
te nije čudo da je trpeći oskudicu, bivalo
slučajeva i smrti od samoga glada, osobito
u Pavlovcu, predielu braće Muhamedanaca,
koji konservativniji i nenaučni iz daljega
se okrenuti, strašno su se napatili svake
muke. Sada, istina, kopa društvo rudu (an-
timoniumj, ali tu samo radi 10 do 20 ljudi.
Njekoliko ih se okrenulo u pilane — trenice
te liepo rade; ali ni tude neima ni pedese-
toga diela na pratna gvoždju, da mogu za-
službe dobiti. I tude je sve. Eto u kakvom
se žalostnom stanju sada Fojnica nalazi.
Pa je još bilo toli uvidjavnih ljudi i prija-
telja, da su radili nek se kotarska oblast
premjesti njekamo iz Fojnice; što nedao
Bog ! da bi se uradilo, onda nebi preostalo
ino Fojničanom, nego da se sami svojim
nazovi prijateljem na čast zahvale, te listom
se izsele na četiri strane svieta.
Nije ii vriedno i nuždno brinuti se, da se
ovim, inače vriednim i radišnim ljudima
kakvo novo vrelo zaslužbe nadje? A to bi
najizdašnije i najtrajnije bilo više puta spo-
menuta cesta, jer osim obće koristi, tu bi
mnogi Fojničanin ili radjom ili gostionicami
sebi zaslužbe steko, a osim toga, što je naj-
giavnije, jeftiniji bi živež bio; jerbo i sada
Fojnica se većinom Skopaljskim žitom hrani,
a svakomu je jasno da bi ga liepim putem
više i tim jeftinije bilo. S toga vriedno bi
bilo ovdje pitati, do koga je, da ovo toli
važno po obću korist a po Fojnicu životno
pitanje do sada spava ? Nitko pametan ni
duševan nemože pomisliti da bi sadašnja
Visoka Vlada mogla tomu biti kriva; sa-
dašnja, velim, vlada, koja, sliedeći naloge
premilostivoga vladara, brižno se stara za
boljak zapuštenih podložnika, ie u svakoj
struki nežali troška ma i znatan bio,
samo ako je nuždan koristi podložnika; kao
što se može u svakom pogledu svatko o-
svjedočiti videć silni napredak u malo vre-
mena. Zato sam stavan, da imaju bit krivi
kot. predstojnici, med kojim ima ih da im nije
stalo opisivati potrebe svojih kotara, smišljati
načine kako providiti im, te predloge vladi
živo preporučivati i na dušu joj mećati, nego
kojim je k la Szirmay-a deveta korist na-
roda.
Vriedno bi bilo, da se natjeraju, da jednoć
komugod od toliko vremena račun polože
od obćinskih novaca, kao takodjer da jednoč
i obćinu ustroje, te uzpostave obćinsko vieće
(načelničtvo).
Za sad dosti; ako nebude ozbiljne po-
pravke, mogu još kojekakve sitnice na
sriedu, koje neće biti na čast.
Iz naroda za narod.
Iz Spljetske okolice, 15 travnja.
Ovih dana radi svojih kućnih posala stigoh
u susjedni mi grad, bieli Spljet. Pokle uredih
svoje stvarčice, uputih se u „Slavljanski
Napredak", da si dam maličak oduška uz isto-
dobno posjećanje naše nadobudne omladine
i da iz listova koješta izerpim, te na po-
vratku priobćim našemu znatiželjnomu se-
ljaku. Stupih u „Napredak" gdje nadjoh
sve puno kS šipak. Posjeli jedan do drugoga
teveričeć o današnjem pokretu Dakako,
da i ja sudjelovah njihovu ćustvovanju. Nego
se ja nešto stao ominjati, poput djeteta, kad
se majčinu pomilovanju nada. Uzvrtio se na
sjednici pitajuć sama sebe: gdje sam? Ili
sam u „Casinu" ili u krčmi? Rek bi da su
smiešni moji upiti; nu, i ako su smiešni,
jesu na žalost istiniti. Okolo mene i sa mnom
svak dere pustom talijanštonom, ko u neko
vrieme.... Dvojim, da nijesam zabasao ruje
sto u „Napredak" u kakav „Casin"; ali
mi tu dvojbu dižu osobe, koje sam jur u
glavu poznavao. I ova je liepa! — mislim
u sebi. A kud krčma? — Po naših zagorskih
krajih u krčmah, dnevom svetačnim ili pa-
zarnim, zgrnu se seljaci, te udri da se pije,
zatim psuje; jerbo, štono talijanac veli:
,,quando il bacco trionfa, il pensier fugge"
—- te dosljedno svakojaki nered. Dali u
„Napredku" bez one blažene kaplje crvenika
grdi se ime božje i psuje se sve što spaso-
nosno! To je dika, to je ogledalo naših
nadobudnih kremenjaka!! Taj skandalozni
prizor uprav ine promieša od glave do pete
i toli nemilo i nenadno zabeušen, udilj iz-
bjegoh iz kola otrovnih jezika. Ej, braćo,
osviestimo se. Molim Vas i kumim Vas,
barem da nam se ne predbacuje, na velik
uštrb našeg napredka: Eto Vam, kakvi su
Vaši ljudi!
Spalato, 9 aprile.
II giornale letterario „Nada", nei suo ul-
timo numero, termina un breve cenno sul-
1' inalberamento dei vessillo nazionale sul
nostro cornune col motto: ,.e pur si muove".
Noi invece diciamo che non si muove. La
bandiera nazionale al comune di Spalato,
dopo la vittoria elettorale non è un avveni-
inento, è un sacrosanto dovere, è una logica
conseguenza, ma per ci6 non si è mica pro-
gredito moralmente di un sol passo. È vero
che il nostro comune si presta assai pel
progresso materiale della nostra città ma
non C08i pel progresso morale. Che valgano
i monumenti ad un popolo quando questo è
straniero in casa propria, quando non si
eerca d'infondergli un pè di amore pei pro-
prii diritti nazionali, e non lo s' incoraggia
a difenderli al primo incontro? Quando lo
si costringe quasi a servirsi di una lingua
straniera? Il Dr. Klaić poebi giorni prima
dell' elezioni comunali nei locali della Na-
rodna Čitaonica, parlando degP impiegati
comunali si espresse in questi termini : „kad
narodna stranka primi upravu obćine, prije
svega mora se sve velikom metlom pomesti",
ed aveva primamente ragione, era il primo
passo che doveva tare la nuova ammini-
strazione. Ed invece ? Ma, e allora per-
ché tante promesse nei proclama elettorale ') ?
Hrvatović.
Vodice, 10 travnja.
Na 6 t. m. dodjoše nara u sv. poslanstvo
glasoviti m. p. otac Ayala sa m. p. vriednim
otcem Lombardini em, koji biše primljeni
od m. p. župnika i nmožije puka sa velikim
') „Ali prije svega treba da se otvorilo pri-
pozna hrvatstvo našeg puka, i da se prama ovom
načelu udesi sva uprava naše obćine"..
latino usuale, e per giunta è mancante di sei lettere
rimastevi espunte. Poichè risulta dal passo precitato,
che 1' indizio d' eresia non si cercava nei senso dei li-
bri liturgici, ma nei carattere con cui erano scritti, è
affatto naturale il supporre, che la persecuzione abbia
dato origine a questo cangiamento di alfabeto, effetto
d' innocente industria contro il sospetto gravante sopra
di quello. Non è improbabile, come asseriscono coloro,
che a s. Cirillo attribuivano il cosidetto cirilliano, es
sere il nuovo glagolito angolare, opera di qualche sa-
cerdote slavo di quell' época, il quale, a preservare la
sostanza, abbia cangiata la forma, e siasi studiato di
rendere 1' alfabeto glagolito più accetto, uniformándolo
al gusto dominante allora nell' alfabeto latino, e racco-
mar^dandolo viemeglio, col sostituire al norne sospetto
di s. Metodio, 1' autorevole di s. Girolamo, sotto il qual
nome 1' alfabeto glagolito riformato comparisce dal se-
Colo XII in poi in tutti gli atti pubblici fino al secolo
presente.
Se si accetta questa od altra ipotesi sulla causa
e sul modo del cangiamento avvenuto nell' alfabeto
glagolito, nulla si cangia pero nei risultati della pace
succeduta alia persecuzione; risultati che nei secolo XII
ce lo presentano non solo ad uso della lingua antica
nei libri liturgici, ma anche nelle scritture della vita
civile in lingua volgare, diífuso ovunque vigeva la li-
turgia slava di rito romano, cioè nelle tre provincie
nominate e nella Bosnia. In questa ultima provincia
penetró per tempo dalla Serbia col rito orientale 1' al-
fabeto cirilliano, e si prepotentemente, che anche gli
Slavi del rito romano coi libri liturgici, glagoliti fin
dal XIII secolo, presero a servirsi nell' uso quotidiano
colla lingua volgare di quella scrittura, chiamata ci-
rilliano-bosnese, per aver modificato un paio di lettere
del cirilliano primitivo, usato nei rito orientale. Questo
cirilliano della Bosnia passó di là in alcune parti della
Dalmazia e nella vita civile prese il posto del glago-
lito, specialmente nella diócesi di Makarska e nella
comunità libera di Poljica della diócesi di Spalato,
nonchè nella repubblica di Ragusa, ove se ne servi-
vano soltanto il governo nella corrÍ3pondenza diploma-
tica coi principi slavi dei paesi hmitrofi, e i commer-
cianti nei loro affari cogli stessi paesi ; ma gli scrittori
slavi ragusei più antichi fecero uso esclusivamente del-
1" alfabeto latino. Fra i Oroati perô di Croazia e del
resto di Dalmazia nei secoli XIV e XV 1' alfabeto gla-
golito rimase dominante, come nella chiesa, cosi anche
nella vita civile.
Mentre al mezzogiorno infieriva la persecuzione
contro 1' alfabeto glagolito e la liturgia slava, 1'uno e
1' altro risorsero per breve tempo a nuova vita nella
Boemia. San Metodio che aveva operato la conversione
di qualche principe di quel paese, ha ivi pure lasciato
dei discepoli, i quali anche dopo la sua morte vi ri-
ma8ero, continuando il culto della liturgia slava. Per
più d' un secolo la storia tace sulle vicende di questa
in Boemia, ma ci conserva un documento, la Cronaca
sazaviense, che descrive la fondazione di un gran con-
vento di Benedettini nei 1035, a cui è preposto in a
bate heremita Procopius, natione Bohemus, slavonicis
litteris a sanctissimo Quirillo episcopo quondam inventis
ad modum imhutus, in seeulo presbyter eximius. Sotto
questo prelato di convento ricchissimo, non poteva la
lingua slava e con essa 1' alfabeto glagolito fiorire, come
vi fiorivano le arti della pittura e della scultura. Ma
sessant' anni dopo la sua fondazione il monastero passó
a monaci tedeschi, e degli slavi conchiude la cronaca,
libri linguae eornm deleti omnino et disperditi nequá-
quam ulterius in eodem loco recitabantur. Ció avveniva
nei 1096, quando in Dalmazia la liturgia e 1' alfabeto
slavo avevano riaequistato la pace. (Sliedi.)
— ali je s toga mladi rodoljub Dinko Tri-
najstić bio zatvoren, jer da je povikao: ži-
*-vila Hrvatska! To nije bilo zadosta pogla-
varu, već uništio prve izbore a učinio druge
po svojoj samovolji. Istrani pitaju: imali
gdje pravice za pritisnute istarske Hrvate ?
Brzojavljaju iz Berlina, da je prekjučer
zastupnička kuća primila u drugom čitanju
prvi Članak crkveno političkoga za cona bez
ikakve promjene i to sa 245 proti 87 gia
sova. Ministar je bogoštovja izjavio da se
vlada nada, da će sv. Stolica naknadno pri-
stati uz zakon kako se dogodilo sa Austri-
jom. Kad pako crkva nebi primila zakon a
nebi nastalo željeno stanje mira, moglo bi
za stavno nastati pogibelji po državu, ipak
se vlada uhva da će udarenim putem doći
do mira.
Francuzka vlada i sv. Stolica. Listovi koji
su u odnošaju sa vladom izvješćuju da je
sv. Stolica u nekoj noti, koja je u ostalom
u najboljoj diplomatičkoj formi sastavljena,
opomenula vladu, da je obustavljenje bi-
skupskih plaća proti konkordatu, s toga da
se nemože pristati uz zaključak državnoga
vieća, koji predaje to pravo vladi. Vlada
je udvorno odgovorila da će samo u pose-
bnim slučajevima upotrebiti pravo, koje joj
pripada. Napried nije se pošlo. U ostalom
francuzka će se vlada svakako čuvati, da
nadodje do formalnoga razdora sa sv. Sto-
licom, tim više što su blizu izbori.
(Burno odobravanje). Ako još jednom dodje
do bitke, tad će Francezi i sve što je u
Italiji za pušku, stajati rame do ramena, ne
radi pojačanja sile, već sadi humanitarnosti.
(Ponovno burno odobravanje).
Na koncu je govorio gromkim glasom
Canzio Garibaldi. Ja sam ostavio Francezku,
kad bijaše razkomadana i oborena, reče, al
ju nadjoh opet ponosnu i veliku pod veli-
čanstvom republike. Izjavi nadalje kako je
nemoguće razdvojiti narod, naglasi urote
Kvirinala i Vatikana, ideju revancha (fre-
netično odobravanje) te zaključi : „Vive la
France!" na što mu skupština odgovori:
„Vive l'ltalie!"
Iz Srbije malo kad dolaze točne viesti.
Tamošnja vlada, kao malo koja, zna skriti
istinu; a za to neprobire sredstva, zatvore
se pošta i brzojav za inostranke i domaće
dopisnike — i tajna je spašena. Posljednjih
dana bilo je govora o nekoj buni u Gamzi-
gradu kod Zajčara. Oporbenomu listu Sa
moupravi pošlo je za rukom priskrbiti si
brzojavke, koje se ovom prigodom izmienile
izmed kotarskoga poglavara u Zajčaru i mi-
nistra Garašanina. Ove su brzojavke bile
poslane istom su se pojavili neredi, ali su
ipak zanimive, da razumijemo položaj na
tim stranama. Buni je dalo povoda pogrešno
shvaćanje zakona o radnjama upisanih konja.
Pučanstvo ozlovoljeno podiglo se jer pobu
njeno, kako kažu službene viesti, od radi-
kalaca, te mu je pošlo za rukom osvojiti i
oružja, kako se vidi iz sliedećih brzojavaka:
Kotarski poglavar ministru: „Oko 400
težaka na znak trublje okupilo se zajedno,
tad se začu za težake znak da stupaju na-
pred, da pucaju i napadaju. Nakon bitke
od tri četvrta bili smo bačeni do protiležeće
visočine. Major Sretković bio je kod mene.
Molim da mi pošaljete barem bataljun re
dovite vojske".
Ministar GaraŠanin kotarskomu -poglavaru:
„Zar nije dosta dva eskadrona žandarma-
rije" ?
Kotarski poglavar: „Svi nijesu ovdje, go-
vorka se da će nas izdati".
Ministar-. „Pričekajte u brzojavnom uredu,
idjetn kod Kralja". Potankosti o bitci ne
mamo; ali službene viesti kažu da se red
uzpostavio a bunitelji da su bili uapšeni.
Ali otim nijesu se odklonili budući neredi.
U Srbiji od davna bukti, a svemu je krivo
ministarstvo Piročanac-Garašanin, koje po-
činilo je mnogo pogrešaka. Glavni je uzrok
što je ministarstvo obećalo više neg je moglo
uzdržati. Iz početka stalo je uvadjati obnove,
ali koju nedjelju kašnje, video da ga napa-
daju radikalni i slobodnjački listovi, došlo
je do uvjerenja da dosadašnjom tiskovnom
slobodom nemogućno je vladati u Srbiji.
Pritegnuše uzde; samovolja u biranju či-
novnika, uplivanje na izbore i t. d. baciše
ministarstvo sa jedne skrajnosti u drugu.
Tomu pridodaj očitu povrjedu srbskoga
ustava, jer se dosad navlaš odugljivalo sa
izborima za veliku skupštinu. Sve su to
radikalci i slobodnjaci upotrebili u svoje
svrhe i odtud pojedine bune u zemlji. Krv
je bez svake sumnje protekla u posljednjem
sukobu, a to neće doprinieti k umirenju
pučanstva.
Sa zapada dolazi svietlo ! Ovim riečima
svršuje Revue sud-américaine od 1 lipnja
članak o dviema malim republikama južne
Amerike. Honduras i sjedinjene države Ko-
lumbije utanačile su prvi ugovor trajnoga
saveza (arbitratoj, što ga je poviest zabilje-
žila. Po tom ugovoru obvezuju se da neće
nikad upotrebiti silu, već obraničtvenim pu-
tem poravnati sve razmirice, koje bi se mo-
gle izmedju njih pojaviti.
Dopisi.
Iz Zadarske okolice,
na 22 lipnja ').
Znao sam, gosp. urednice, već nakon
dva tri dana pušto se je dogodilo, za
izdajničko postupanje proti Vama od
strane nekih narodnjaka, nedostojnih
ni da im se tim neizviestnim, oderanim
plaštem pokrije golotinju vjerskog i
rodoljubnog ćustva; znao sam iz po-
uzdanog izvora, od očevidea, naosob
za grdno djelo u Salih, koje će bit na
vječnu sramotu onih zadarskih „na-
rodnjaka" koji su ga pokrenuli; znao
sam pače i za neke potankosti koje il
Vi neznate il nijeste htjeli obielodanit
(znamo, znamo, al ostaje vremena. Ur)
i koje još u sramotniju kožu oblače
bezdjela i rovarenja proti Vama, a
dosljedno i proti svemu svećenstvu i
hrvatskomu narodu, bezdušno izvedena ;
— ali nijesam znao do danas za jednu
okolnost, koja mi prikazuje neke „na-
rodnjake" ko ljude sa otrovnom Čašom
u ruci a na Čaši ono pakleno „ose-
remo tuttoI zbilja. Nije im bilo
dosta da su izdajstvom i prevarom
radili dočim ste im Vi pružali ruku;
uije im bilo došta što su Vam jamu
kopali dočim ste im Vi pogibelju svoga
života pobjedu osiguravali; polje u
Salih, Ninu i t. d. nije im bilo do-
voljno da na njem pokažu koliko im
je stalo do poštenja i do vjere i hr-
vatstva; htjelo im se i Silbanjske ob-
ćine? da i na njoj u Vaš pot uliju
njihove žuči. Jest, gospodine uredniče!
Znam Vam kazat, da su tri xlui prije
izbora i na neke otoke Silbanjske ob-
ćine ulake svoje slali, da Vama glasove
odbiju a za se dobiju. Pa još se ne
stide branit se! Ne ne, gospodo. Toliko
ste bezdjela počinili u malo dana proti
prvomu katoličko-hrvatskomu kandi-
datu, proti neustrašivomu zatočniku
katoličkih i hrvatskih prava, da se
nećete od bezdjela oprati do vieka 'l).
Iz Lećevičke Zagore, 20 lipnja.
U došasti ponedjeljak otvoriti će se ze-
maljski sabor. U onaj dan sakupljeni u Za-
*) Za dopisom iz Salske obćine, nebismo
bili nikad očekivali ovaj novi dokaz neču-
vene bezobraznosti nekih „narodnih" ljudi,
a proti iskrenomu, uprav bratskomu postu-
panju našeg urednika. Eto svagdje su i
svim silama i svagdje po izdajničku s njim
postupali. A rad šta sve to ? Jer je želio
razvit i u Saboru dičnu zastavu „Katoličke
Dalmacije", zastavu čisto katoličke i čisto
hrvatske misli. To je dakle za neke naše
„narodnjake" bio zločin nad sve zločine ? /
Ur.
2) Za ovaj dogodjaj mi nijesmo znali do
nazad sama dva dana. Toliko su stari sple-
tkari znali otajno radit. Nu dobro je da su
dali prigodu nek ih narod i svećenstvo jednom
upoznadu što su i kakvi su. Zaklela se zemlja
raju, da se svaka tajna znaju. Ur.
dru zastupnici pokrajine, započeti će svoj
rad za napredak i dobro naroda.
Preporučamo našim obćinskim upravite-
ljim, da nepuste mimoići ni ovu prigodu a
da neprikažu Saboru naše velike potrebe.
Na dušu pak stavljamo našim zastupnicim
ovaj komad zapuštene zemlje, ovu Zagoru
od svakog zanemarenu i zaboravljenu, na-
vlastito što se tiče puteva, vod& i župskih
kuća, ter neka i za ovu obćinu izposluju
barem jednu cestu, bez koje nemože još
dugo biti a da ovaj puk liametom ne pro
pade.
Neka se spomenu, da je ovaj puk najsi-
somašniji u pokrajini, pa baš zato i hoće
mu se obilnija Vladina pomoć.
Zaludu su sva najsvetija načela, sve borbe
za narodna prava, ako se ne uznastoji po-
boljšat stanje nižega puka, jer je napokon
ovaj koji o pobjedam odlučuje.
Vrieme je dakle, da oni koje puk obire
za svoje zastupnike, stave se ozbiljnije mi-
sliti, potrebe pučke obširnije proučavati i za
napredak i blagostanje pučko zdušnije dje-
lovati.
Poslovica kaže, da je bolje ništa neobe-
ćati, nego li obećanju pomanjkati. j.
Albania, 10 giugno.
Quanto nell' ultima mia temeva potesse
suecedere, ora divenne realtk. Da un meso
circa abbiamo 1'insurezzione.
*Gia la settimana scorsa vi furono de'serii
combattimenti ira i Malisori e 15 battaglioni
di truppe regoiari Turche.
Queste dopo aver incendiato i due villaggi
dei Malisori Ilotti e Oastrati, siti presso il
lago di Scutari, tentarono snidare gli Alba-
nesi dalle soprastanti alture. In questo con-
battimento, che duro tre giorni consecutivi,
i Turchi ebbero la peggio, e dovettero pie-
gare con una perdita di circa 1000 uomini;
giacché gli Albanesi fatta la prima scarica,
li attaecarono col Jatagan. In questo fatto
d' armi dicesi che un battaglione di nizam
sia rimasto totalmente distrutto.
Caddero puré in mano degli Albanesi tre
pezzi d! artiglieria di montagna, nonché molte
munizioni e provviande.
A Scutari arrivarono 300 nizam feriti, ed
il Pascia dovette in tutta fretta spedire in
Alessio quattro battaglioni di truppe per
garantiré quella cittk da un assalto dei Mi-
riditi, i quali in numero di (3000) tre mila
stanno in agguato, e predarono un convoglio
di 50 cavalli di proviande destínate pei
Turchi.
L' esplosione della polveriera porté grandi
danni alia cittá, di Scutari, essendo il Bazar
per metk distrutto, nonché una parte del
Castello; e se ne contano molte vittime.
11 Montenegro attivó un cordone strettis-
simo, e con ció rende un buon servizio ai
Turchi. Per quanto si cerchi di attenuare
1' importanza di questi fatti, volendo ingan-
nare 1' Europa, pubblicando gia sin ad ora
esser seguita una totale sommissione nonché
il disarmo degli Albanesi; noi speriamo che
1' Europa non si lascerá ingannare, e che le
potenze alzeranno la loro voce a difesa di
questo intelice popolo, che combatte per la
propria liberta ed esistenza nazionale, e fará
per esso quanto gia íece per altre naziona-
litá oppresse dal Turco.
Ora dalla parte di Malesia si calcolano
circa 15 mila d' insorti Albanesi. I Miriditi
danno un contingente di altri 10 mila uo-
mini, e con queste forze se avranno le ne-
cessarie munizioni e proviande, potranno
liberamente sostenersi anche contro 50 mila
Turchi.
II Beg di Husinje sta radunando un corpo
per venire in ajuto dei Malisori.
A Podgorica si rifuggiarono finora circa
U Parizu dogodio se je u nedjelju 17.
o. mj. talijansko-francezki izkaz namjenjen
uspomeni Garibaldi-a, te se je izvrnuo u
izjavu proti trojnom savezu, talijansko-austro-
njemačkom.
U zimskom cirkusu bijaše sakupljeno do
1500 osoba, medju kojim i gospodja. Na
estradi nalazilo se je Garibaldi-evo poprsje,
izkićeno trobojnicam; školska djeca u sve-
čanoj odori školskih bataljuna i sirotčad
donesoše vienaca. Gombalačko družtvo došlo
je pod zastavama uz zvuk trubalja; osim
toga bijahu prisutna mnogobrojna odaslan-
stva slobodoumnih družtva. Iz Italije su
stigli izmed ostalih grof Piancianit potpred-
sjednik talijanske komore, i Canzio-Gari-
baldi. Predsjedao je član skrajne ljevice,
zastupnik Delattre; mnogo se zastupnika,
koji pripadaju intrasigentim, smjestilo na
estradi. Clćmenceau bijaše skroz na dnu;
general Tiirr sjedio je med slušateljstvom.
Ponajprije pročitaše brzojavke iz Italije,
i to odobravajuću izjavu bivšega ministra
Crispi-a; tada je netko pročitao navalice
usiljenim glasom brzojavku iz 7rsta} u kojoj
tršćanska braća šalju svoj pozdrav fran-
cezkoj braći, te tako podraži prisutne Ta-
lijane na izkaz. Kad se je nadalje pročitao
dopis nekog zastupnika, gdje se veli, da je
vojna na Tonking i Tunis uzrujala civili-
zirani sviet, začu se nekoliko glasova:
„Assez!" (Dosta!) Delattre govorio je prvi
govor o Garibaldi u i iztaknuo, kako se je
on uvjek borio za načela, a nikada za in-
terese (Živahno odobravanje). Njegov je
govor vrvio napadaj im, koji se u Austriji
ne smiju objelodaniti.
Značajan bijaše govor gosp. Pianciani-a,
podpredsjednika talijanske Komore. Fran-
cezki i talijanski narod, reče on, stupaju
zajedno putem do slobode. Laž je, da Fran-
cezka Italiju ne ljubi. Iza oštrih izjava proti
nekim vladam, što se ne smiju kod nas
objelodaniti, nastavi govornik: Piava za-
jednica, jest zajednica naroda; naravna za
jednica Italije, jest zajednica sa liberalnom
Francezkom, sa Francezkom od god. 1789.
P0DLISTAK.
Per 1' alfabeto latino.
(v. br. 45.)
Vedersi dinanzi quasi finito e pronto un Iavoro,
indefessamente condotto per piü anni nell' intenzione
di sopperire ad un bisogno della s. chiesa, del proprio
popolo, dei propri confratelli sacerdotí; e poi da un
tratto all' altro vedere insorgere una questione, che ponga
in forse il frutto di tante veglie, di tanti sudori, era
ben capace di scuotere fuor di misura quel sentimento,
e la scossa ne doveva naturalmente reagire sul giudi-
zio circa 1' importanza della questione. — Mons. Par-
Cié, letta la Memoria dei sacerdoti di Spalato non po-
teva prenderla con quella freddezza e serenita di mente,
con cui 1'avranno altri letta; con quella spregiudica-
tezza, ch'io ho cercato di far valere nell' esame de lie
sue Osservazioni. La Memoria deve essere apparsa a
lui un' enormitk, e non poteva apparirgli altrimenti che
un attentato alia liturgia, alia lingua slava, alia pace
della nostra chiesa, e come tale doveva per lui diven-
tare un affare di coscienza. Si figurino i lettori mons.
Paréié in questo stato ed avranno trovato la chiave
dell'enigma delle sue Osservazioni ; e che io abbia com-
preso esattamente lo stato di esaltazione del suo sen-
timento, da reagire perfino sulla coscienza, lo dimo-
strano le parole con cui egli chiude il suo lavoro : Dixi
et salvavi animam meam. — Un uomo che nella Me-
moria vide tanto pericolo, non poteva scrivere altri-
menti che mons. Parôié ha fatto. Io spero che questo
mió scritto avrk servito a tranquillarlo riguardo a vari
timori da lui esposti nel corso delle sue Osservazioni,
e credo di poterlo quietare anche circa i due ultimi,
che cioè tardi troppo la nuova edizione del Messale a
danno della liturgia, e che se íosse accettata la pro-
posé della Memoria tutta la fatica finora incontrata
nella correzione e trascrizione del nuovo Messale an-
drebbe perduta.
Quanto al primo, egli ha potuto raccogliere dal
mió scritto, che il numero dei sacerdoti slavi è assai
scarso e 1' annuo aumento ne è cosi piccolo, che basta
appena a chiudere le lacune che vi lascia la morte.
Daltronde di Messali vecchi, sebben rari, ve n' ha ab-
bastanza per 1'uso di quei pochi sacerdoti, e l'appen-
dice ai nuovo Messale, stampata anticipatamente, com-
pleta quel vecchio in modo, che per parecchi anni an-
cora possa bastare. — Quanto poi al suo lavoro, se
non avesse ad essere stampato nella recensione ci'oata,
le correzioni fattevi sarebbero ben fatte e valevoli an
che per 1'antica lingua del primo periodo; 1' única ag-
giunta di lavoro sarebbe la sostituzione a suo luogo
delle sei lettere espunte: Questa, ritengo, non esige-
rebbe che una semplice revisione del lavoro gik fatto.
Meno o nessun fastidio gli verrebbe dall' alfabeto la-
tino, poiché credo che di questo egli si sia giá servito
nella trascrizione, e per diminuiré la fatica a sé, e per
facilitare il lavoro di compositura ai tipografi. Pensi
egli al mérito che ne verrebbe a lui, al beneficio che
ne riceverebbe il nostro clero, alia soddisfazione del
sentimento religioso che godrebbe il nostro popolo, a
non parlare della diffusione della liturgia slava fácil i
tata, del decoro delle sacre funzioni accresciuto; e
questo pensiero, ne sono sicuro, gli dark coraggio a
compiere il suo lavoro, se anche non precisamente se-
condo ú primitivo suo proposito. — Comunque poi ven-
ga sciolta la questione, la sua coscienza puó rimanere
tranquilla, che egli certo non ha contribuito poco alia
finale soluzione.
(6 liedi.)
