DIKAZ - Digitalna knjižnica Zadar

i. ickoj Dalmaciji Br. 94. glasovitoga kraj Praga u Emausu glagoljskoga sa- mostana, gdje na novo mili zvuči staroslovenštine stadoše se razliegati, i pod krilo jedinstva vjere i književnosti sve Slovene pozivati. Kada na balkanskomu poluotoku zavlada silni car Dušan, pred njegovom desnicom strepio gordi Carigrad; istodobno kod zapadnih Slovena bio slavni kralj češki i car njemački Karlo IV, kojino narod slovenski ujediniti želio u rimokatoličkoj vjeri, i dati mu jednu sveslovensku narodnu književnost, kao što je sv. Konstantin započeo, a to postignuti naumio glagoljicom. I zbilja Karlo uputi se godine 1246 u Avinjon, gdje je stolovao papa Klement VI, odgojitelj Karlov, koji s toga naprama istomu veliku i naklofiitost imao. Karlo posjeti Klementa IV, ne satao kad crkovnoga vrhovnoga poglavara, rwgo i kao svoga odgojitelja, učitelja i prijatelja. Medju svimi stvarmi najviše Karlo moljaše Klementa, da mu dopusti u Ćesku uvesti slovensku liturgiju, uka- zivajući svoju želju i namjeru. Nu papa Klement poznavao je dobro na kakav bi se odpor kod nje- mačkoga svećenstva udarilo, ako bi se to obŠirno dopustilo. Još je bila živa uspomena što se je sa sličnim dopustom u samostanu na Sazovi dogodilo; ali je ipak htjeo da barem u nekoliko Karlu zadovolji, te mu dopusti kao pokušaj u jednomu mjestu uvesti glagoljicu, misleći možda Klement, ako pojde tu dobro, lasno će se pak raz prostran i ti. Papa daklen na 9 svibnja 1346, pisa Ernestu nadbiskupu Pražkomu, da u Cesku došavši slovenski svećenici smiedu slobodno slovenski bogoslužje ovr- šivati, ali samo na jednomu zabilježenomu mjestu. 1 Netom ova dozvola bi data, odmah na 21 studenoga 1347 u Nirabergu bi zapovidjeno, da crkva sv. Kuzme i Damjana u Novom mjestu u Pragu bude prečinanjena u samostan> u komu će Benedektinski redovnici u staroslo vensko mu jeziku danju i noćju kroz sva vremena pripjevati u službi božjoj Bogu hvale, na uspomenu^i poštenje sv. Jerolima, koji je odsle cašćen i u Ceskoj kao u svojoj domovini Dalmaciji. Ovo je ovi glasoviti za glagoljicu samo- stan Emaus, toliko u slovenskoj poviesti poznat. U ovi samostan budu pozvani glagoljaši, u velikom broju, iz Dalmacije, Bosne i Hrvatske. 2 Karlo IV, utemeljenjem glagoljskoga samo- stana u Emausu htjeo po primjeru svih inih pro- svietljenih naroda utrti put i uvesti medju sve Slo- vene glagoljicu, kao obći književni jezik. S toga slavna poljska kraljica sagradi po primjeru Karlovu, na Kleparci kod Krakova takodjer glagoljski samo- stan, * u koji pozva redovnike glagoljaše iz Praga, da poljski narod priprave na slovensku sjedinjenost u vjeri i književnosti; tim više nadalo se je sretnu uspiehu, jer slovenski svećenici u Krakovu bili su izmedju rimokatolika i grčkoistočnjaka, te su svojom nepristranošću mogli lašnje razkolnike u jedinstvo privlačiti. Da Karlo svoj cilj postigne, kada u Italiju 1 Litt. Clem. P. VI. 8(1 Einest, arch. Pragensem. Apud Pelzet. 1. p. 90. 3 Ginael: Gesch. dev Slavenapost. s. 147. 3 Safarik. Geschichte der slav. Sprache. 494. 4 Palacky. Geschieh. II. 2. Abtheil. 305. posmiehom, pak obrativši se k bolestnici reče po- tihano : „Spomeni se od onoga što si mi obećala, moja dobra Baptisto, moli se za me, za moje, a Bog nek primi molbu, i ugodna mu bude jedna moja živa želja... brzo ću opet k tebi, s Bogom, s Bogom 1" Ona joj stisne srdačno ruku, Fernand nešto na prijateljsku reče; pak obojica ostaviše kolibu, i mladi Iječnik zadovoljan da je izpunio svoju dužnost i da napokon svoju misao mogao je svrnuti na zabavu, konja potjera u trk po čarobnom putu na zavojke, koji je vodio k Creux de l' Ours. Jesen svojim sievkastim bojama i svojim nebom turobnim dobro se je sudarala s ovim divljim pre- djelom, i premda često ga je Antica pohadjala, premda je toliko puta motrila mûkom, zanesena, vode teku- ćice, velike hridi, i velebne dubove, nikad nije se toliko divila, koliko ove jeseni pod onom maglovitom koprenom, pod kojom divljački sienkasti likovi su se predstavljali. — Dokle je Fernand razuzdavao konja, ona je išla polagahno uvijajuć dugim sku- tima svojeg odjela vrhove praprata, prisluškivajuć vjekovječni žamor valova, koji su se razbijali na podnožju slapa prije nek se svalit u bezdan, kojeg stara predaja prozva medjedskom pećinom. — Da je djevojka manje bila zanešena oviem veličanstve- niem prizorima, možda opazila bi bila na vrhuncu planine, koja se je nadvisivala nad hridi, lovca krasna odputova, na 19 veljače godina 1355, posla svomu pobratimu Dušanu silnomu sliedeće pismo: „Ako uživamo veseliti se spasenju svakoga čovjeka, kakvu god stališu pripadao, jer g4 smatramo istoličnom vrstom: vas pak: osobito, kao najdražega brata, kojino je ne samo čovječno nami jednoličan, nego jošter i u kraljskoj časti ljubav bratinska nas ujed načiva, kao što nas spaja i Jednakost plemenitoga slovenskoga jezika, čim uzvilenost slavnoga jezika obadva nas sa božjom pomoćju na sreću i čestitost porodi". 4 Nepropušta mu još napomenut, kako želi da se, po plemenu i jeziku braća u pismu i vjeri sjedine, te jedan rimsko, drugi4 grčko carstvo zauzme. Nu Dušan god. 1356 umre, prije nego je mogao stupit u dogovor s Karlom. Samostan n Emausu .etrpio je na hiljade nepogoda, ali se je sa pretrgnjivanjem do god. 1635 uzdržao, dok ga nesretni usitizam akasnje zlohudni protestantizam ne shrva i uništi. (Sludi.) ^JÚCt^S^^L Proíessore Pieíro Cav. Mancion. (Vedi n.o 78). * Mi fu di vero conforto il sapere che i brevi cenni sal Professore Pietro Cavaliere Mancion a voi offerti coi primi di ottobre vi fecero piacere, ed è perció che come voi de- siderate, ed io promisi, procureró di comple- tare lo sbozzo biografico-artistico di quel Ve- nerando. Roma va superba di posséder lui che con altri non molti 1' arte dell' incisione tengono alta e nelle vie del sommo perfezionamento la gaidano e la generazione presente ed avve- nire deve tener dietro alie loro pedate per raccogliere i supremi trionfi nel mondo artí- stico e tenere alto il vessillo delle belle glo- rie della penisola. — Per entro il tèmpio del- r arte, il Prof. Mancion trovó le splendide sod- disfazioni dell' anima, e i più soavi conforti nello studio del vero, del bello, del grande, e noi chiudiamo la recensione dei suoi prin- cipali lavori col ricordare il Suo Grande Sisto V, dalmata di origine, di cui non v' ha mol- to T Ambasciatore Austríaco Bar. de Hübner delineó la graudiosa figura nella famosa Sua opera, accolta con vera riconoscenza dai cul- tori della Storia e della diplomazia. — II Papa siede sul suo trono in pieno ornato pon- tificale e tiene nella mano destra il disegno della Collegiata di S. Grirolamo. Talmente so- no eseguite bene le ombre che i due ginnoc- chi e le tibie, che si segnano sotto gl'indu- mento sembrano staccarsi dal quadro; i piedi che poggiano sopra un cuscino di vellutofor- stasa i uzrasta, koji, na pol sakriven od jednog stabla, rukama naslonjenim na ciev svoje puške nepomičnim okom pratio je djevojčicu, koja je tu- marala po prapratima; ali joj u oko neupade. Pred ovom krasnom prirodom ni jedan drugi stvor nije prisvajao njezine misli; njezino srdee, koje nije imalo više oklievati, opetovalo je odjek „Ti si bolji nada sve !" Zamišljena nije čula Fernanda, koji je išao da ju dostigne, pjevajuć napjev Madame Angot; no ona se uzpregne kad joj se dotaSe ramena, pak, obrnuvši se k njemu, pokaza rukom čarobni položaj. Krasno li ti je! prišapti ona. — Bez sumlje, bez sumlje... odgovori brat, kojeg oko gledalo je nepomično kotaricu, koju bijaše donio sobom; no, da bismo mi sjeli, da doručamo,j gladan sam kao amerikanski proglas... Antica u čudu, pogleda ga koliko da je pala iz oblaka! Nemoj se sablažnjivati, moja sestrice, kad do- vršim doručak postat ću zanesenim, duhovitim pje- snikom; vidit ćeš.... Premda ovaj Epikurejski govor bijaše u ne- vrieme i nepriličan, Antica se ne uvriedi, no se nasmije svojem bratu, priredi na brzu ruku, na za- stor mahovine, jaja, butine, za što se je bila pobri- nula gospodja Borel. mano intorno ad essi una quantità di pieghe eos\ naturali da raggiungere la piena ¿Ilu- sione della morbidezza del drappo. Il suo volto, desunto da vero ritratto, spira la severità l'e- nergia la grandezza di quelF anima che a- mando la giustizia ed odiando l'iniquità sep- pe tener in freno la tracotanza ed i misfatti di un' aristocrazia insolente e criminosa. ') Alla Scuola di un tal genitore quai è il Mancion si va formando il suo figlioGiusep- pe, che già apparisce degno del Maestro, giac- chè esegui fin ora non poche incision* che ri- scossero Iode, e meritano di essere nótate. Il primo suo lavoro è il vero ritratto del sullodato Pontefice Sisto quinto fatto in ovale (medaglione;) che a giudizio degl'intelligenti è di grande effetto e di perfetta esecuzione, come pure i ritratti del generale Bixio, dello scultore Rinaldi, del Prof. Wolf, del celebre Casamatta, dell' antico famoso incisore Metà, del Cardinale Garcías Cuesta Arcivescovo di Compo8tella, ma> sopratutts quello del Cardi- nale Bembo, dipintura di Tiziano, scopertoin Napoli dal Cavalca-Selli che è riuscito, si noti, all'acqua forte, di un'esecuzione meravigliosa e di un effetto veramente nuovo. II suo bol- lino riprodusse îelicemente 1' immagine del Grande Galileo Galilei esistente nella Galle- ría dei Principi Barberini, parecchi ritratti di Principi incisi alia cosi detta maniera ñera. Sono parimenti degni di Iode il Suo San Vit- tore, la Pietà dedicata al Vescovo di Ragu- sa, la Sacra Famiglia, la Madonna del Pianto e parecchie altre divote imagini che per bre- vità omettiamo. E perché nulla manchi a questo schizzo biográfico soggiungeremo di buon grado che il figlio maggiore del Prof. Mancion Cavaliere Giovanni occupa un bel posto nel mondo scien- tifico come medico, ed è conosciuto dai cul- tori delirarte salutare pei suoi speciali ed u- tili ritrovati, che gran íode ed onorificenze gli fruttarono. La mercè di una buona edu- eazione data alla sua proie il Mancion nel Santuario della famiglia raccolse gioie serene, e le virtuose sue tre figlie, distinte cultrici di música allietano i tardi suoi giorni cir- condandolo di cure affettuose. — Ragionando E sebbene qui non ricordammo che i preci- pui lavori del Mancion, pure non vogliamo passare sotto silenzio altre due sue belle incisioni: quelle cioè di San Pietro e di San Paolo Apostoli. Ona se založi zalogajom, no Fernand je jeo u slast. Pošto je jelom otezao, djevojka se digne i reče mu: Dokle ti doručaš, idjem da uberem za moju mater onaj nenufar, kojeg ono vidim pokraj, vode. — Ne muči se, ići ću ja.... — Ne, ne, dragi brate; ti niesi nikad znao ubrati jedan cviet, stapke su uviek tako kratke da neznaš što da uradiš... Jedan čas, pak eto me k tebi, nadostavi ona zagrlivši ga. — Budi barem oprezna... — Neboj se! U tili čas ču se lavež speta; te iz grma liepo vižle dotrča preda nje. 0! reče Fernand, nije li ono Fauve vižle Ker- nolan-ovo ? Šta je došlo ovamo? možda je samo. Jedan oblačić proleti preko djevojačkog čela; digne se i sadje litičinim obronkom, koji je vodio na kotlinu slapa. Nenufar bijaše blizu vode, i bijaše ga lako ubrati; no, budi da onaj dan zemljište bilo vlažno, budi radi različitih utisaka koje je djevojka trpila, popuze joj se noga kad iztrgne cvietni stapak i upane u vrtlog bezdana. Pomagaj, brate, poviče. Fernand pristrašen potrča k ponoru, nad kojim je plivala biela Antičina kabanica. Ondje u sdvoj- nosti, sklopi ruke, jer nije znao plivati; ali neslu-

sono piuttosto affabili, spero di ridurli alla fede col tempo. I chinesi e i protestanti sono garbati con noi; ma ci vuole molta pazienza per condurli alla fede cattolica. Il clima è come quello d' Italia: abbiamo frutti d'ogni sorta; non ci mancano altro che abi- tanti, se questa colonia fosse popolata, sarebbe una delle migliori parti del mondo. Dopisi. Zagreb, 2 sječnja. Nevolja te opet nevolja tare nas, — to se vidi očito, pa što da vam o njoj pišem. Ali, zašto da nebih; ta jadniku je laglje, ako se ima komu pritu- žiti; a brat rado se tuži, kad može, bratu. Tuče nas zrak, tuče nas zemlja, tuku nas i oni, koji bi po zakonu morali udarce od nas odstranjivati. Sto se na strani braće naše Magjara sve neradi, da se naše dobro, naš boljak umanji? Kad idemo za tiem, da se učvrstimo, da u veće jedinstvo stupimo: tko je protivnik? dakako onaj, koj se boji, e da slabiji s vremenom nepostane jači, pa tad zlo po me. Zato udaraj, kako možeš, zato ciepaj i trgaj, dok je vre- mena. Dakako, da vrieme sve sobom donosi, jednim dobro, a drugima zlo. Naše hrvatsko jedinstvo na- ravno nije po ćudi braći Magjarom; velika ideja ma- gjarskog orszaga dakako neširi se učvršćivanjem i sjedinjivanjem Hrvatske; pa s toga braća Magjari, kad već vide da se spojitba krajine više odalečiti neda, a ono žele, da si bar taj mali komadić hr- vatske zemljice, tu Rieku za sebe osjeguraju. Dakako, liepo je more, i kamo se svakako po njemu nedodje; pa to je velikoj magjarskoj ideji sasma u prilog. Ali neka; i to gleda Bog, onaj isti Bog, koj znade gdje god je treba, i osvetljivu, i milostivu svoju ruku pružiti. Možda smo mi uprav mnogo pred njim sa- krivili, kad nas toliko i tako raznoliko tuče, ali u famo se u njegovo milosrdje; no znademo i to, da on nijednu nepravdu nepušta, a da nad njom svoje pravednosti nepokaže. Šteta što oni naši, u koje stav- ljasmo mnogo nade, udariše drugim pravcem, prav- cem protivnim. Kad se na naše najpoštenije ljude onako udara, lih velikoj magjarskoj ideji za volju, onda te duša i zbilja zaboli. Dakako, da se dobro pojedinca mora zapostaviti obćemu dobru; valjda taj razlog i ovdje valja. Jadna Dalmacijo, kad ćeš tekar ti na red doći kad je s krajinom toliko muke! Vaš prijatelj. starca od 84 godine a staricu od 82 ni žive ni mrtve od straha, i kako su od velike priše pobigli (za nebit možda upoznani) ostaviše po kući toj age i čibuke, koje ćeš na zdravlju viditi kad dodješ doma. Nije potreba, moj sinko, da ti opišem koji smo strah i muku ove noći pretrpili. Moremo dragom Bogu zahvaliti da smo iznili glavu i da nismo ni koga ranili, a niko nas, i da su staroga i staricu žive ostavili i da suviše ne odnesoše neg 60 for. iz jedne skrinjice, koja izpod njihove postelje stajaše. Z Bogom. Tvoj Ijubezni Otac l J... l) Orebići, 28 prosinca. Zadar, 29 prosinca. Hajdučki napadaj (A. J ć). Čuj, brate, ako si Božji, grozna prizora, koji se dogodi u selu Pod- gori, primorja Makarskog, u kući Mate Jakića, na 28 prošastog mjeseca. Ćudna četa od 8 razbojnika oružanih kuburami i handžari, budući nanjušili, da u starog Mate ima novaca, dopeljaše mu se do kuće u gluho doba noći gori napomenutog dneva, kad svak spavaše kao zaklan, namjerom porobit ga. Najbolje ću iztaknuti istinu ovog dogadjaja, priobćiv autentični list kojeg napisa uprav sinovac gori spo- menutog starca svomu sinu u Zadar. Toliko više ima bit vjerojatan ovaj list u koliko je sastavljen od onog istog sinovca koji sudjelovaše u ovom gro- zovitom prizoru ujedno sa jednim svojim sinom, za obranit starca strica i strinu iz krvoločnih ruku. Evo dakle tog lista doslovce: Dragi sinko, Dajem ti na znanje našu veliku nevolju, koja nas je stigla na 28 prosinca u 12 ura manje čet-rt u večer. Oklopljeni od hajduka! davljahu dida i babu na postelji, koji sami samcati u jednoj kući spavahu, priteći jim s golim nožem u rukam: „ili novce na sridu ili glavu". U ta doba srićom Božjom čuvši stričevi klapatanju po didovoj kući, dignuše se iz postelja i izašavši vani približaše se vratim_ didove kuće i ugledavši hajduke oko didove postelje, neo- sudjujući se ući unutra, zaupiše mene zvati iz svega grla, koji sam u drugoj kući ležao „Ajme, striče, za pet rana Božjih, u pomoć! eno dida i babu dave i robe! Čuvši ja kukavac ovaj dičinji glas, prenuh se skočih i izadjoh vani s nožem bilosapcom^ u ruci ter stanem zvati sina Jozu, koji, kako# znaš, u Crkovnoj kući ležaše; Joze! Joze! ustaji skači, puni puške, eno ti dida hajduci dave i robe. Na moj glas skoči ti se brat ka izvan sebe i imajući srićom puške jur napunjene, priskoči mi u pomoć na didovu obranu. Strašno u košulji opriti se osmerici razbojnika, koji gole handžare u rukam drzahu; nu ipak za spasiti bidnog starca i staricu, odlučismo na nje udariti pak taman glavu izgubili. I tako oba u košulji za veliku nevolju i od velike priše s nožem i puškom u ruci nasrnusmo u sobu gdje did i baba spavahu i našavši razbojnike okolo njihove postelje, nike držeći za vrat starca i staricu a nike grabeći iz skrinjice novce, udrismo na nje mi dva sama što nas god sile nosahu s velikom vi- kom i puškam nategnutim. Oni plašeći se da nama dvama još tkogod ne dodje u pomoć, izletiše jedan za drugim iz kuće, nakon malenog hrvanja snami, kao da si jih vrilom vodom oparija; ostavivši bidnog Evo vam imenik prinosaka, koje je naš rodo- ljub Pero svećenik Bielić ') sakupio ovdje za po- stradale od potresa u našem Zagrebu. — Pero sveć. Bielić fl. 5. Dr. I. Ivanišević f. 5. Antun Franasović f. 3. Fr. s. Štuk f. 1. M. Orebić f. 1. B. Jakulić f. 1. Frano Franasović f. 1. Ivo Brailli f. 3. Jozip Sugni f. 3. Ante Mrčević novč. 50. Miho Vesanović f. 1. Ivan Suvajko f. 1. Grgur Cantu c. k. sudac f. 1. Ermenegildo MUller c. k. kancelista nč. 50. L. Dal- core nč. 30. Mate Katić, porezni primalac nč. 50. Ante Monti porezni priglednik nč. 50. Ivo Mateljan nč. 50. Moysis f. 1. Jozo Urlić nč. 30. Juro Kalan- gjić f. 1. Luka Trapai f. 1. Frano L. Botta nč. 50. Luka Jakulić nč. 50. Kate P. Jakulićanč. 50. Maria udov. A. Botta nč. 50. Stjepan Tunjica nč. 50. Kate udov. I. Gurića nč. 50. Jozo Krilić nč. 50. Jakov Krelić nč. 50. Maria Paschini-Pečar nč. 30. Pavo Marinović f. 1. Ane M. Kola nč. 50. Frane udov. M. Gergić nč. 50. Tere L. Krelić nč. 50. Ivo Vesa- nović nč. 50. Stiepo Štuk f. 1. Ivo Marinović nč. 50. Ivo Krstelj nć. 50. Jozo Bogić nč. 50. Tomo Kopšić f. 1. Marko Vekarić f. L Frano Kriletićf. 1. Jozo M. Bielić^ f. 3. Nikola A. Štuk f. 1. Baro Bun- tielić nč. 50. Žena A. Buntielića f. 1. Ivo Kovače vić nč. 50. Ivan Skorić nč. 50. Ivan Mihaljević nč. 20. Žena Ivana Kosovića f. 1. Antun Viskovićjoč. 50. Ivan Suhor nč. 50. Lovro Kosović nč. 30. Maria Štuk f. 1. Frano M. Kovačević f. 1. Antun A. Bielić f. 1. Antun M. Ko- vače vić f. 1, Zena Mata Gabelle f. 1. Antun M. Passabanda f. 1- Luka Jakovljević nč. 50. Božo Kraljević i sin f. 2. S. Splivalo f. 1. D.n Jako A lesić župnik Vignja f. 2. Miho N. Jugo vić f. 1. Kate M. Kovačević f. 1. Maria M. Lazarović nč. 50. Niko Buntielić nč. 60. Ivan Dediol nč. 30. Viško Marinković f. 1. Ivo V. Tunjica nč. 50. Marko Pe- đerin f. 1. Skupa f. 71. Svota bi odpremljena gosp. M. Mrazoviću-načelniku grada Zagreba. necessità che ai desidera Municipio. dalle cure dello Spett. Ovdješnja mjestna vojnička vlast, dično zastu- pana od gosp. pukovnika Hranilovica, uoblastila je, po nastojanju mjestne duhovne vojničke vlasti, na koju se takodjer s hrvatskim ponosom obziremo; da vojnici mogu svake nedjelje prisustvovati službi božjoj. Pošto su Hrvati, i koji su ovu svetu misao potakli i koju su ju prihvatili, mi ovu viest donosimo na javnost s osobitim zadovoljstvom. Ona će bez dvojbe kod svih dobromišljenika učinit najbolji utisak. Naši se junaci Weberovci mogu uprav smatrat sre- tnim što im je Bog dao ovakove Starešine, koji im nijesu voljni ni najmanje uzkraćivat, u njihovom mu- čnom službovanju, blagodat vjerskih utjeha, te im se tim ne samo zapoviednicim nego i otcim pokazuju. Takove nam ljude, Bogu i Kralju vjerne, Bog po- živio. 11 martirologio Francescano, pubblicato or ora a Venezia, comprende i Santi, i Beati, alcuni Vene- rabili, i Martiri, i Pontefici, i Confessori, le Vergini, e le vedove di tutti i tre Ordini del Seráfico Pa- triarca. Vi sono scritti piü di 2000 nomi, tra questi 86 Santi, 140 Beati, 54 Venerabili e 300 Martiri. S. M. 1'Imperatore con Sovrana risoluzione del 24 decembre a. p. ha conferito al capitano Antonio Skurić ed al cadetto Sebastiano Junga del bark Treći Dubrovački in ricognizione del comprovato loro zelo nell' esercizio de' propri doveri, al primo la croce d' oro del mérito colla corona ed al secondo la croce d'argente del mérito. Pomorska ugarska vlada na Rieci imenovala je kapetanima podkapetane: Ivana Bonetića iz Bakra, Antuna Krsića iz Cresa, Andriju Sikića iz Kostrene S. L., Srećka Stangera iz Voloske; a podkapetanom Marka Kurtini iz Bakra. RAZLIČITE VIESTI. Na dva tekućega bila je u ovom Zmajevićevom Sjemeništu ugodna predstava, kao što je to već običaj, na proslovu poroda našeg Spasitelja. Pred- stavljanje nije dakle novo, a niti predmed mu; ipak izbor pjesmičkih sastavaka, vrstnost samih pjesama i jezik kojim su bile odjevene, i ljetos su ostavile veoma zadovoljne mnogobrojne odlične slušatelje, a često krat ih uprav i zanieli. Sve su komade ove pobožne zabave izvršila drobna dječica iz nižih ra- zreda; ona su kraanosnovila, ona pjevala, sretno svladav svoju naravnu djetinisku nedostatnost i bo- jazljivost: utisak slušatelja nije na nje djelovao nego čineć da se bolje opoštene. Nu u liepom tom uspiehu prva čast ide ran. p. njhove učitelje, koji i tu daju dokaze velike njihove požrtvovnosti, brige i ustr- pljivosti u podučavanju mladeži. Predstava je bila u hrvatski i talijanski. Ci scrivono dalla cittk, li 4 corrente: Era intenzionato di scrivere al Dalmata per pregarne i redattori a destare l'attenzione dell'In- clito Municipio suli' incoveniente che presenta la nuova gradinata costruita presso le Realí. Riflettuto peró che il Dalmata é indipendente soltanto nella sua dipendenza, ho deciso di non espormi al pericolo di un rifiuto, a tutto danno de' cittadini, i quali come lodano T Amministrazione Comunale per aver ricostruito la gradinata, cosi biasimano la sua non- curanza nel collocare un qualche parapetto. La scala é abbastanza frequentata, specialmente da' fanciulli, i quali, causa la forma e í'altezza della gradinata, corrono un serio rischio di scivolare e rompersi 1' osso del eolio. Speriamo che fatto il piú, non si tarderá anche a fare il meno. É un' opera di stretta Oružnička vlast, koja je toli zaslužna za Dalma- ciju, neće uzdamo se neokoristit se ovim groznim slučajem, te će nastojat da shodnim mjeram, kako to ona vrlo dobro zna, onemoguće unapried razbojnička djela, i u ovom dielu Makarskog primorja. Ur. Čast mu! i varosu, koji se je toli liepo odazvao vapaju prekovelebitske nam po vjeri i krvi braće. {Ur.) Riceviamo dalla Spett. Direzione delle Poste dalmate il seguente Avviso: L'Amministrazione delle rr. Poste italiane, in seguito a decisione della Corte di Cassazione, rispet- tivameute del Ministero della Giustizia in Roma, ha decretato che tutti gli oggetti di valore, nonché quelli sottoposti a dazio ed in fine anche le corrispondenze contenenti biglietti di lotteria estera, che arrivano in Italia colla postalettere, debbono essere colpite da sequestro e confíscate. Si porta un tanto a generale conoscenza in seguito al riverito dispaccio di data 3 Decem- bre a. p. N. 37316 dell'Eccelso i. r. Ministero del Commercio in Vienna, coll' avvertenza che gli ii. rr. ufficii postali austriaci sono incaricati di escludere dall'accettazione e relativamente dall'inoltre tutte quelle spedizioni di postalettere, nelle quali presumibilmente vi fossero inclusi siffatti oggetti. DalV i. r. Direzione delle Poste Dalmate. Zara, 3 gennaio 1881. Svaka ptica svomu jatu. Ci assicurano che il sig. Arturo Colautti, il benemerito patriotta e redattore dell' Avvenire di Spalato che si ritiene prossimo a finiré per difetto di cointolligenza col ex podestá d.r Bajamonti; é in viaggio per 1' Italia in cerca di mi- glior fortuna. Noi gliela auguriamo buona di cuore. Frattanto faccia un po' di capitale delle passate tra- versie e non si dia nuovamente in braccio alia stampa rivoluzionaria, di cui fu gik campione, e vittima. La Societá del Lloyd ha deciso che col primo del corrente mese la linea di navigazione Trieste-Cattaro da ordinaria diventi celere. La mattina dei 14 febbraio verra aperta presso il Tribunale provinciale di Zara la prima sessione ordinaria della Corte d'assise per 1'anno 1881. Na 30 prosinca z. p., pokr. učionsko vieće dr- žalo je sjednicu. Raspravljalo se: godišnje izvješće o stanju pučkih učionica; učevne knjige po učionama: katekizam za učenike grčko-ist. obreda u pučkim učionicama, čitanka III Smičiklasova, poviest crkve Kristove Rubetićeva; učionska pomješća u Supe- trankojluci na Rabu, u Obrovcu, Vrbanju i Brusju; pokujstvo za učionice: u Ražancu, Tiesnom, Sepu- rinam, Kaštilu Lastvi, Starigradu i Brusju; ustano- vljivanje učionica ženskih u Komiži, Praznicama, Spljetu (u gradu) i u Gradcu; opetovnice u Spliet- skom kotaru; pomoćna učionica u Brelima; zapteni predlag za pučku mušku učionicu u Zadru; razja- šnjenja o zavodu Ancelle u Spljetu. Usljed promjene u odiazku parobroda, ana- pried će list izlazit u četvrtak na mjesto u pelak. Za broj od ponedjelnika ostaje kako je bilo.

Passato a dire del Comitalo d' azione di Trie- ste, che tiene bordone ai mazziniani itaiiani, il cor- ri8pondente scrive che wdi simili traditori ed assas- sini della propria patria, Trieste non ne ha e non ne puô avere. In una città grande ed attiva, in un Sorto di mare dove non cessa mai il movimento e ove perció accorrono a speculare e guadagnare o- gni sorta di individui, non è meraviglia vi siano av- venturieri, che, in mancanza d'altro, si buttano alla política ladra, sempre inlenti a fare, in quattro, lo •chiamazzo di quattro mila.u Lungi poi dal temere un tentativo irredentista, 1' Austria, dice il corrispondente, si augara che esso avvenga. „Sarebbe quasi da augurare che costoro traducano quanto prima in atto le loro intenzioni, affinchè si smascherino: chè allora si vedrebbero i veri Triestini, quelli naturali e non naturalizzati, non gli importad : ed il popolo della città e del con- tado farebbe pronta giustizia ed insegnerebbero loro che Trieste non è Italia, e llliria, e se a Trieste si parla italiano come lo si parla a Corfú ed in Ales- sandria d'Egitto, nel territorio e provincia v' è della gente che non intende d' essere redenta e ad un ten- tativo di redenzione risponderebbe per le rime." Giriapio 1'ammonizione al Dalmata ed ail'Av- enir«, perché, se cos\ la va con Trieste, che dire della npiátra provincia? —— Lift política «tel Gesuiü. i. Dopo dimostrato, coll' articolo precedente, che la política dei Gesuiti, negli elementi suoi fonda- mentali, non è e non puó essere quella che la mas- 8oneria appon loro, promettemmo che avremmo esa- minato in un altro articolo, se i Gesuiti abbiano poi in verità una política e, caso che si, quale essa sia. Eccoci a tener parola: e senz' altro preainbolo en- triamo nell' argomento. Innanzi tutto convien determinare chi s' intenda er Gesuita. Codesto è un appellativo, il cui senso «tato alterato, abusato ed allargato a libito di fantasia. I comunisti di^Francia, verbigrazia chia- mano, col Rochefort, Gesuiti il Gambetta ed i suoi repubblicani opportunists 11 Garibaldi, che si defi- nisce da sé socialista, ha dato del Gesuita al ministro Depretis, che è quello che è. I sinistri democratici in Italia lo danno ai destri monarchici, distruttori di sei^monarchie, e questi ai cosi detti conservatori nazionali, che sono una specie anfibia, mista di li- beralismo e di cattolicismo. In genere poi la mas- soneria qualifica per Gesuiti tutti i veri cattolici, apostolíci e romani, che in tutto e per tutto la sen- tono col Papa; e íanno questo vocabolo sinonimo di clericale, che alia sua volta usano per significare achietto cattolico. Di fatto il celebre motto di guerra del Gambetta, nel suo discorso di Romans: Le efe- ricalitme, voilà V ennemi, fu dal Ferry e da' suoi accoliti principali interpretato come un bando di guerra ai cattolicismo. Cosi che il qualificativo di Gesuita, appiccato da liberali e settarii ad altri li- berali e settarii, denota, per disprezzo, un grado di liberalismo relativamente piu temperato: appiccato poi dai liberali e settarii a chi non è, denota íede e anche pratica veracemente cattolica ; e non è altro se non che un artifizio, per coprire 1' odio che si professa al cattolicismo e prudenza vieta di mostrare troppo alia scoperta. Messo da banda questo gergo settario, e preso il vocabolo di Gesuita nell' único significato proprio e storico che puó avere, di membro cioè della Com - pagnia di Gesù, noi francamente ed assolumente ne- ghiamo che la loro società sia menomamente política od abbia, come affermé il Giovagnoli nella sua in- PODLISTA terpellanza alia Camera dei depututi, intenti poli- tici. 1 Nulla é nel loro Istituto, nulla nei loro mini- nisteri, nulla nello svolgimento pratico della loro operazione, che accenni ad intenti politici e mondani. 1 Gesuiti formano un Ordine religioso, approvato dalla Chiesa, il quale, nella sostanza dei suoi costi- tutivi, non si diversifica dagli altri: esso mira al fine tutto soprannaturale di glorificare Iddio, e di aiutare i membri suoi e gli uomini, redenti da Gesü Cristo, a salvarsi, cui mirano gli altri: e, per con- seguirlo, adopera mezzi conformi al Vangelo e dalla Chiesa santificati, come adoperano gli altri Ordini: níente di piu, niente di meno. Se cid non fosse, e il Concilio di Trento e i romani Pontefici, da Paolo IV a Leone XIII, approvando o confermando od encomiando la Compagnia di Gesü, come hanno fatto, avrebbero approvata, confermata ed encomiata una mostruosit&; quale per certo sarebbe, nella Chiesa di Dio, un Ordine religioso che fosse da lei ricono- sciuto per tale ed avesse poi in efíetto intenti, non soprannaturali e divini, ma politici ed ucnani. Vero é che 1' aoeusa data ai Gesuiti di com- porre una soeieta política é tanto trita, quauto ca- lunniosa ed in sé medesima assurda; e la massoneria s' ingegna di darle corpo e vita, coll' arte sua sólita di ascrivere alia Compagnia di Gesu quello che é | proprio únicamente di sé: e com' essa, sotto il nome ! di societá filantrópica con cui si maschera, opera quanto é di piu perverso e pernicioso in política, cosí ha cura di far credere ai sempliciani ed ai babbei che faccia la societá dei Gesuiti. Se non che il difficile non é di accusare, é di sostenere con buone ragioni 1' accusa. Or quando mai si é potuto mostrare con fatti ed argomenti, i quaii non íossero cianee e menzogne, la realtá di quest' accusa? Si dirá forse, che le prove sono in quella farraggine di libri stampati per tre secoli contro i Gesuiti, che fanno da solí una grossa librería. Ma sí risponde, che la inanitá e falsitá delle prove é puré in quel- T altra farraggine di libri, stampati per tre secoli a loro difesa, che fanno ancora da solí un' altra grossa librería. Si confutino, a punta di fatti e di argo- menti, queste apologie: e poi si discorra della so- cietá política dei Gesuiti, come di cosa passata in giudicato' Ma che ne sanno essi, gli accusatori odierni dei Gesuiti, di tanti libri? Ripetono da pappagalli, ció che da pappagalli hanno imparato. A fronte alta e con piena sicurezza di non essere smentiti, noi asseriamo pertanto che in nessun tempo, in nessun luogo, di nessuna persona si sono recati fatti e ad- dotti argomenti, che avessero valore di giustificare 1' accusa. E noi sfidiamo, senza timore di confusione, tutti i nemici dei Gesuiti a trovarli e a farcene conoscenti. Gnd' é che manteníanlo ferma ed assoluta la nostra negazione e diciamo al Giovagnoli, non gíá: Avete méntito; poiché egli ha preteso ragionare, al solito, di cío che ignorava: ma Avete errato, va- lutandogli per iscusa un' ignoranza, perdonabile ad un deputato dal regno d'Italia, perdonabilissirna poi ad un direttore del Copitan Fracussa. Dopisi. l&iBtfi., 7 veljače. V Castni gospodine urednice ! Nije daleko tko je srcem blizu! To osiećam svaki krat, kad primim Vaš cienjeni list-, koj rni godi da nika- kov tako. Jedina mi je žalost bivala od kad o- stavih Milan, da mi ne bi moguće primat ga re- Atti nffic. pag. 1909. Pedesetgođišnjica hrvatskog pra- vopisa i preporoda. u. Veliki dio i inteligentnih ljudi drži pravopis vrlo neznatnom stvari. Prividno i jest tako. To nije nego neka forma, koja poput kalupa zaodieva na papiru pojedine glasove jezika. Ta forma može biti i gruba, pak i pak može biti jezgra, što ju krije, divna kano divan biser u malenoj školjci. Ipak va- ljan pravopis jest velika prednost svake književnosti. Niemci, Francezi i Englezi uvidjaju nespretnost svoga pravopisa, al težko im ga je radikalno mie- njati, kad ima za sobom veliku tradiciju a u sa- dašnjosti jak život. Osim praktične strane kod nas znači pravopis još štogod drugo. On je najbolji svjedok duševne razejepkanosti kod Hrvata u prošlosti. Hrvatska književnost do Gaja jest razejepkana kano u nijed- nog naroda slavenskog. Ako se gdjekad i javlja po koji svietao trak jedinstvene narodne misli, nestaje ga naglo kano i meteora na nebu. O toj razdrob- Ijenosti najbolje priča naš pravopis. U Dalmaciji izkrpaše pravopis na uzoru tali- janskom, u Hrvatskoj na uzoru njemačkom, dapače i magjarskom. Ali nije bilo ni u pojedinih pokraji- nah jedinstvena pravopisa. Niti sami Dubrovčani, koji su inače razvili najljepšu književnost, nestvo- riše jednog i sistematičnog pravopisa: koliko pisaca, toliko pravopisa! Na tu se nevolju tuže u starini sviestniji hrvatski pisci, al pomoći nije znao nitko. Gaju je bilo istom sudjeno, da bude reforma- torom hrvatskoga pravopisa. Na to ga je nedvojbeno ponukao Kolar, s kojim se je u Pešti upoznao i od koga je naučio snivati o uzajemnosti slavenskoj. Gaj se ugleda na pravopis srodne češke braiie, pa tako posta njegova pravopisna reforma, koja udari temelj kašnjem našem pisanju. Liep napredak književnosti ruske, češke i polj- ske, veseljaše Gaja — kako veli u uvodu — ali ga s druge strane i tuga obuzimaše, videći kori svojih Hrvata najveće mrtvilo. Dalje nastavlja: Materinsi jezik vn horvataki zemlji, ako baš dovito i nasladit se, eitajuc kako u Vas u Dal- maciji sve diše zanosom života, što toli liepo odsieva u stopcih Vašega lista. Prem nisam po krvi Hrvat, no buduć takov po ljubavi i odgo- ju od malenih nogu, Vaša mi borba prirastla srcu kolik da je moja vlastita, pa smatram za svoju dužnost napram domovini mojih mladih godina radit i ja, po slabosti mojih moralnih sila. a da Vam sve rečem, i moga kržljavog zdravlja, ua uhar toj sada skoro zdvajnjućoj zemlji, ali koju junački napor i bogoljubnost nižega pu- čanstva pripravlja bez dvojbe na visok stepen u koncertu istočnih elemenata. To bih rada da si svak utuvi u glavu, da su naime Hrvati pio- niri zdrave zapadne kulture, na Krstu osnovane. Ništa za to, hrvatski narode, što si sada gnječen; i u tebi će so obistinit ona mudra: pritisnuto jače sve to više skače; plus pressus, plus surgit; takov dub, ne boj se, osobito uz naslon moguće Vatikanske podpore, nepada Iahko od prvog u- darca. Ne sdvajaj, već odvažno napredaj: Bog je s nami, tko prot nami? Ćud o sam se obradovao kad sam doznao, da šaljete i drugih iztisaka u ovaj sveli Papin- grad. Moja je pak radost upravo uzkipila kada mi prijatelj iz kolekcije I«njskih Osservatore Ro- mana predade da čitam članak ovoga ugledno- ga najuvaženijega katoličkoga glasila, gdje Vas imjodrješitije od napadača brani i u velike hvali program Katoličke Dalmacije. To je na ukor Vašun protivnici»» a Vašim prijatnijim na utjehu; i to me je, da Vam istinu kažem, najveće po- takfu, da se odvažim pisat Vam, i da Vam u - jedno uzkliknem : na pred, hrabro! Jučer su u ovoj Teutonskoj Crkvi sv. Marije delC Anima držali velike zadušnice za pokojnoga kardinala Kutsehkera. Zadušnice sa bile kakvih ne bude često ni u ovom gradu, koji u ostalom nosi barjak svim gradovom na sviesu, što se tiče sjaja i veličanstva u bogoslužju. Mi- su je izpjevao H. P. Gosp. Grasseili, bivši u- čenik pokojnoga Kutsehkera. Edmund Longer, arhivist iz Praga rekao je slovo, prikazujuć vi- sokom slušateljst u pokojnoga kardinala kao čovjeka mira i ljubavi: uzamši rieči psalma: Nunc dimillis. Vrli govornik letimice je nabro- jio pokojnikove zasluge napram Vjeri i Caru, dokazujuć kako austr. ug. carstvo u pokojniku izgubilo muža kojeg s punim razlogom plaču au- strijski narodi. Zadušnicam su prisustvovali, iz- meti ostalih visokih crkvenih dostojanstvenika, i N. Uz. kardinal Jacobini, Hergenroether i N. P. Nadbiskup grada Lavova Josip Sembratović, što je baš ovih dana stigao u Rim. Danas so pak zadušnice za neumrloga Papu Pija IX u kapeli Siksta IV. u Vatikanu, buduć danas treća godina od kad je tninuo veličanstvu svetoga svoga pontifikata. Zadušnice se obdr- žavaju po naredbi hraJjujućeg Sv. Otca Pape, našeg nezaboravnog dobročinitelja Lava XIII. Sutra će npet bit zadušnice u Nadbazilici Sv. Ivana u Lateranu, takodjer za Sv. Uspomenu Velikoga Pija. za ništar i nemar nedrži se; vu nikakovem vendar poštenju nestoji izvišen. Mužev, koji se za njega nekoliko trudili i starali jesu, plaća bila je ružna nezahvalnost, nekda paee sramota, ter kaj više je, odurjavanje i pregon. Ni li vre čas suprotstaviti se takovem nevoljain ? A kdo k obćinskomu dobru z preobladanjem škodljivih predsudj ikaj doprinesti mogućega se čuti, nesme prez gr eha proti domovini mučati. Nut domorodci! nepustimo vu devetnajskom sto- ljeću Horvate k predmetu pravičnoga poteptavanja fponizivanja) poniziti se, zvrho kojeh hrabrosti i ja- kosti osupnjeni puki čudili se jesu. Dajte da sada vu vremenu mira vitezi vu duhu budemo, da tak jezik, kojega najvekši muževi naroda našega z lju- bavjum govorili, kojega z imetkom i z predragum karvčicum svojom junački branili jesu (vre prez toga od zle dvorbe pohabljen) još naj potlam v temni grob nezakopa se" (str. 5 — 6). Uz te poetične uvodne misli, dieli Gaj razloge za pravopisnu reformu: filozofske, narodne i go- spodarske. Hrvatski pravopis, veli Gaj, nezaslužuje toga imena, za to ga treba reformirati, al samo prema

Odbor, koji se sastavio u Praga, po do- govora s kardinalom nadbiskupom pražkim, za hodočašće a Rim, izdao je na svoje suplemenike sliedeći poziv: Zemljaci! braćo! Nas sv. Otac Leo XIII. obielodanio je prošle godine, na dan sv. Jerolima, u osmini sv. Vaclava, encikliku, koja nas je obasula velikim veseljem, a obvezala na nepromjenljivu zahvalnost. U ovoj zna- menitoj apostolskoj okružnici naredjeno je svim bi- skupim, svećenicim i sinovim katoličke crkve, da ujedno s nama časte zasluge naših sv. Apostola Ci- rila i Metoda, njihovu uspomenu slave, njihovo ho- datajstvo prose, i na osobiti način mole za nas i za našu plemensku braću. Poznato je, što i koliko mi Cesi, Moravci, Slo- vaci i Slezaei dugujemo svetim Cirilu i Metodu. Svatko izmedj nas zna, koliko vriedi pred Bogom za- jednička molitva ukupnoga kršćanstva, koliko ona važi, koliko može. Osim toga lahko je upoznati, što sv. Otac namjerava s ovom važnom i nadopunom okružnicom, u koju svrhu i kojim načinom. On uz- veličuje naše svete Apostole, i koju dakle ljubav ne samo On nama izkazuje, nego i kod drugih ka- toličkih naroda nastoji nam pribaviti i osjegurati. Nu čim se odlučnije javlja ljubav sv. Otca za nas i za naše sv. Apostole, tim iskrenija, srdačnija i toplija ima se pokazati naša sinovska zahvalnost velikodušnom ljubeznom Krstovom Namjestniku Leonu XIII. S ovoga razloga i po primjeru drugih katoli- čkih naroda odredismo iz najiskrenije zahvalnosti putovati u Rim i pred prestoljem svetoga Petra oči- tovati našu harnost za ljubav, kojom sv. Otac naše prve Učitelje i Apostole slavi i ujedno nastoji o spasu i sreći naše bliže i dalje braće. Da izkažemo ovu sinovsku harnost apostolskom Namjestniku, našem svetom Otcu, mi hoćemo puto- vati u sveti grad, iz kojeg dodjoše k nama prvi naši apostoli, gdje su u prvom početku bili redjeni prvi biskup sa svećenici naših hršćanskih pradjedova; — mi hoćemo putovati u Kim, gdje u starodavnoj crkvi sv. Klimenta čuvaju se tjelesni ostanci sv. Cirila; — mi idemo u Rim, da nad tajinstvenim grobom naših prvih svetih Učitelja ljetos za prvi krat ujedno s Rimljanim proslavimo uspomenu naših Apostola; — mi hoćemo u vječni grad, da možemo častnom nasliedniku sv. Petra, prosvietljenom papi Leonu XIII., u poniznosti i sinovskoj ljubavi pri- stupiti i kazati: „Svemogući Bog naplatio Ti, sveti Otče, ljubezno djelo, kojim se jesi, posried tolikih apostolskih skrbi, nas sjetio i narodim zapovjedio: Slavite ujedno sa Slavenim njihove apostolske otce Cirila i Metoda, molite skupa sa mnom za slaven- ska plemena, da se sveta apostolska vjera ubavo razcvieta, da poraste kraljestvo božje, da se svi po Bvetoj vjeri u iskrenoj ljubavi uzmognu sjediniti u jedno stado Isusa Krsta. Mi hoćemo u Rim hodočastiti, da na živom izvoru apostolske stolice sebe ojačimo u pravoj vjeri, da u sebi umnožimo svetu ljubav. Mi hoćemo ići u Rim, da izprosimo od svetog Otca blagoslov za nas i za naše, za sad živuće i za buduće, za milu do- movinu, za preljubijenog našeg kralja i njegovu prejasnu kuću, za cielu baštinu našeg vruće ljublje- nog i velečašćenog sv. Vaclava. Pripravljajuć se na ovo rimsko hodočašće, pro- sili smo i u ovu svrhu blagoslov Nj. Uzoritosti pre častnog g. kardinala našeg nadbiskupa. On nam je blagoslov milostivo podielio, a mi sad u pouzdanju obraćamo se k svima: Tko ovako misli i ćuti kao mi, tko nezaprečen važnim dužnostim ima malo slobodna vremena, taj se miči i putuj s nama u sveti grad! — Nastojmo svi nek sveti Otac svojim očima vidi, da u staroj baštini sv. Vaclava živu zahvalni i vjerni sinovi, koji Njegove velike namjere pomno shvaćaju, koji sinovskom ljubavlju znaju od- platiti Njegovu otčinsku ljubav, i kojim na srdcu stoji, da u jedinstvu vjere i ljubavi svi se narodi sdruže i da se tako izpuni rieč: „Biti će jedno stado i jedan pastir!" (Sliedi 48 podpisa: 4 svećenika, 44 svjetovnjaka). Za dan 5 srpnja 1881. XXXI. Imenica. Sakupljeno u Župi Orebičkoj i Viganjskoj. (V. br. 36.) ee. gg.: Jako Alešić žup. Vignja for. 2, Vjekoslav Košić učitelj Vignja n. 50, Marko Pederin n. 50, Vfcko Zmaić n. 20, Ivan Pe- derin n. 10, N. N. n. 50, Maria Lnzarović n. 50, Joso Bielić f. I, N kola Bunijelić n. 40, Bartul Bunijelić n. 30, Frano M. Kovačevie n. 80, Luka Jakobljevic n. 50, Filomena A. Ko- vadević n. 80, Antun Bielić n. 50, Miho Suhor n. 10, Katarina Hansa n. 30, Katarina Mašković n. 20, Maria Štuk n. 30, Ivan Kosović n. 50, Puk župe Viganjske prošeci blogosov f. 3. Ukupno f. 13: Po prijašnjim Imenicam f. 603:45 '/2, 22 V2 franka, 1 skud i po knžanice. Svega f. 616:45 % 22 % franka, 1 skud i p6 križanice. Piša nam iz Rima na 15 tek.: Evo vam i političkih vie3ti; palo je danas Cairoiievo mi- nistarstvo, usljed ugovora francusko-tunižkog, podpisana od beya u Tumzu, gdje Tunis pri- hvaća namjesto nominalnog Kap jinog suveren- stva, realno suverenstvo francusko. Kralj je Humberio bio za dosta vremena neodlučan, al je napokon prihvatio ostavku i pozvao Sellu, da sastavi novo ministarstvo. S«'lla je kolovodja sredinjaša. Drži se za stalno da će novi ministri bit sliedeći: Bertole Viale (ratni posli), Coppino (domaći posli), Mngliani (finance), Brin (po- morstvo), Grunaldi (državne radnje), Belli (prav- da), Lazzatti (poljodjelstvo). Ministarstvom za posle s inozemstvom ravnati će Sella. Osim sto u Italiji, i u Engleskoj se je u obce novinstvo izrazilo nepovoljno po Francusku 0 ugovoru s beyom. Times pišu: Takav je položaj o Europi, da nijedan iskren prijatelj Francuske iiemože bez žaiostnih slutnja pazii razvoj politike koja ljuti talijane a čini da se ohladrijuju simpatije Engleske napram francuskoj republici. — Itudolf-Stefanfjin pir. Tkon, 16 svibnja. I u ovom skromnom selu bi proslavljena zna- menita zgoda Vjenčanja Njegove Visosti Kraljevića Rudolfa sa Princesom Stefanijom. Da proslava ostane sve što bolje usadjena u sreu ovih župljana, bi odgodjena na jučerašnji dan. Okolo 10 ure bi držana od mjestnog m. p. župnika don Stjepana Banova svečana služba Božja, naime s. Misa, na koju pristupi cielo selo; po Misi bi Blagoslov s presvetim Sakramentom i s pjesmom Tebe Boga hvalimo, uz neprestrano pucatanje. U večer okolo 7 ure planu puška kod župni- kove koće, a za njom odjeknu pucatanje na bližnjim briegovim, na Čakovcu, na Maričinu Vrhu, i na Kalvarija, te u isti čas buknuše kolede, na svim trima vrsima, koje baš divno razsvietljivahu čarobni zaliev Biogradski. Pred župnikovom kućom uz svjetlost koleda uhvatiše se u kolo djevojke, uz sviranje mješnjica 1 bubanje bubnja i uz tiho sjetno pjevukanje. Narod klicaše od veselja, pa da bude punije zapjevaše pjesmu f,Cuj Rudolfo", koju je složio jedan učenik ove mjestne škole, (i koju Vam gospodine Urednice ovdje prepisanu uklapam) *). Svečanost svrši uz opetovane, i gromovite uz- klike: Živio Kraljević Rodolf, Živila Njegova Pre- jasna Zaručnica Stefanija, Živio Frane Josip I, Ži- vila slavna Carska Obitelj! Iz Drniške okolice, na 16 svibnja. Sretnom prigodom vjenčanja N. C. Vis. Care- vića Kraljevića Rudolfa sa prejasnom kneginjom Stefanijom i ovdje su bile obavljene velike proslave. Bilo je poslato ravno u bieli Beč i brzojavnih prepo- niznih čestitaka. I prečastni grko-katolički Biskup- ski Vikar u Kriškah D. Miho Nikolić, koji je oba- vio i svečanu službu Božju uz prisutnost pobožnoga puka, učionske mladeži i mjestne školske vlasti i. t. d., podastro je iednu brzojavku čestitanja prejasnim Zaručnicim. N. C. Visost nadvojvoda Rudolf dosto- jao se je dati na to preko N. P. Bombellesa sliedeći odgovor: Presvietlom Biskupskom Vikaru za Dalmaciju Nikoliću. Drniš. Njegova Carska Visost Prestolonasljednik za- hvaljuje na lojalnim izrazim k uzvišenom Njegovom vjenčanju. Bombelles. X. *) Kako pjesma učenika učećeg se u početnim školam, veoma je dobra, te da nam nije s prigodnicam ne čestat dragovoljno bismo ju tiskali. Ur. Sinj, 11 svibnja. Na dan vjenčanja našeg hrvatskog kraljevića Rodolfa bilo je slavlja i veselja, kako zar nigdje. U oči samog daua zatutnjile mužare, zvona zaslavila, a večernja glazba narod na dvor izazvala. Sutra dan služba bila Božja, koju ovrsi sam vriedni Državnik 0. Šalinović, i kojoj prisustvova sve činovništvo i častnici. 0. Šalinović to je naredio da bude po svih sa- mostanih njegove Redodržave. U večer gimnazija i obćina sjali u razsvjeti prozirnica, bi deklamatorno — glazbena akademija; sve to držalo veselo sta- novništvo ovoga krasnoga varoša. U dvorani gdje se (^bdržavala akademija sabralo se 250 florinta za siromašnu zakladu. Le nozze del principe Rodolfo riuniscono una catena interrotta. Nel secolo scorso i Belgi furono austriaci per 80 anni, ed è la quarta volta che la dinastia austríaca si collega colla famiglia dei re- gnanti belgi, metiendo in conto il matrimonio di Massimiliano I con Maria di Borgogna, figlia di Cario il Temerario. 11 Belgio poi è pieno di ricordi austriaci. A Bruxelles, sulle piazze del Palazzo di Città e del Museo, sorge la statua del principe Cario di Lorena; che resse il Belgio per 36 anni. II regno di Maria Teresa lasciô nelle istituzioni belghe tracce profonde. Da lei Bruxelles ebbe la proprietà del canale di Villebroeck, il solo corso d' acqua che non appar- tenga alio Stato; da Maria Teresa il Belgio è'stato affrancato dalP annuo tributo di 500 mila scudi, che pagava all'Olanda: il nome di quell' impératrice è tuttora in benedizione nel Belgio; ed il miglïor complimento che si credette di tare ail' arciduca Ro- dolfo ed alla principessa Stefania, negii indirizzi di eongratulazione, in occasione del loro matrimonio, è stato quello di loro ricordare come 1' uno e 1' altra discendano da Maria Teresa. Il coccodrillo che piange! Leggiamo nel Dalmata (num. 39): — „In più incontri, abbiamo notato, qualmente la Katoh&ka Dalmacija (Dalmazia Cattolica) sotto il pretesto di essere uu organo cattolico, tenda a scopi tutt' altro che religiosi, e niente affatto cattolici nè romani. Un manipolo di preti riottosi carpi il gior- nale ai suoi iondatori, quindi ne cangiô F indirizzo, poco a poco si ribello alla legittima autorità eccle- siaatica, quindi, di maie in peggio, pubblieo scritti di sacerdoti che si imponevano ail' episcopato, ed oggi; oggi con audacia insana inneggia ai vescovi apostati, Nel N. 35 essa pubblica: „Srivono da Pietroburgo ail' Abendpost di Vienna che P imperatore Alessandro III ha conferito la Gran Croce dell' ordine equestre di S. Stanislao a Mons. Vincenzo Teofilo Popiel, vescovo cattolico di Vladi- slavia in Polonia". Bisogna vivere nel mondo délia luna, e non professarsi cattolici o romani per non sapere çhe di Popiel si occupo tutta la stampa cattolica, che su Popiel si scrissero opuscoli, che Popiel venne chia- mato a Roma, che Popiel è apostata, che è vescovo Chelm in Polonia russa, ed ha 1' incarico di gre- cizzare i Polacchi. Che Popiel sia un apostata e riceva onorifi- cenze, non è questione nostra. Ma che un giornale cattolico, un giornale che raccoglie P obolo di s. Pietro senza autorizzazione, un giornale firmato da un prete cattolico, iapirato da professori di teología, sostenuto da un vescovo, inneggi ad un apostata, è cosa da far rabbrividire E' sperabile che P autorità ecclesiastica si de- ciderà una buona volta ad interdire questo falso giornale". — Ahî ma qoesta volta almeno la Katolicha fa ridotta al muro ! avrà esclamato il confratello articolista. Signor no, neppur questa voila. Per lutta risposîa alie vostre lagrime da coccodrillo, riportiamo Dal foglio ufficiale délia Santa Sede (v. 1' Osservatore Romano, anno XXI. numero 105, Domenioa 8 maggio 1881, 2. pagina, II. colonna) come stà e giace il «eguente articoletto : „Ûnorificfîiiza Sovrana Ad un Vescovo Cattolico Polacco. Scrivono da Pietroburgo ail' Abend-Post di Vienna che l'imperatore Alessandro 111 ha conferito la Crran-croce dell' ordine eque- stre di S. Stanislao a Mons. Vincenzo Teofilo Popiel, vescovo cattolico di Wladislavia in Polonia. Anche alcuni altri ecclesiastici

ovoliku pogrešku? Pomozi, blažena Gospe! pa zar treba pitati? Gospar profesor bi prisegao gdje se god hoće, da mudre glave, urednici dubrovačkoga „Slovinca" — nije šala! profesori, kavalieri, konti ili grofovi ili knezovi ili nekada učitelji srpskoga kneza! — ne mogu pogriešiti; oni «u uporedili „Ka- toličku Dalmaciju" i „Srpski List", ovaj ćitap bu- kovičkih ćaćinih ortaka, s „Avvenirom", i slavno ovo aleatstvo — našega profesora zastranilo. Ko čita pisma gospara profesora, nimalo se neće čuditi: njega zastrani i štogod čudnovate. Gospar profesor Risto Kovačić — kako je iz istih mu pisama vidjeti — idealist i realist: pobo- žan i bezbožan, zaljubljen i nemaran, veseo i tužan u isto doba, a uz to fiksa ideja omladina, i DuŠa- novo carstvo više nego ga iko igda i sanjao, a kamo li i ustmeno i pismeno risao: lako ovaki zastranjuju. (Sliedi). ——fl-oogeo« I Cattolici a Fiiippopoli. (V. num. 44.) In Oriente in fatto di religione il rispetto umano non domina cosí tirannicamente come in certe contrade dell' Occidente. Sotto al trono di Nostra Signora vedevasi schierato il corpo consolare cat- tolico, il procuratore generale della suprema corte di giustizia, quindi un gruppo assai numeroso di impiegatí, di possidenti e di commercianti euro- pei, fra essi trovavasi pure un israelita che fu molto notato peí suo contegno riverente e raccolto. Dall'altra parte eravi un gran numero di signore europee, e piu in giu buon numero di artigiani d'ambo i sessi. Dopo l'Evangelo tenni un discorso in italiano, ed in fine della Messa si fece la con- sacrazione della colonia in lingua francese. II sacerdote diceva Messa bassa, ma di tanto in tanto un coro di fanciulle intuonava cantici a Maria; fra questi Y Ave Alaria, cantata con grande maestría ed affetto dalla »ignora principessa Thurn-Taxis riusei assai coin- movente. Alie 11 ant. venne processionalmente a consecrarsi il terz'Ordine di S. Francesco, composto di circa 200 membri. Alte 12 la confraternita di S. Luigi con tutta la gioventü maschile sopra i 15 anni. Ali' 1 la confraternita di S. Filomena con la gioventü femminile sopra i 15 anni, alie 2 gli uomini conjugati in numero di piü che 300. Alie 3 le donne maritate. Ogni casta che si consacrava a Maria, prima di uscir di ohiesa, recitava un 'Ave Marta per la sal- vezza del popoío Trentino, era un giusto tributo di riconoscenza. Alie 4 la banda militare giungeva sulla piazza della Cattedrale, ed accompagnava coi mušici stromenti il ven. clero secolare e regolare, venuto pur esso processionalmente per consacrarsi alia Madre di Dio. Dopo termínate le consacrazioni parziali, doveva aver luogo la consacrazione generale di tutta la nazione cattolica indígena ed estera. La Chiesa, affollata in tutto il giorno, in quell'ora si gretni di popolo talché era impos3Íbiie il penetrarvi dalle 3 gran porte della facciata, ed é perció che una folla di signori e signore occupó d' assalto le sacrestie, le tribune, il presbítero era un mare di teste. La popolazione cattolica della éittk ei'a rad- doppiata da quella dei paesí lontani anche 6 ore, ed a queste si aggiungeva la popolazione scismatica, che sebbene ribelle all' autoritk legittima della Chiesa, conserva pure affetto a Maria, e sará Maria che tosto o tardi la ricondurrá al Cuor di Gesü. Intorno alia Statua erano assiepati una ventina di uffiziali militari scismatici in grande uniforme ed in attegiamento molto divoto S. E. Ill.ma e R.ma canto i Vespri pontificali, dopo i quali io sali i ancora una volta il pergamo e con breve discorso in búlgaro animai il njezina štovanja i razmatranja, i u miru i na bojnom polju i u žalostne i pod nesretne dane. Ta Ona i bogoljubstvo prama Njoj činilo ih je nepomičnim u vjeri, srčanim, krepostnim, požrtvovnim u svem i evačein što bi ciljalo vjerskoj i narodnoj dobrobiti. Ona i bogoljubstvo prama Njoj napunjalo ih uzhi- čenjem, oduševljenjem za svakim uzvišenim i ple- menitim podhvatom. Ona napokon i bogoljubstvo prama Njoj, pratilo ih, branilo ih kroz stoljetne ra- tove i bojeve na ime Europe sve a i svoje zajedno za Krst častni i slobodu zlatnu, proti turskoj nemani, neprijateljici Krstova i Marijina Imena. Te tko li doisto g. 1571 obrani grad Korčulu od Uluzala kralja i galija mu neg Ona, kad samo nebo tad se otvorilo te iz njega ovako nješto govorilo: „Nemojte se strašit, Korčulani! Jer vas dobit neće katalani, Branit će vas Marija Divica, Kojano je vaša pomoćnica" ? *) Sinjani i vi Cetinjski srdari prošastog vieka ustanite, poviedajte, tko li sačuva vas tko li obrani vas od nemilih Turaka u ono nesretno doba kad sve naokolo paljahu i robijahu? Ne zavapiste li vi, ^ Kačić, Razgovor ugodni. popolo alla consacrazione generale. Fu questa proferita dall'Ecc.mo mons. Regnaudi rispondendo il popolo per acclamazione novevolte: Amen. Il Te Deum e la trina benedizione coll' augustissimo Sacramento pose fine a questa cara solennità che mai più potrà can- cellarsi dal cuore dei bulgari. Ma che dico pose fine? Anche dopo termínate le sacre funzioni il popolo non sapeva risolversi ad abbandonar quella benedetta immagine, dinnanzi alla quale si erano sparse tante lagrime, e presentate tante preghiere. Fino a tarda sera numerosi drappelli d'ogni classe di persone avvicendavano cantici a Maria. I scismatici anch' essi attoniti e commossi a tanto fervore cattolico, procurano in qualche modo di parteciparvi, e non di rado pregano dinanzi ail'altare della taumaturga effigie, ed ai doni già splendidi dei cattolici ag- giungono i loro, sicchè l'altare già bello presen- temente, potrà raddopiare e triplicare la magni- ficenza de'suoi arredi. Dal N. 156 del giornale viennese la „ Tribilne" traduciamo la seguente corrispondenza : Spalato 2 giugno (Elezioni comunali). L'inter- regno di sette inesi causato dalla dilapidatrice am- ministrazione, iuaugurata sotto la inqualificabile dit- tatura del D.r Bajamonti, uomo compromesso politi- camente e moralmente pel suo colore italianissimo, dopo 20 anni di malgoverno, si avvicina già alla sua fine. Al popolo, che per lungo tempo a mezzo di intrighi, di sotterfugi aderiva ad una banda di ciarlatani, sarà in breve data occasione di accorrere aile urne e di provare che non ha ancora perduto il beno dell'intelletto. Esso non vorrà più servire di cieco strumento nelle maní di un agítatore egoísta. L'atto compiuto nel di 3 novembre a. d. col quale fu posto termine alie malversazioni di una clique turbolenta, era tanto in rapporto político quanto so- ciale di grandissima importanza. Il governo, la di cui indifferenza riguardo aile nostre condizioni quasi confinava colla fiacchezza anzi per meglio dire colla debolezza, dimostró con quell'atto di essersi risve- gliato dal suo torpore e di aver finalmente liberato la popolazione della più importante cittá dalmata da un incubo che gravitava non solo su di essa ma anche indirettamente su tutta la provincia. Di leg gieri dovrassi comprendere come sotto queste con- dizioni le indette elezioni acquistino per questa provincia, politicamente ed económicamente legata ail'Austria, una importanza straordinaria. Qui si tratta di distruggere una volta per sempre il baluardo di una opposizione ostile alio stato e di opporre sul retto sensiero il popolo traviato ; si tratta quindi di ristabilire l'ordine, di rigenerare le condizioni eco- nomiche del cornune e di risvegliare nei cittadini il senso del giusto e dell' onesto. Virtù cittadine e idee di stato austriache debbono anche su questo estremo confine dell'Austria spostare le aspirazioni che hanno la mira fuori dei confini dello Stato. Egli è naturale che la lotta elettorale in vista di queste tendenzo diametralmente opposte e totalmente divergenti tra i due partiti dovrà essere oltremodo animata. Il preludio ha già cominciato e fra breve sopra tutta la linea svilupperà la lotta. Gli stati maggiori sono già formati e le prime mosse hanno in parte avuto luogo. Mentre il comitato del partit«» nazionale, fa- vorevole al Governo, è formato da distinti e veri patrioti, fra i quali troviamo i deputati al consiglio dell'impero D.r Bulat e D.r Rendic noncliè il de- putato alla dieta cav. de Cambi, ed altri degni rap- presentanti di tutte le classi sociali ; il comitato elet- torale italiano è presieduto dal dimesso podestà D.r Bajamonti e consta quasi esclusivamente dai da Majka Božja od Rame, kojoj se s toga zavjeto- vaste — i zavjet vam je do vieka obhod činiti i junačku halku na Njezin Dan — oslobodjenja Vam dan — strieljati? Ah, jest, jest, Majka Božja i bogoljubstvo prama Njoj to je bio uviek narodu našem najmiliji amanet do Boga, to mu je bio štit proti zlotvoru njegove vjere, tlačitelju njegovih prava; to dakle ima i mora bit njegova pomoć i u ovo nesretno doba. U ovo doba kad narod naš je progonjen, preziran i porugan, Joj! nemilo neharno i nepravedno na svaku ruku, sa svake strane, nu nije mu do sdvajanja, do očajanja, već sad najskoli, sad uprav do Marjina razmatranja i do Njezina štovanja. Takovo bo razmatranje i takovo štovanje, bit će kano pojav liepe zore po naš narod; jer ono će mu uzvisiti misli, oplemeniti srce, u rieč usavršit će ga svega, te stvoriti će ga sada pravim nosiocem kršćanstva i prosvjete u Istoku, ko što no onda bio autemurale christianitatis. Tad svieta puci ostali, videć da se u nami zrcale djela otaca naših, svidit će se jednom te milosrdnijim i pravednijim okom pogledat će, uvidjeti će nevinost našu i upoznat će da smo Hrvati, sinovi neumrlih otaca, pleme onih Zrinjskih svietu tol zaslužnih a Bogu tol vjernih. i dimessi consiglieri comunali. Il| comitato nazionale ! ha semplicemente annunziato la sua costituzione con | un avviso agli elettori riservandosi di pubblicare i come d'uso il programma e i nomi dei candidati al posto di consiglieri appena dopo la rettifica delle liste. Il Bajamonti, il noto faiseur d'affairzx, ha al contrario portato alla luce un enfático programma, il quale sotto il manto ipocrito della lealtà invita alla ripristinazione del vecchio malgoverno. Che la vente¡nne malaugorata azione di quest' uomo abbia condotto in errore una parte della popolazione egli è certo; perô dobbiamo negare che a questo super- lativo ceretano sia riuscito di sottominare in tal modo il buon senso e la naturale intelligenza della popolazione da toglierle completamente il discerni- mento. Un'amministrazione comunale le di cui a- zioni furono stigmatizzate non solo dal governo e dalla Giunta provinciale, ma ancora più dalla opi- nione pubblica, un' amministrazione comunale, che non ha mai tutelato gli interessi degli amministrati, ma che invece aveva soltanto di mira tendenze ba- sate sopra un programma prettamente personale, non puó ne deve giammai essere rimessa a capo di un comune. La popolazione dovrà perció vigilare che ail' estremo confine dell' impero non si sviluppino e- lementi cancrenosi, la di cui propagazione potrebbe minaceiare il sano nocciolo, ed è perció che noi nu* triamo ferma speranza che i destini di questo co- mune saranno affidati al partito nazionale dal quale con fiducia possiamo aspettarci che metterà alla testa dell' amministrazione uomini probi, inacessibili alla corruzione ed aile tendenze sovversive per lo stato, e che anche in avvenire il suo programma si rias- sumerà nelle parole : „ Ordine ed economía" — mentreché quello del partito autonomo aveva (ed avrà sempre per divisa: „Disordine 6 dilapi dazîone". Dopisi. Prag, 13 lipnja. Načekao sam se! al mi ipak nije žao, što je dolazak NN. VV. Rudolfa i Stefanije bio odgodjen sve do 8 tek., jer sam tako imao prigodu da se po- bliže upoznam s ovim slavnim, učenim i bogatim slovinskim gradom. Carević i Carevička uputili su se iz Beča na 8 tek. u jutro oko 9 ura, burno od Bečlija poz- dravljeni. U pratnji su NN. VV. knezovi Palfy i Bombelles, kneginje Nostiz i Palfy, major Eschen- bacher i knez Nostiz. Vlak je doletio ovamo oko 5 posije p.; vrieme prilično dobro; dočim za dva dana prije kiša lievala ko iz kabla. Svuda na prolazku preko Ceske Rudolf i Stefanija pozdravljani su bili su slava ne su hoch, što je najbolji dokaz, kako po svoj Ceskoj pretežnije se za češtvo ćuti. Na ko- lodvoru i po svem gradu, kad je stigo vlak, tišme na- roda da te Bog sačuva; ipak nikakva nereda uz sve dalmatinsko oduševljenje koje je svima prisut- nim obladalo bilo. Netom sam ugledao Carevića i Carevičku srce mi je uzkipljelo od radosti: jer, re- koh, samu sebi: ako su i kašnje al su ipak došli, te želja čeških protivnika nije ipak prodrla. Doček je bio sjajan, premda kiša omela i premda je za- branjeno bilo sve što je moglo umarat nježnu Ca- revičku. Sumraka one večeri nije bilo; jer dočim je palo sunce digle se svieće i plinovi i električna svje- tlost, da je obnoć bilo ko i obdan. 1 okolovine su bile sve kžt u vatri živoj. Za cielu uru vozio se Ca- ') Nota d. Trad. Tako će prestat nemilo progonstvo naše, i duge pa- tnje naše, te tako Marijino bogoljstvo bit će nam izvor svakoga blaga u duši i u tielu, na zemlji i na nebu, za vremena i do vieka. U toj rieči, Marija, da Bog da! Z. tt-^ggjcs^ Kad i gdje smo iskreni? (po Faber-u Fr: Ivan Despot.) Kucnut li igda taj blaženi čas da budemo iskre- ni? otresti li se igda zloudesnog hinjenja, koje nas ko mahovina obraslo, kad god mi, ma bilo šta či- nili, govorili, trpjeli?! Hoće duša da se razstavi s tielom, ali je to težko, pretežko. Nije zar manja muka, da se obmana otresemo, pače bih reko, da smo na istoj. Znajuč da se mi nikad obmana pod- puno ne okanismo, k nebu se tovećma krilimo, če- znemo za dalekim virovima vječne iskrenosti. Crnoj zemlji nije, vaj ! sudjeno, da se to kolo na njoj doigra. Ima tu posla iza groba ili onda upravo, kad nam pod nogama zieva crna raka. Sliedi Dodatak

o tal altro giorno. La leggerezza (chiamiamo la cosí) del Dalmata di carta di servirsi anche di queste notizie ad uso e consumo \ de? suoi cento e due associati, la sara una ^buona speculazione? Ad ogni caso il Dalrn. avrk il conforto di aver avuto una vita piü lunga di quella di Matusalem, perché dopo il dodici p. v. potó diré: vissi fino alia fine del mondo! II nostro corrispondente da Lussino fu scoperto: é il sig.r Haracic proí. al Frepa- randio di Borgo-Erizzo. Questa notizia la togliamo da una corrispondenza del Dalmata da Lussino. — La corrispondenza conta poco piú di 30 righe, eppure vi trovi con- céntrate e la „Naná" e il „suo letamajo", e le sue „putride evacuazioni", e i suoi bei „birri" e il suo „Checco", e la „nuova in- famia", e il „calunniatore", e la „buaggine", e le „bricconate", e le „cannonate", e ,,in sinuazioni poliziesche"; insomma un sacco di civilta á la Dalmata. La magnifica tiratela termina molto bene: si ehiude con un elo quente Pfuil — Pell'argomenío pertrattato nella nostra corrispondenza, il corrisp. del Dalmata non trova nella sua verbositk neppur una parola di controprova. Offese personali, ecco tutto. Questi dunque si che sono corri- spondenti modello; celeri nell' insulto come le torpedini dalle 26 miglia all' ora. privremenoga učitelja pučke učione u Mulu Luku Poljaka pravim učiteljem pri istoj učioni. Nell'anno scolastico 1880 81 studiarono nell'istituto teologico cattolico in Zara 49 studenti, dei quali 44 alunni e 5 esternisti, nell'istituto teologico gr. orientale 13 alunni e 8 esternisti, nello studio teologico dome stico del convento di S. Francesco 3 alunni, nello btuđio teologico domestico dei PP. Domenicani in Spalato 4 alunni, nello studio teologico domestico presso il convento dei PP. Francescani in Ragusa 4 alunni e nello studio teologico domestico dei PP. France- scani del S. Redentore in Sinj 4 alunni. A. D. Svaka ptica svome jatu\ — Onaj Modric, kog protjeraše sa kotorske gimnazije rad uzor-ponasanja, odputovao put Trsta, da kod „Cittadina" uz Antonaca nasliedi Matkoviće, Vuličeviće itd. U prošli petak bio je ovdje putujuč u Beč predstojnik odsjeka u ministarstvu za posle s inozemstvom bar. Kraus. Gosp. Kraus vraćao se iz Bosne i Hercegovine, gdje je bio za službenim poslom. Natječaj: kod jedno razredne Škole u Dolu Bogomolju na Hvaru. Dr. Juraj Dobrila biskup tršćanski i ko- parski, kako na žalost javljaju tršćanske novine, obolio je pogibeljno dne 2 tekuć. Bolest mu je vodena i u 'prsima. Liečnici su izgubili skoro svako uhvanje. Bečka, ćifutica „N. F, Presse'* povela se za tršćanskim talijanskim novinama, pa i ona nas stala psovati sbog dopisa sa Lošinja. Po njoj je stranka hrvatsko-federalistička stala nositi nemir i u onim mjestima gdje Hrvate poznaju pod imenom „gente della montagnau (ćifutske mudrosti!), al jim neće uspjeti, kaže, jer izim gdjekojeg popa i učenika, koji se prihvatili idee federalističke, nijedan Lošinjanin se ne bavi politikom, a ako se i bavi to se bavi u smislu slobo- dnjačkom i ustavovjernom (baka!). Po njoj je dopis potekao iz krugova dalmatinske hrvatsko-klerikalne stranke, koja videć se kod kuće uništena od autonomaško-srpske koaliza nje traži da prinese borbu u Istru — jer ju i hrvatska stranka u Banovini odbjegla, te joj neostaje no stranka Starčevića, koja joj je još sklona — Po ovomu neka sude čitaoci, kakvih bedastoća znadu reći neke svietske novine, a nami je milo da su naši dopisnici na kvarnerskim otocima svojima dopisima pritegli pažnju i na taj zapušteni dio hrvatske nam domovine. Dako i tamošnjim Hrvatima svane jednom zora boljeg dana. Dali ima i kod nas nihilista ? — Nihil isti da razašilju svoje proglase, služe se svako- jakim doskočicama. Jednom na papiru za smotke bilo nadpisá, koji bi se vidjeli kad bi se otopio papir; drugom se nalazilo po putima oraha, a u njim nihilističkih proglasa. Sad pako kažu da se takovi proglasi nalaze i u kutijama serdela od Nantes-a, te nado- vežuju da su i kod nas činovnici pri cari- narskim uredima dobili zapovied, da paze na nihilistiSne kutije. Quest'oggi (5 nov.) alie ore ore 3 pom. entrarono in porto due torpediniere dell' i. r. marina da guerra. Queste navi di ultimo modello partirono da Ragusa alie ore 8 di questa mattima facendo in media 26 miglia all' ora. D. Nj. V. carica Marija Ana u Pragu poklo- nila je f. 200 za župnu crkvu u Erdevidu u Hrvatskoj. Kako javlja „Sloboda" dne 28 listopada zaplovio je iz Pešte put Zemuna nov pre krasan parabrod, Hrvat, vlastničtvo hr. trgo- vaca iz Siska gg. Sipuša i Morovića. Pa- robrod ima dvije makine, načinjen je za vučenje tereta, jakost mu je za 36,000 centi tovara. Upravlja s njim hrvat Bobinac. Za mjesec kolovoz dojduće godine pri- pravlja se u Trstu izložba za austrijanski obrt i poljodjelstvo. Tiem će se ujedno pro- slavit petstogodišnjica od kad je Trst pod prejasnom austrijanskom vladajućom kućom. U Beču će se počet gradit nova veličan- stvena polača za kralja. Stojati će kakvih 100 milijuna fiorina! Ci scrivono dagli Scogli di Zara, 26 ottobre: Anni fa nei Kotari l'ordine pubblico e la moralità erano scomparsi, e non solo non v' esisteva sicurezza campestre ma neanco personale, poichè furti, incendii, tagli di viti, bestemmie ereticali di nuovo conio, omicidî uccisioni ed altri delitti si commettevano ogni giorno. Ora pero dopo chè tali delitti cessarono nei Kotari mercè i zelanti e pro- ficui servizî resi della Colorína mobile, s; in- trodussero fatalmente pian piano negli scogli di Zara. Laonde è da sperare, che i depu- tati, almeno nazionali, nella prossima ses- sione dietale si ricorderanno degli scogli di Zara, o penseranno al miglioramento d'Ile nostre sorti, istituendovi la colonna mobde, giacchè la gendarmería non vi corrisponde. Una volta i Capitani Circolari (d' alloma) ogni anno si portavano a visitare il proprio distretto, e per questo motivo il Capitano Circolare de Zanchi, lascib grata ed imperi- tura memoria fra 1' onesta popolazione della Campagna. E non si potrebbe, domandiamo, anche addesso con certe visite togliere certi disordini ed evitare tanti delitti? Pero il Capitanato distrettuale di Zara con Decreto sugli Incettatori, e con quello vendita di vino cercó, di sanare due grande, estese ed ormai cancrenose, piaghe del di- stretto. Ma non s' arresti perché il male mina le basi alie stesse autorità! Prigodom dolazka u Djakovo na 20 li stopada, tiskana je na čast D.ra K. Vojno- vića pozdravna prigodna pjesma. Ovo je bio samo jedan dio znakova štovanja koje su priredili bili Djakovljani ovom vrlom boriocu za prava i dostojanstvo hrvatskoga naroda. Nella seduta 3 novembre, il Consiglio scolastico provinciale pertrattö anche i se- guenti argomenti : consulta sull'interpretazione del § 15 della legge sulla sorveglianza seo- lastica: proposta di alienazione di beni ap- partenenti al fondo studi ; proposte per apertura di scuole a Kameno e Trstenik; proposta di riunione dei circondarj scolastici di Topla e di Castelnuovo ; sospensione della scuola ausiliaria di Blatta; locali scolastici per Spalato (scuola masehile in Borgo grande), Zagora-Višnjevo, Risano (scuola femuiinile), Milnà (scuola masehile), Tugari, Pago (scuola femminile), Cannosa, e Gravosa; mobili scolastici per la scuola femminile di Scardona e per le scuole di Betir.a e Capocesto ; rapporto ispezionale del- l'i. r. ispettore scolastico provinciale Bakotić. MoviMlo ddla marina ausi.-utig. Bordeaux: arr. 27 ott. Peljesac; — p. 30 ott. Adrastea, Totnasic, Cardiff. Cape Town: p. 1 ott. Isaac, Matkovi<5. Cardiff: a. 29 ott. Peppina B. Costantinopoli : a. 25 ott. Henoch; 27 Mosorska Vila; — p. 21 ott. Ida P., Persid, Nikolajev; Irene, To- masic, Odessa; 24 Lamek, Novak, Nikola- jev ; 25 Dalmazia, Bolta, Odessa; 26 Cate- rina D., DruskovitS, Sebastopoli; 27 Nimrod, Jerolimic, Castellamare. Filadelfia: a. 17 ott. Germana Antonio. Falmouth: arr. 29 ott. Slavjanska B. Genova: a. 31 ott. Betel.: Gibilterra: arr. 24 ott. Oso)nak. Malta part. 27 ott. Tre Cugini, Erschen, Orano. Marsiglia: arr. 28 ott. Giacomina; Sili- cone ; — part. 29 ott. Carolina G., Korid, Arzew ; Velimir, Kalugjerovid, Smirne. Newport Mon: p. 26 ott. Adamo, Bar- baric, Corfu. N. York: arr. 13 ott. Jona; Bakran;14 Benefattore; Edvige; Filadelfia; 15 Georgia; 18 Honor. PatraBSO: a. 22 ott. Slavomir. Porto Principe: a. 28 sett. Ribes. Quebeo: a. 10 ott. Ifigenia. Queen - stown: part. 29 ott. Mathusalem, Andreis, Cardiff. Sharpness: arr. 20 ott. Vinka. Sira: p. 20 ott. Zvonimir, Matkovid, Co- stantinopoli. Sunderland : a. 26 ott. Triade Taraboechia. Troon: part. 27 ott Triton, Skopinid, Trinidad. Vigo : a. 20 ott. Initium. Javna Zahvala. Ci scrivono da N. York, 15 ottobre: Ë la prima volta che metto piede in questa grandiosa città. Ho veduto anche la città più popolata del mondo, Londra. A- con- fronto peró N. York a mio parere benchè di popolazione inferiore, in progresso non la cede alla metropoli inglese. E indescrivibile il movimento letterario e commerciale di Ïuesta città. Ci si pubblicano 116 giornali. >al gennaio al settembre arrivavano dal- 1' Europa 346.890 emigranti, 92.000 di più dell'anno scorso. — Il giorno 4 corr. vi fu caldo sensibile, alla notte fece un forte vento da N. O. ed in pochi istanti la temperatura è scesa al gelo : talchè in 24 ore si ebbero 34 gradi di differenza di temperatura. Tutto qui ha un carattere spiccato e cielo e terra : e temperatura e uomini. Preuzv. c. k. Namjestništvo dalmatinsko udielilo je po 100 fiorina: crkvi u Dicmu Donjem za nabavu crkovnih odora; sustoi- noj Crkvi u Makarskoj za nabavu koralnih antifonara i graduala; župničkoj crkvi u Krstaticam, za nabavu crkovnih odora. Bi dozvoljena svota od f. 4983 za novu crkvu u Srednjem Selu na Šolti, i f. 5447 za novu župničku kuću u Imotskim Poljicima. Red na dalmatinskim poštaml Upozoru- jemo revnost si. Ravnateljstva na nerede u poštamv Na pr.: br. 78 K. D. koji je imao stić na Šoltu na 20 došo je na 28 (su 11 pečata na sebi). Što se pak gubi, o tom i negovorimo. Pokrajinsko učionsko Vieće imenovalo je Anta Duišina, učitelja kod pučke učione u Tiesnom, stalnim učiteljem kod pučke muške učione u Dubrovniku i Pavla Bezića učitelja kod pučke učione na Cavtatu, stalnim uči- teljem u Dubrovniku, a podučitelja pri pučkoj učioni u Dubrovniku Antuna Barića stalnim podučiteljem kod iste učione; privremenoga učitelja pučke učione u Hvaru Matu No- vaka pravim učiteljem pri istoj učioni, C. g. Vrhgorski načelnik Pervan i g. pri- sjednik Denovskij, u ime onog slavnog Obć. upraviteljstva izjavlju odnosno na viest u br. 75 nK. D.u, da se u slavnoj vrhgorskoj obćini nije nikad rabio drugi jezik osim hrvatskoga, niti je ikada takav predmet pri- nešen bio pred vieće. pošto takav predlog bio bi veće za rugo nego na čast. Predobro. Dar da bere ai gonzi — L' Avvenxv« nebu- loso per parere doctus spiffera nel suo ultimo numero i no ti; i di 4-5 giornali d'Italia, ,,ed altri jogli italiani che abbiamo sott'occhio11, per dire che tutta 1'Italia è lieta che la visita equivale ad una rinunzia di antiche differenze." Fra i giornali „che ho sott1 occhio" annovera anche la „Perseveranza". Or bene! precisamente la „Perseveranza" ha scritto due articoli contro il viaggio d'Umberto — piccolezze! 1'„Avvenire" dà da bere ai suoi lettori.... e tanto basta. Akademićki senat i projesurski zbor juri- dičkoga fakulteta podnieli su Nj. preuzv. banu predstavku za rehabilitiranje prof. d.ra Vojnovića. P Pri težkoj nesreći koja nas snadje smrću premilog nam otca i svekra Andrije laikšića-Nižctića, od ne male utjehe bijahu nam svako- vrstni izkazi ljubavi prama pokojniku. Nemogavši svima lično zahvaliti, budi nam dozvoljeno javno izjaviti našu liarnost i zahvalnost svemu puku Sti- vanjskomu bez razlike staleža i dobi, slavnoj obćini, blagorodnomu prvomu prisjedniku Jerku plemiću od Kapo- grošži, koji ganjivim slovom u ime obćinara položi lovor vienac na lies pokojnika, dozovne glasbu i svaku priredi za sjajni sprovod; častnomu učitelju Kiriginu, koji nadgrobnom be- sjednom spomene dugo đielovanje na- šeg miljenka za svoj narod; — pošto- vanom mjestnom crkovinarstvu, koje nakiti crkvu uresim i duplirim; — slavnoj carinarnici i zdravstvenom uredu; — štovanom mjestnom škol- skom vieću, učiteljima i učenicima, koji dodjoše na sprovod duplirima; — častnomu načelniku Supetarskomu, velečastnom župniku, glavaru, crkovi- narstvu, i puku Humca, koji uz svoje duplire prisustvovaše sprovodu 5 — velečastnom svećenstvu i raznim pred- stavnikom otoka Brača, presvietlom biskupu D.ru Iiiću i prepoštu vitezu Siminiatiu, slavnom vinarskom družtvu, čitaonici i "Napredku,, u Splitu, Čita- onici Zadarskoj, Šibenskoj, družtvu £<Cursalon„ u Hvaru, i "Milnarskom narodnom Posielu", ko Što i drugim zadrugara po Dalmaciji koje bijahu zastupane na sprovodu; slavnoj glasbi Supetarskoj, vriednom učitelju Bozzetti i sborovim koji opjevaše uglasbenu mrtačku misu, i napokon svoj ljubeznoj našoj rodbini, Častnim prijateljem i znancem, koji učestvovaše našoj ne- sreći, a nije nam moguće svih napose ovdje napomenuti. Svima od srdea hvala i liarnost naša do vieka! Sutivan, 28 listopada 1881. Sinovi, kćeri i snaha. Lissa, 2 novembre. Approd6 qui col ti- mone rotlo il bark Grad Senj, carico legnami, da Trieste per Bona. Montevideo, 28 ottobre. Il brig Frourk, trovasi investito in cattiva posizione presso Uruguay. Si sta scaricando il carico negli allibi. (Non essendovi nessun naviglio austr.- ung. di eguale nome, cosi si suppone possa essere il Franky, capitano VelÔié, il quale viaggiava per Fray Bentos proveniente da Cardiff). N. York, 20 ottobre. 11 capit. Mareglia del bark Honor arrivato qui da Genova carico marmi, stracci ecc., riferisce che al 27 agosto p.p., aveva scoperto il fuoeo fra gli stracci, non riportfr che lievi danni, avendolo spento quasi subito. OđpiBi , K D. C. g. S, V. — Zndflr — Nijeste ni najmn.ije pomanjkali rieči. A i iinpram gosp. K. u redu, i uprav bratski. Nelt je gloge gdje je biti može. Življeli! Č. g. X — Perast — List Vam se Šalje od br. 74. Glede ciene podpuno po Vušoj želji i cie- njenoj prijateljevoj preporuci. Srdafcan potdrov! C. g. D. J. P. — Bogomolje — Mi vnm nije- jesmo bili poslali, biti će nehotice gosp. odpravljafc za odašiljanje naročito zamoljen, u poslu zamienio jedno s drugim. Razvidjeti ćemo. Vama svakako 1 od naše strane na usrdnosti srdačna hvala i pri- jateljski odpozdrav! Življelil Ć. g. X. — Zirona — Cienimo da Vam s naše ne manjka baš srdačne i prijateljske susretljivosti. S vaše strane obećanja te sama obećanja, vjerujte premalo je: čekali smo, al bi vrieme već bilo da namirite. Ne kasnite, jer ako nam nešto Petar nešto Pavo dovede oganj do nokata? Žalit ćemo posljedice, ali C. g. J. K. — Arbanasi — Dobro I „Poznat Neznanović s družinom" — Omiš — Brzojavka nam je toko dostavljena da ju nikako shvatit nemožemo. C. g. „Neznanović iz Omiške obćine" Pretiče nam materijala te nam je s dopisom do dojdućeg broja. Zaprjeke ovdje nikakve. List obrnusmo po naredbi. Srdačan odpozdrav ! C. g. O. P. K. B. — pokrajina — Primit ćete odgovor u posebnu pismu. Ć. g. O. A. V. — Isto tako. C. g. X. — Trogir. Primismo Vaše cienjeno pismo. Dopustite da Vam u kratko odgovorimo. „Due p6si e due misure" toga kod nas Bogu hvala ne»a; Vi ste sami kroz ove 3-4 godine imali prigode da to najsjajnije uvidite, i to većekrat, a list i za ostale svakdanji svjedok. Što se liče viesti, i mi smo sialni, da ima u tom sla. kaptolu ljudi koji glagolicu nebi progonili a drago nam je što nas uvjeravate, da preč. kaptol vas glagolici prijazniji nego nam jo to bilo priobćeno. Želimo da se to odnikle ne pobije nit poreče. Zahvalju- jemo pak najsrdačnije Vašoj Prečastnosti za obe viesti o onom drugom dopisu; jer smo baš bili rada izit na čistac u onom poslu. Đ. Ivo Prodan, vlastnik, izdavatelj i odgovorni urednik

Veritatem facientes in charitate, crescamus in illo per omnia, qui est caput Christus. š Izhodi u Ponedjelnik i u Četvrtak Ego interim clamito: Si quis Cathedrae Petri jungitur, meus est. caput Christus. s ^ auxj¡¡anle j)eo? ¡n dies aiacr¡ter 0pcrail) Vcstrafli impensuros in tuenda salutari Ecclesiae doctrina animisque in \ /S Hieronvm^Epis^XVI. ad Dam íiljí1!^?^^-^ Religionis amore el in veri» üdei professione roborandis,... (Fio IX. u papinsk. listu, 21 veljače J 87 2 pisaocim Kalolirke Dalmacije), t ' ^ , Uvleti nređbrojtoe. — U Zadru, unaprieđ 7 fior. na godinu. — Po ostaloj carevini 8 fior. — Za inozemstvo 7 fior. i poštarski troškovi. — Predbrojba biva za cielu godinu; tko na svrhu godišta ne odbije list smatra se predbrojnikom i za nastajuću godinu. — Predbrojbe i novac, najbolje postarskom doznakom, šalju se na Upravu Katoličke Dalmacije u Zadar, a dopisi „franco" na Uredništvo. — Uvrstbe po 10 novč. redak. Objave na 4 strani uz veoma nizku cienu, Svaki broj napose 10 novčića Rukopisi se ne vraćaju. Br. 91 Zadar, Četvrtak 1.Prosinca 1881. God. XII. Preuav. ban Pejacsevieh — zač. gradjantn zagrebački. U br. 57 od 22. stud. čitasmo u „Pozoru" viest, da je zastupstvo grada Zagreba imenovalo Nj. Preuzv. bana Pejacsevicha začastnim gradjaninom grada Zagreba. U br- pako 58. ,,Po- zora" inogosmo Citati sadržaj diplome, koju je predala deputacija u to ime Nj. Preuzvišenosti. ProČitav diplomu, iskreno moramo izjaviti, da nas je u duši zaboljelo nad ovakovom zabludom. Ta bol mora da bude još veća, videć daje „Pozor" do- nio cieli sadržaj iste diplome bez ika- kove svoje opazke. Misliti će se možda, da na „Kat. milijun zajma, niti proganjanje sveu- čilištnih profesura i drugih hrv. rodo- ljuba, a recimo niti današnja većina hrv. sabora, niti govori iste većine na hrvatskom i ugarskom saboru nisu „velike zasluge" Nj. Preuzv. Osim bu- duće gradnje kazališta, u koje čini nam se da Zagreb veliku nadu postavlja, i koja je za dosadanjega banovanja Nj. Preuzv. potaknuta, — ali koja bi se bila, ako nas okolnosti valjda neva- raju, i bez Nj. Preuzv. potaknula: nama nije nikako drugi važniji ili barem ja- vni dogodjaj poznat, koji bi mogo biti za Nj. Preuzv. „velik«, zasluga". Ima li Nj. Preuzv. kojih skromnih velikih ili malih zasluga, koje hrvatskom ob- ćinstvu obćenito nisu poznate: dobro Dalm." pošto izlazi u Dalmaciji, ne i bi bilo, da barem službene novine te _ nn fJ iinp rr.nnroltni'knil I noaliKva ivnacrn rio piflib- mi KiamA i i 11 spada pretresivati čine zagrebačkog gradskog zastupstva. Ipak naše je mnie- nje protivno, kako ćemo uinah kazati. Nikomu naravno nepada, na um za- mierati zagrebačkomu gradskomu za- stupstvu, da je Nj. Preuzv. odlikovalo zač. gradjanstvom građa Zagreba. Ali one velike zasluge, što si je Nj. preuzv. već za svojega dosadašnjega banovanja stekla za grad Zagreb", jedva su mo- gle potaknuti gr. zastupstvo zagrebačko, da Nj. Preuzv. učini zač. gradjaninom. Je li gr. zastupstvo zagreb. to već učiniti htjelo, moglo je, bilo mu je prosto; ali svakako pod drugim naslo- vom, kojih hvala Bogu ima dovoljno. Nj. Preuzv. jest član hrvatske aristo- kracije, sin je hrvatske domovine, sin visoke hrvatske porodice, kojoj pro- šlost u daleku hrvatsko-bosansku po- vieBt dopire, itd. Takovih i drugih na- slova moglo se je naći, a nije trebalo dirati u „velike zasluge" Nj. Preuzv. za grad Zagreb. Nesmije se s uma pustiti, da je grad Zagreb središte ciele hrvatske politike, na koji danas uz druge slovinske na- rodnosti upiru oči ciela Hrvatska, Sla- vonija i Dalmacija, Istra, Bosna i Her- cegovina. Grad Zagreb valja da bude prvakom i vodjom hrvatske narodnosti, prvim štitnikom hrvatskih prava. Ako je tomu tako, onda će svak morati dopustiti, da je dužnost i „Kat. Dalm." obazrieti se na to odlikovanje Nj. Preuzv., naročito na diplomu Nj. Preuzv. tom prigodom uručenu, tim više, što ju „Pozor", to savjestno zagrebačko gla- silo, donio bez ikakove svoje opazke. Nj. Preuzv. grof Pejacsevich jest evo već godina i po banom Hrv. Slav. i Dalmacije. Rado bismo vidjeli, da nam tko god iznese, ma i samo jednu jedinu „veliku zaslugu", što si ju je Nj. Preuzv. samo za grad Zagreb ste- kla, da i negovorimo ob ostaloj Hr- vatskoj. Važnije stvari, koje su za vrieme dosadanjeg banovanja grofa Pejacsevi eha učinjene, „Kat. Dalm." je već iz niela na sriedu. Nismo mi protivnici osobe Nj. Preuzv., pače protivno. Tko je pratio naše Članke, sjećati će se da smo mi s ponosom pisali o grofu PejaČeviću, — kad nismo imali pred očima njegova politička djela — kao o Hrvatu, sinu slavne i zaslužne hr- vatske porodice. Ali niti je Davidova škola, niti povišenje poreza, niti privi- dno utjelovljenje krajine, niti jedan zasluge iznesu na vidik, mi bismo jih drage volje pretiskali. Dokle pako toga nevidimo, nemožemo se nikako složiti sa sadržajem rečene diplome. Grad Zagreb, kao srce Hrvatske, valja da u svem, a naročito u čuva- nju i branjenju hrvatskih p^rava, — neo- baziruć se na rieci bar. Zivkovića, — daje liep primjer drugim hrvatskim gradovima. Kad bi se sada drugi hr- vatski gradovi poveli za Zagrebom, to bi s istih razloga, s istih „velikih zasluga" i oni mogli imenovati Nj. Preuzv. zač. gradjaninom. Mi znamo, da Nj. Preuzv. nije možda do te časti stalo. Ali to bi svakako zna- čilo potvrdjivati pred svietom „velike zasluge" bana Pejacseviclia za cielu domovinu. Nu dok stvari ovako stoje, ¿ako u istinu danas stoje: dok se hr- vatska nagodbom zajamčena prava sva iim danom krnje od strane Magjara*, dok on hrvatske financije u rukam ma- gjarskim; dok su hrvatskim poštama, željeznicam, brzojavnim uredim, i mož- da gdjegod drugdje uz hrvatski imade prvo mjesto magjarski jezik; dok na banknotama, što jih Hrvatska iz cen- tralne austrijske banke pod novac pri- ma, uz njemački imade mjesto samo magjarski jezik; dok je Krajinagledeć na financije Magjarskoj cjelovito „pod- vrgnuta", a gledeć na upravu Hrvat- skoj samo privremeno-prividno; dok na Rieci imade talijanskih i magjar- skih, a neima hrvatskih škola; dok riečki Hrvati nemogu na Rieci mirno stanovati; dok se najčestitiji sveučili- štni profesuri po samoj Nj. Preuzv. „radi nekorektnog političkog ponašanja" proganjaju i lišavaju službe; dok se krpica § 66. na oči Nj. Preuzv. u sa- boru proglašuje zakonom obveznim za Hrvatsku; dok se saborski zastu- pnici na tako protuzakonit način biraju, kako su oni birani pod „dosadašnjim banovanjem" Nj. Preuzv.; dok vlada bana Pejacsevicha katoličku vjeru ja- vno u saboru izmjehava, čestito sve- ćenstvo proganja a zalutalo na sra- motu ciele Hrvatske podupire; dok u Hrvatskoj nije smjeti u novinam napi- sati istine; dok se vladini činovnici u Zagrebu, pod prietnju svrgnuća sa službe, sile da glasuju za vladina za- stupnika; dok ovi i možda još drugi takovi i slični čini za banovanja grofa Pejacsevicha postoje: dotle nemože Hr- vatska uznositi „velike zasluge" Nj. Preuzv., ako hoće da se nepokaže pred svietom kao narod toliko sliep, da ne- vi'li više ni svojih jada. A Hrvatska nije do toga došla. S toga niti zastup- stvo grada Zagreba nebi bilo smjelo glatni naš grad, a po njemu i cielu domovinu na ovakovi način smiehu iz- vrgavati. Da je onaj „ures", koji imade sada dvorana zastupstva i poglavarstva grada Zagreba „pored slike Nj. ces. i kr. apoštolskog Veličanstva Franja Josipa I.r našega premilostivoga kralja — na desno, na odličnom mjestu" izostao: zar bi Hrvatska morala radi toga pla- kati ? Kad bi pak Nj. Preuzv, imala ono „patriotično srce" za Hrvatsku, kakvo ga ima Nj. Veličanstvo naš piremilostivi kralj: tkogod pozna od- nosa je Hrvatske napram Magjarskoj i Hrvatske uapram Nj. Veličanstvu, mora priznati: da bi danas Hrvatska bila na drugom stepenu, nego jest. Izticati pako u diplomi „uztrajnost i eneržiju nj. preuzv. s kojom zna svladati i ve- like potežkoee" na dobro domovine i grada Zagreba: reći će varati sama sebe. Mi smo u istinu morali gledati uztrajnost i eneržiju Nj. Preuzv. s k«- jom je svladala n. p. kod nekih zastu- pničkih izbora (Zagreb, Varašdin, Kla- njec itd.) doista velike po sebe, po svoju i magjarsku vladu potežkoće: ali ta uztrajnost i eneržija malo će koristi donieti Hrvatskoj. U ostalom gradsko je zastupstvo sasma dobro učinilo, što je „sadašnje težke zadaće glavnoga grada i naše zemlje" „visokoj zaštiti" Nj Preuzv. preporučilo. I mi to isto činimo, stnierno moleći Nj. Preuzv., neka tu prošnju gradskog zastupstva usliši. čudimo se pako, kako je „Pozor" bez svake svoje opazke ovakovu di- plomu pred obćinstvo iznieti mogao. Znademo istina, u kakovim je okolno- stima, da ga upravo mrcvare.. No taj razlog nesmije kako nama, tako ni njemu vriediti, da istine neiztaknemo. Zapliene li ju: mi smo svoju učinili. Novinstvo moze na taj način propadati, može na drugi koji način i pasti: ali tada pada u vršenju svojih dužnosti, pada kao hrabri vojnik u kreševu. Puste „obrane"! Silan je to junak Juraj Biankini! 011 će do potrebe potajno štipucati, pa puškarati, a kad dogori zgrabit će galatejski dinamit: bas kó Avvenire i Dalmata. Na rastuću tuču objektivnih argumenata i dokaza s naše strane, Juraj Biankini odvraća sa svoje strane zvucećim frazam, ali i on sa svojim crescit eundo, te za lakrdijasim, zelenjacim, komedija- sim i pidiciotim, u zadnjem svom članku: „na obranu!" odčepio svoja uljudna usta baš ovako: „Katoličkoj Dalmaciji", vrag nedet mira! Ni Spljetski brbljalo, ni drug mu Zadarska „quintana legnosa" ne bi ju- načkije svoje striele odapeli: „vrag neda mira!" Je li ikad koji članak u novinam, što poštuju sebe i čitatelje, imao ovakav po- četak? Koje i kakve istine može imati 0- vakav članak ? Način odgovaranja tako neotesan, smije li od nas primit pasaporat u slavni narod u obće, i častno naše svećenstvo na pose, bez tvrde globe ? Rešetom dakle na sriedu, da najprije 0- triebimo iz uzor-članka Biankiniev kukolj, kao što je spomenuti „vrag" (Bog s nama i angjeli Božji) pak „ludo" podbadanje, „dje- tinsko" prigovaranje i (glejte još nešto) „de- monski" zanat (sve u samih 10 redaka — v. ,,N. L." 1. c); tim i sličnim smetlištem pod rešeto, a prikupimo ono malo zrnčića raži što nam tada preostaje, da ih sameljemo. Najprije opazit nam je, kako junak na nogama Juraj Biankini cieni, da je on hr- vatski narod u Dalmaciji, da je on uoso- bljena hrvatska stranka, hrvatsko zastupstvo, on da je pozvan u vis dizati narodnu za- stavu, braniti čast i ponos narodni. Tko 8 njim nije, tko uz njega ne gudi, il tko ne tanca kako on sviri^taj nije narodnjak, taj ne ljubi svoj rod.v Šta će „K. D." to „popovsko glasilo" ? Šta će Kat. Dalm. u- čiteljsko jadalo ? To su pekljanske novine! I zbilja misli on: šta će nam te novine, kad evo ovdje junaka Jurja! Nek mu kažemo kad pita: ini ljudi, med njima i ljudi ,,K. D.", misle naravno o Bian- kiniu drugčije. Oni ciene da je za narodnu stranku velika šteta a za hrvatski narod 0- gromna sramota, što je Biankini jošte ure- dnikom „Narodnoga Lista". Je li ovo mnie- nje opravdano, neka na to odgovore oni koji Biankini-a poznaju u lice. Nedaj Bože, al lako da nekoji ljudi narodne stranke u Dalmaciji budu žaliti povjerenje postavljeno u svcye& Miškatovića, kao što je požalila narodfiaf stranka u prekovelebitskoj Hrvat- skoj povjerenje postavljeno u svojeg Bian- kini-Tko najsvetije dužnosti gazi, može li braniti svetinje narodne; tko nezna što je osobna čast, može li taj iskreno ćutjeti j- narodni ponos j narodna čast? Junačina Biankini neće samo, da ti pri- staješ uz glavna načela „Narodnoga Lista", uz članke kojim on nadzire tiskanje; on će da vjeruješ sve njegove viesti i viestice. Ve- lik čovjek netrpi prigovora! Mi mu ipak prigovorili, jer se ne moglo drugčije: hine irae\ Te su irae postigle svoj vrhunac u spo- menutom zadnjem članku N. L. „na obranu!" Da ga razgledamo. U prvoj stavci nema ni- šta osim „vragova" i „demona" et similia! Dakle: guarda e passa ! U drugoj stavci samo pri donjem kraju ima nešto, najme dvostruka tvrdnja da N. L. (recte junak Juraj Biankini) nije služben i da se neda podkupit „svim blagom" „što ga na svietu ima". Na I. tvrdnju dati će nam, osim onih od onomadne, nov odgovor sam urednik N. L. u jednom od dojdućih brojeva, doniev nam, kako obećava, sva naricanja za bar. Rodićem, što će mu izručit (ehi vi- vr&, vedrk) c. k. namjestništvo kad se ne- zavisni urednik do njega „profoia" (fraza je Jurja Biankini-a). O tvrdnji: neda se podkupit, to je excusatio non petita; ta tvr- dnja ako nije de praeterito, ni de praesente, bit će valjda de futuro, te netreba se ni njom bavit. U ustalom možda će bit i o tom malo niže koja ilustracija. Nu Juraj Biankini spominje u II. stavci svog članka Boku (Krivošije). U zao čas po čast g. Biankini-a koji je i u Krivošijam svoga perja mnogo izgubio: on optimista do ll®/4 prije podne, a na podne pesimista! Nu ti evolucije! Krivošijani htieli, pa se predo- mislili i bar. Rodića prevarili, a uza nj ured- nika „Nar. Lista"! „Kat. Dalm." nasuprot odmah kazivala po istini. To pak ne! viče g. Biankini. Monopol, pa i bio monopol istine ko laži, nemari, preda mnom je. Na ovu novu ranu urednik Biankini pri- vija sliedeći melem: da je on tako postupao glede Krivošija, „da ne padne pak na ovu zemlju osvada veleizdajstva". Da ovo piše „Srpski list", razumjeli bismo što hoće, nu „Nar. L.'J? Kakve pogibelji veleizdajstva za ovu zemlju, i (još pikantnije!) za narodnu stranku radi Krivošija? Zašto, kako? Dvo- rjanici Rodićevi znadu li barem oni? Ali dovle je dobro po ,,K. D." Nego sad te hoću na 3. stavki i napried. Da vidimo i tu junačinu Jurja. III. stavka za dva điela je prepisana iz N. L. od 2 veljače tek. god. i glasi, izpra- viv neke male bezazlene promjenice g. Bian- kini-a, doslovce ovako: „sve je (R.) do danas bio našoj narodnosti naklon bez hvalisanja, k6 što bez uztezanja; želio je napredak zemlji, i sbilja pomogao izvesti poštogod za svako naše poglavitijo mjesto; svim je na

i bucili i tor kako, da je to nepredstizivi skok ljudskog uma i razuma, koji no je imao ovjekovječiti ono doba, i podati mu neizbrisiv značaj: viek filozofa! I najnoviji apostoli materijalizma: Feuerbach, Vogt, i Moleschott što čine i oni nego iznašati na vidjelo gole i ledene kosti naturalizma, to zahrdjano i tupo orudje velikog vieka. Groza pak popada svakoga iole misaonoga čovjeka, saviest ljudska mora da se iz dubanca smuti, vi- deći kako se danas i kakvom prožđrljivošću srče taj otrov, kakvom se znatiželjnošću leti za tom starom veleopasnom čašom, na- risanom i ugladjenom novim bojam, da bolje sakrije što u sebi krije. Kako cla te u duši nezaboli, videći kako se strastveno čitaju neke knjige, u kojih mučno je razsuditi imali više bezumja ili opake namjere i ra- zuzdanosti; pa čuti je dičiti se joštera tim liepim naukom kao tobože vrhuncem znanja, kao nekim melemom koji mora stavno do- nieti lieka ranam trpećeg ljudstva; a kad tamo nevidiš neg stare ogavne poznate mr- cine, nadarene novom kakvom odjećom naj- novijeg kroja dogotovljenom od kakva be- zumna Biichnera i slične mu družine!! Znak pokvarene u obće ljudske saviesti, i posve plitke toli razvikane izobraženosti. Natura- lizani osamnaestog vieka znamo dobro što je porodio; vidjet ćemo kamo ćemo s ovim izaći. Vidimo u kratko kako tumači i obrazloži materijalizam tu čarobnu teoriju, i po njoj sliedeću praksu. Tvar je, veli Biichner, jedini razlog uz- ročnosti svemu onomu sto na svieta biva, i izim tvari ništa neobstoji. Evo odmah nesmisla: stavljati samu tvar uzrokom svih stvari na svietu, kad uprav ta ista tvar nešto tamna sačinja i nepristupna našem razumu. To neznači ništa drugo neg mučiti se odgonenuti nešto tamna i zamršena, sa tamnijom i gore zamršenijom zagonetkom. Tvar je vele, ukup bezbrojnih sitnih če- taka, sljubljen nerazdjeliv prašak, ujedinjen nekom srodnosti u sebi, Dakle po istoj nji hovoj podmjeni razlog bitisanju svih stvari na svietu nije nit može biti jedin; jer je samo neizmjerni broj začetaka stvari od kojih one si primaju postanak i život. Go- voriti o jednom jedinom uzroku, kad su u istinu bezbrojni, to je i po istoj njihovoj teoriji protuslovno. Pa kako oni mogu znati da obstoje ti sitni četci nevidljivi, nerazdjeljivi, kako ih mogu dokučiti ako ne razumom ? Nu mate- rijalizam priznaje samo ono za istinito, što vidi, što čuje i pipa, ovo je samo njemu .sigurno i istinito, sve je ostalo puka tlapnja zanesene pameti. Sve to dakle samo sobom protuslovi.. Stavlja se za načelo neizmjerni —broj tih začetnih uzroka, ksti 3Vak znade da takov broj naš razum nepojmi. S druge strane mora se utuviti i to, da sve što se brojem označuje samo po sebi odaje neku vrst zavisnosti, po čem bi se imalo suditi da slični stvarni začetci nisu baš bezuvjetni ni vjekoviti, neg moraju i oni zavisiti od drugo;; kakva ovišeg tvorca, koji ih je iz- brojio. Unapried tvrde da je sve poteklo, i da se je sve maklo naravnim razvojem te mrtve tvari, dočim je svakomu jasno da je ova sasvim troma te bi ona uviek spala, da kakva izvanjska siia nepogne ju napried. Ona se sama nemiče po sebi, ako je tko drugi ne krene i negoni. Pokret dočim je učinkom, nemože ujedno biti doista i uzrokom istoga. Ovo ti je liepa i dosljedna podloga, na kojoj se osniva sva materijalistička teorija! Drže za bezuvjetno što zavisi i postoji je- dino usljed višeg uzroka; od mrtve i be zumne tvari stvaraju živa i umna bića ; duh, život, i djelovanje sve to potiče iz jednog izvora sliepe, mrtve, i trome tvari. Mučno je naići na veća i krupnija protuslovja nego su ova u materijalističkom nauku; ništa nerekav tolikim drugim zabludam. Materija- lizam dakle sam sebe pobija i uništuje. (Sliedi). opisi. Vienna, 29 dicembre. Posto che il Dalmata, s' intende sempre quel solito di carta, e 1' Avvenire disperato, da quei bravi merli che sono (conc.edete eh' io usi la similitudine cosi ben trovata dal corrispondente uf finale dell' Adria), se non ricevono 1' imbeccata od il motivo dagli ebrei della N. F. Presse, vanno a cercar 1' una e 1' altro nel paese delle loro politiche e religiose simpatie al di lk del mare, e prendendo, more solito, dalla Gazzetta d' 1- talia o dalla Perseveranza (vedi Dalmata N.ro 100 ed Avvenire N.ro 145) il materiale per formulare o far formulare ai loro lettori quei lori giudizi „alla stregua dei criteri che re- golano le speculazioni del ghetto", ancli' io prendo un giornale di quel paese d' oltre- monta e d' oltremare, uno proprio dei mi gridarla una bugia, quando pubblicata uni- camente sulla fede del vostro corrispondente. La notizia e agra, assai assai, e deve essere oapitata come un tegolo sul capo. Dunque il Capitan Fracassa di Koma, N.ro 355 di sabato 24 corr., ha da Vienna in data del 23 un telegramma del seguente tenore : ,,L' Imperatore Francesco Giuseppe, rice- ,vendo la deputazione della Uamera di com- ,mercio di Trieste, promise di proteggere ,,gli interessi materiali di Trieste, ma sog- „giunse: „— Sono assai dispiacente che i deputati ,,di Trieste facciano al mio governo uri op- „posizione faziosa. Non si tratta pid. di opposi- „zione ordinaria; ma assolutamente faziosa". La notizia del Fracassa era gia comparsa in Vienna nel giorno istesso ed in tutti i giornali. E quindi fuori di dubbio: tanto fuori di dubbio, che la famosa „sinistra riunita", — la quale finora, con tutta la modestia libe- rale — semitica di cui e capace, si intitolava ali' inglese ,,1' opposizione fedele di Sua Maestk", vedendosi di botto smascherata e Sono faziosi! Chi degrada ed insozza e sard cacciato (vedi Avvenire N.ro 144. „II partito costitu- zionale al parlamento)" non e ne sara il rni- nistero Taaffe, ma sono e saranno i faziosi! E basta. II Dalmata, cartaceo e fazioso, vi ha fatto 1' onore, nel suo N.ro 98, di richiamare 1' at tenzione del pubblico sulla mia corrispon- denza del 7 corr. E un atto di collegialitk che merita riconoscenza, ed in prova io gli dedico esclusivamente quell' episodio storico che promisi ai vostri lettori nella succitata mia lettera. Nella sala comunale ossia Loggia, in piazza dei Signori a Zara (ora, se non isbaglio, detta Biblioteca Paravia) sta infissa nella parete che fronteggia 1' ingresso una ta vola di bianco marmo e scolpitevi a lettere d' oro le nobili parole che 1' imperatore nel 1866 rispondeva ad altrettanto nobili sentimenti espressigli dai dalmati, giustamente orgo- gliosi della vittoria navale di Lissa, com- battuta precipuamente e strappata dal dal- mato valore. s E un monumento d' onore; 6 il giuramento bollata per qucsllo che e, cioe nun opposizione lealta faziosa"; bollata e smascherata da quel 1' altissimo luogo oltre il quale non c' e ap- pello, — sta masticando ancora la mandorla amara, e rumina il modo di buttarsi di dosso quel nomignolo che le bruccia come marchio applicato con ferro rovente. Si diče perfino che voglia decidersi ad una rinuncia in massa dei mandati; ma io non ci credo. Se fosser grulli! ma non lo sono. Sanno benissimo, i faziosi, che i loro nomi non sortirebbero piu dali'urna; sanno eho le popolazioni sono, piu che stucche, indignate del contegno della maggior parte dei loro mandatari sedenti a sinistra (dico la maggior parte, quella che io direi la parto degli Arrabbiati; mentrc havvi pure la parte moderata e ragionevole, che, trovandosi impaniata nella disciplina del partito, aspirava a cavarsene fuori, e probabilmente lo fara in quest' occasione); la loro rinunzia e confes- rinunzia alle speranze del o non rinunzino, šteno i zanemareno stanje srbske crkve i škole (blažena iskrenost!) dići i na bolje okrenuti (su ono 40,000 for. za omladinske, protudržavne svrhe ? ?). Većina članova srbskoga kongresa jesu državljani hrvat- ski, (što će na ovo zadarski podkožnjak alias Srpski list? izdajice Goteše!) da N. c. k. V. naš izbor, u interesu države (risum teneatis!? a omladinski ciljevi?), crkve.... potvrdi — Laciku ban odgovorio je, da će nastojati, da zadovolji molbi de putacije, te da će upotrebiti svoj upliv.... el ghe ze in saceo.. reko bi arlekin. Barun Živković dakle komandira, a Lacika paradira. Ipak, kako se ćuka, kruna neće potvrditi izbor. Buone fešte! Brrr. nenti, come dicono a Roma, e ne tolgo una notizia che, se 1' hanno gia avuta d' altra parte, possono avere avuta anehe 1' abilitk di ta- cerla, oppure sarebbero tomi da negarla e sanno, infine, eho sione del torto futuro. Comunque, rinunzino, sono bollati, e basta. Ned e da dire che il riuiprovero imperiale tocchi esclusivamente i deputati triestini, siccome taluno sofi3ta potria provarsi a so- stenere. Niente affatto. I deputati triestini sono umili e muti gregari di sinistra; sono di quelle pecoro di cui diče Dante che „dove 1' una vži e 1' altre vanno" ; ne per essi due valeva la pena di pronunziare quel giudizio fulminante. „Non si tratta piu di opposizione „ordinaria, — ha detto 1' imperatore; — ma ,,assolutament(J~faziosa!". DunqHe" e" tutta quanta la sinistra queila che viene colpita dalla censura; e cosi 1' hanno intesa tutti gli organi della štampa, a qualunque partito appartengano. Dove vuolsi notare e rimarcare che il monarca non ha gib, censurato 1' opposizione in sfe stessa: no; egli e troppo leale e fedele mantenitore delle liberta riconosciute ai suoi popoli per poter mai desiderare, non che vo- lere, un parlamento di mammelucchi o di eunuehi; egli sk che un'opposizione k nella natura della vita costituzionale; che b una necessita, quasi un dovere; perche soltanto nell' attrito e nella lotta delle idee sviluppasi la scintilla che accende la face per conoscere il vero, il bene, e 1' utile: quasi direi che 1' opposizione fži nel corpo d' uno stato co- stituzionale le funzioni che la pepsina nel corpo umano: 1' imperatore ha censurato e condannato quell' opposizione sistematica che si fži pazzamente mezzo e seopo a se stessa; che inceppa, respinge o nega ogni azione; che non ragiona, ma insolentisce, ingiuria, calunnia e bestemmia; che e di scandalo e vergogna ai popoli, di rovina allo Stato ; che diffama e rende assurdo il sistema costitu- zionale; che serve a sfogo di passioni od a soddisfacimento di personali ambizioni, non al bene del paese; che, infine, produce nello Stato gli esiziali identici effetti che in un corpo umano producono gli stimolanti alcoo- lici ed il velenoso absinllie surrogati alla benefica natural pepsina. Dopo cio, val piti la pena di occuparsi delle rachitiche elucubrazioni del Dalmata e degli accessi epilettici dell' Avvenire nella loro faziosa opposizione? Riprođucano pure i giudizt degli ebrei della N. F. Presse, gli articoli della Gaz- zetta d' ltalia e della Perseveranza, i diseorsi energumeni di Jacques, di Neuwirth, e tutti quanti, o scrivano i loro giudizi alla stregua dei criteri che regolatio le speculazioni del ghetto, che importa? Sono faziosi. Non c' h piu nemmanco bisogno che il procuratore di Stato si curi di loro: sono gia bell' e sentenziati. Sono faziosi. II quousque tandem abuteris, Catilina, fu lanciato contro di loro non dai seggi del senato, ma dali' alto del trono. Sono faziosi! Quindi menzogneri, quindi falsari dei fatti e delle ragioni di essi, quindi calunniatori o ripetitori di calunnie, quindi ingannatori e pervertitori dell' opinione pubblica, quindi catilinari... del čalt#.Ua al sqp legittimo so- vrano; č la parola del monarca che rende omaggio alla dalmata prodezza. Quel marmo quindi deve essere ad ogni patriota, dalla Zermagna al Spizza, come un altare: T altare dell'onore di Dalmazia tutta. Ora avvenne un di che gente straniera venisse a Zara perfesteggiare 1' inaugurazione d' una linea di servizio postale marittimo. L' ospitalitži fu esorcitata con un' affettazione che tradiva voti e speranze, quanto indegne d' un vero dalmata, altrettanto degnissime d' un certo avvenire. Gli ospiti dovevano essere accompagnati a visitare i monumenti storici della cittži, e, fra questi, la Loggia. Ebbene, vi furono dei vili, od almeno un vile, che veh>, copri 1' altare dell' onor patrio, come se fosse una vergogna, con una carta geografica. Fu vile ed infatne, non č vero? Eppure nessuno senti ribollirsi il sangue ali'ingiuria atroce; nessuno si mise sotto ai piedi 1' indegno profanatore! Una mano prudente tolse di lk quella carta: ebbe forse paura del gendarme! Senza di cio, neppur quella mano sarebbesi mossa. Povera Dalmazia schiaffeggiata: ne un dalmata si trovo che vendicasse 1' insulto! Ma non eran dalmati quelli che Ik, in quella loggia, fungevano? Dalmati dell' avvenire, forse; ma dalmati veri, dalmati legittimi, no. Essi, o non avreb- bero tollerato nemmeno 1' attentato dell' in- sulto, o lo avrebbero fosto vendicato. Che cosa ne diče il Dalmata cartaceo e fazioso ? Dalmata-italiano e contraddizione di ter- mini. La Dalmazia e unicamente slava; e chi si diče dalmata-italiano se non č stolto, e traditore: h un irredentista! Zagreb, na badnju večer. „Quandoque bonus dormitat Homerus", pjevaše stari Oracij, kog vi onako sgodno navadjate.... dopustite dakle i meni da s Ora- cijem odgovorim na vaš prigovor, da sam zamukao, ko.... al neiuieuojmo osoba. Ako sam ja jspavS, nije njegova ekcelencija barun Jovo (Živković), koji je nevolja obijao od nemila do nedraga, i pretrpio sve mogućne metamorfosi, da proturi do patriarske stolice svoga bratca Teofana, čuvenog plaškog govornika. Agitacija baruna Jovana probudila je i mene od sna, ta marionetskih predstava nema svakog dana u Hrvatskoj, ko u blaženoj Italiji.... pa Ikakvih predstava... sve pjedstav- ljači od oka i... ekcelencije. Jovo Živković vješto je odigrao svoju, kako kažu Zagreb- čani, ulogu arlekina i privario tog nevoljnog pantalona Laciku, odvukavši mu momu bogatu mirazom... patrijaršiju karlovičku, pa po fait accompli sakupio nešto vještih lakrdijaša, dao jim za kaprala čuvenog Iliju Gutesu kod vi jednom s one njegove brošure vješto prorešetaste, i odposlao jih uprav danas u podne kog Lacike -bana, da mu metanišu i da Ilija drži besjeda. Ilija odčepio „Vaša preuzvišenost", a začepio sa „Vašu preuzvišenost", dakle dopro je do četvrtog padeža. Evo vam komad besjede: „Kongres je ovomu (Teofanu Živkoviću) — za cara i kralja, (dočim brzojav kog prekjučer pri miše zagrebčani kaže da je Barun Živ- ković uvjeravao omladinu, da će 40,000 for. godišnjih davati u omladinske ciljeve, u koliko su ove protiv Hrvatske i Madjarske Upravljene op. dop.) ]) za crkvu (kako ne, ta čitajte duhovsku besjedu, taj pravi mo- numentu«) aere perrenius (!?) i...) i narod (koji narod? Svak ti li govori o narodu, narodnim interesima, ponarodjenju... al gdje je taj pridavnik: hrvatski?) zaslužnomu sveštenikn — tako ogromnom većinom gla- sova dao svoje neograničeno povjerenje, jer je kongresu poznato, da ovaj vladika znade, da hoće, da ima Čvrstu volju zapu- Iz Pokrajine, 18 prosinca. Rek bi da su dan daDas i starije školske vlasti podigle vojnu proti pučkomu učitelju, te neuvažuju njegov kukavni materialni položaj, kako bi valjalo. Evo dokazi: Prije bi se nagradjivali pučH učitelji, koji bi, pa i štogod, podučavali djecu u poljodjelstvu, a to se vidi iz okružnice pokrajinskog škol. Vieća 19 siečnja 1878 B. 152, a okružnicom 21 listopada 1880 B. 2951 istog Vieća, uzkraćena je ta nagrada svakom učitelju, koji se nebi izvanredno odlikovao u poduča- vanju toga predmeta. — Sad dakle, pučki učitelju, muči se, trudi se, pak ćeš stopro tada dobit 25 tor. Nu što dobit? Možda će ti i odbit prošnju za nagrada, jer da se nisi izvanredno odlikovao, nego da si samo uči- nio svoju dužnost. A može ti se dogodit kao i onom učitelju, koji je za radnja u škol- skom vrtu predujmio i potrošio iz svog žepa dobru svotu, pak kad prikazao trošak, odbili mu ga na polovicu. To mu bila hvala i nagrada. Pitaš li podporu? Eto ti druge okružnice 5 veljače 1878 B. 3902, koja ti ju nječe, pak ti okapao od gladi sa svojom mnogo- brojnom obitelju. Nemaš uvjeta koje ti ona stavlja, pak s tvojom molbom nazad. Okru- žnica traži: 1. Kakvo ti je bilo pobadjanje; 2. Koliko ti je djece pohadjalo; 3 Kakov ti je napredak u školi; 4 Jesi li držao nedjelno — svetačnu školu; 5 Jesi li obučavao preko 30 sati na sedmicu. Jeli da ti si kriv, što malo djece pohadja školu, a ne mjestno školsko vieće, koje neće da vrši svoju dužnost; ti si kriv jer nisi kao obćinski redar tucao se od nemila do nedraga, da 1 opiš djecu u školu; tisi kriv što ti nema napredka u školi, ko da se može zahtjevati napredka gdje je kukavno pohadjanje; ti si kriv, što uiši držao svetačno — nedjeluu škola, a ne mjestno vieće; ti si kriv, što nisi obučavao preko 30 sati na sedmicu, a ne tvoja potreba koja te nagoni da štogod drugo izradiš, da pošteno preživeš s kukavnom obitelji. Stavimo i da imaš sve te uvjete, da stečeš podporu. Kad ćeš ju dobit? Dva mjeseca drži ti mol- benica mjestno vieće, dva kotarsko, a dva pokrajinsko, paK ti stopro poslie po godine dadu 30 for. kano siroti. Cuj i ovu! ćića zima brije, sjever puše, rek bi izvalit će brda i kamen, snieg kija na lapte, a ja sam u školi - U školi je peć, ah nema drva. Djeca se kupe, tresu se, drhću, plača od leda, a ja nezuam kako da im pomognem. Hoću ih odpustit kući? Nipošto! Moraš stat u školi. Nekim dajem računski zadatak, nekim sastavak, nekim risanje. Ali kako da mi djeca računaju, sastavljaju i rišu kad su im se ruke ukočenule i pomodrile od leda? Sto ću u takovim okolnostim? — Odgovor školskim vlastim, koje su još g. 1878 obe- ćale da će sastavit predrazbroj za griev pu- čkih škola, kad evo nashvala Bogu kod 1882, a ogrieva još nema, a bojim se da ćemo čekat do sudnjeg dneva. A ti, pučki učitelja stari zlopatniče, muči se, okapaj. — Ljudi u Zadru tvrdji su od kamena ! Ego. Doniesmo ga u prošastom broju, sa člankom: Firma Živković. Uredn. S poluotoka Pelješkoga, 14 prosinca. (zakasnilo.) Antun Prislić, učitelj u nemiru, o kome dopis u ,,N. L.", 6 prosinca, iz Pokrajine, umro je u oči Nikoljeve na Janjinl. Život mu je prodidjila pokrajinskoga uč. Vlast, uzkraćujući mu, što ga po pravu Božjem i ljudskom idje, nedajući mu da u miru uživa kruh vlastitoga svoga znoja, umješena kroz 15 godišta njegovog težkog učiteljskog služ- bovanja. Na čast joj dakle! Ovo [su fakta. Tako završuju ti biednici posije nego zasiju po koje zrnce prosvjete medju narod, tako se eto njima čovjekoljubno odvraća!! E se non piangi, di che pianger suoli ? Sgodno nam je da ovdje primjetimo : kad pokojnik nije primio plaće za godinu dana i više, bilo bi sasvim pravo, da pokrajinska uč. Vlast bude tako pravedna, pa da je ustupi njegovim ukućanim: bratu i obitelji mu, koji bi nješto zadržali za se, a nješto mu dali za dušu, neka mu koristi na dru- gom svietu, dočim nije na ovom! — U osta- lom, vele nam, da je pokojnik bio pristojno odpraćen do hladnoga groba. I učitelj a učenicim da je prisustvovao. Antunu Prisliću Bog dao pokoj, a njekomu bistru pamet, jer je više dosta koječesa!

vica bi uzpostavljen električni — General Obadić javlja iz Foče, da jur u mjestim za- puštenim od ustaša vlada nevolja, i da ko- tarske vlasti svojevoljno diele hrane stano- vnicim, preostalim kod kućfi. Poručnik Ra- kus, težfeo ranjen, umro na 26 tekućega. Si fa luce. I fatti recenti in Galizia e in Bucovina, i numerosi arresti praticati cola e nell' Unghe- ria in relazione(V) col movimento iusurezio- nale in Erzegovina e nella Dalmazia ,meri- dionale, banno schiarito la situazione. E evi- dente la cospirazione russo-ortodossa. L' as- solutisiuo eterno, nemico della civilta e dei progresso, ad onta cbe la disperazione dei popoli da lui barbaramente retti, stancbi di Bopportarne la tirannia religioso-politica, lo minacciuo col nicbilismo nell' esistenza stessa, 1' assolutismo ortodosso-russo non solo non si ravvede, ma incalza nell' antica via, siti- bondo di oppressione, non contento di aver schiacciato ogni senso di cristiana liberta nell' infelice popolo russo, cospira per ioca- tenar sotto il suo giogo anticristiano 1' Eu- ropa intera, coll' eccitar il fanatismo religioso nelle masse ancor barbare e selvagge delle popolazioni slave di religion greca nel mez- zogiorno dell' Europa. La Russia crede esser giunto il tempo opportuno, di racco- gliere il frotto della sua sorda fin qui co- spirazione contro 1' Austria. Difatti cbe cosa ba fatto fio qul la Russia ? Essa da gran tempo allettava i greci dell'Austria, .eserci- tava su d' essi un vero dominio col fanatismo gretto ed ignorante dei grecismo scismatico. Incettava cbierici greci nelle proviucie au- striacbe, li educava nelle sue universiti di Kiev, di Moska, di Pietroburgo, disseminan- doli in Austria, dove i Goncistori e i Vla- dike greoi-russi, pagati dali' Austria, accorta- mente li facevano collocare nei Semiuarii centrali teoiogici greci-russi, quali maestri, quali profeesori, quali direttori; nei Ginnasii quali catecbisti, affinchć allevassero alla Russia ortodossa apostoli, faccendieri, cospi- ratori, e tattocid coi denari dell' Austria. Siane d'esempio il Seminario centrale greco in Zara, ed il suo direttore Archimaudrita Miloš allievo chioviense, notissimo agitatore e cospiratore russo. Cbi ha voglia e pazienza legga, legga 1' organo dei Calogeri di Zara, 1' organo greco-rnsso, il „Srpski List" che i Zaratini chiamano acutamente il giornale delle „careghette". Si legga tale foglio e si vedri a colpo d'occhio quale ne sia lo spirito, lo scopo, le teudenze. Egli ancora giuoca il giuoco della politica dei suo crea- tore bar. Rodić, la politica cioč di far ad- dormentare le autorita austriache; c con spu- dorata fronte, ad onta della ribellioue di Krivoscie e dell'Erzegovina, ad onta dei fatti di Galizia e Bukovina, della scoperta della cospirazione greco russa, pretende che 1' Austria, se non vuol andar in isfacelo, prenda affettuosa protezione dei serbismo greco-russo in Dalmazia, in Bosnia ed Er- zegovina; in Galizia poi faccia passar alla religione greco russa i cattolici di rito orien- tale. Che salutare consiglio dei Jeromonaclii di Zara! Sarebbe lo stesso cbe dire: lasciate che noi calogeri e preti-greco-russi non solo eccitiamo le popolazioni austriache di reli- gione greco-russa nel senso dei brindisi a- qnatico dei generale Skobelev, tenete chiosi gli occhi sulle nostre prodezze, sulle ban diere serbo russe delle nostre cbiese, sulle nostre „kapice" coi quattro S., sui nostri congressi dell' Omladina, sulle care visite che ci vengono far da Moska e su mille al- tre nostre macchine non dissimili dal Ca- vallo di Achille sotto Troja; ma di piti or- dinate con legge, ed eccittate, o Austria, col mezzo della polizia che le popolazioni vostre di religion cattolica, specialmente in Dalmazia, in Bosnia, in Erzegovina, in Un- gheria e Galizia pasaino alla religione no- stra russo ort«dossa, intimino guerra impla- cabile ali' ultramontanismo, cioe al cattolici- smo, um'ca fonte, o Austria, delle nostre lotte e sventure. Cosl facendo voi sarete salva!!! (Continua). Dopisi. Vienna, 23 fcbbrajo. Con 262 voti contro 6 (che sono quelli dei deputati dalmati) la cainera dei depu tati approvava oggi in terza lettura la legge che infroduce in Dalmazia per un periodo di quattro me8i lo stato eccezionale per singoli territorJ, e precisamente per quelli in immediato coutatto colla sede del- 1' insurreziooe. I motivi cbe determinarono il governo a proporre sifatta misura di pub- blica sicurezza, clie nulla ha di terribile fuorchl per i felloni, erano cosl evidenti ed ovvj che davvero non si comprende come i deputati dalmati abbiano potnto indursi ad agire con tanta piccineria. C' est pitoyable! La votazione odierna fe qualche cosa peggio d' uno scacco mortificante. •fil noto — e nou da ieri — che da taluni si affibbiano al risveglio dei sentimento slavo in Dalmazia aspirazioni e teudenze esotiche, cui parvero dessero aria di verita le etolte esagerazioui dei fanatici, degli igno- ranti e dei guastamestieri, che souo la gra- migna d' ogni campo. Ebbene, quest' era 1' occasione di darvi una solenue smentita; era 1' occasione di mostrare, con un impeto spontaneo di quel vero patriotismo che sa ofirirsi ad ogni sagrificio, come si comprenda ed apprezzi la solidarieti degli interessi della monarcbia; come la Dalmazia, trovantesi al- 1' avaoguardia per difenderli, sorga volonte- rova a farlo; couie essa afferri con coinpia- cenza 1' opportumtš di corrispondere, come ed in quanto pu6, al debito di fratellanza verso le altre provincie; questa era 1' occa- sione ed il modo di confondere e smentire i detrattori; 1' occasione ed il modo di after- mare ai dalmati la loro fama di lealtži o di valore. lnvece, che cosa si e fatto? Eccolo: prima la štampa, poi i vostri de- putati, vi tirano adosso lo scoruo. Ai 9 corrente, il „Diritto" di Roma, nel suo N.ro 40 riproduce un' insensata quauto esagerata geremiade dcl Narodni List, dove si alzano le piu querule e piaguolose voci delle intiere borgate rimaste senza uomini validi, sui villaggi e borglii dooe i negozi sono chiusi ed arrestato il commercio; tanto che pare di leggere una pagina (mal scritta, pcrćj della descrizione della peste di Milano nei „Promessi Sposi" dei Manzoni. „Ad ogni tratto botteghe chiuse...." con quel cbe segue. Neancbe se avessero eseguito la leva in massa contro dei turco! E nello stesso „Diritto" dei 20 corrente N.ro 51, c' e qualcosa di peggio. Ćopio letteralmente: „— Da Zara, 17; „Lettere qul giuute dai distaccamenti dei „nostri territoriali narrano, che piti di un „centinajo sono passati nelle file degli in- „sorti e gli altri non vogliono battersi coutro ni fratelli". E' vero o non b vero ? Se ć vero, non v' ha parole che baštino per stigmatizzare la vigliacca diserzione, la slealt&, il tradimento. Se č vero, 1'onore di Dalmazia č offuscato. So ć vero, ć un fatto cbe autorizza da solo il governo ad applicare ogni misura la piu eccezionale per scoprire gli infami autori della seduzione alla diser- zione. E se vero non tosse, nou na uirifto iT governo, non banno i cittadini diritto che si indaghi e si scopra e si punisca il vigliacco che disonora il paeso colla diffusione di tali iufamic V Che se, per sciagura, fosse vera una tale enormitA, come potrebbe il deput. Klaić sottrarsi alla responsabilitii morale di avervi indirettamente dato incentivo e portavi uu' an- ticipata giustificazione col suo diseorso nella delegazione, dove cosl quereI6 la destina- zione dei patrio reggimento e della milizia, e depIor& la guerra fraterna ?! E davanti ad uno stato di cose, che re- clamerebbe appunto le pift energicbe ed ec- cezionali misure, come giustificherebbero la loro coodotta nella votazione odierna i de- putati dalmati? Grave 6 il rinfaccio che il ministru di giustizia, dr. Pražak, fece oggi in piena ca- mera al deputato dalmata dr. Monti. „Io „credo — egli disse — che ei deplorerd, ama- „ramenle quanto oggi qul disse; imperocche „le parole pronunciate in parlamento, e che „vengono fuori di quest' aida, dijfuse fra la „popolazione, sono troppo adatte a pro voćare „sfiducia nella popolazione stessa". Non si poteva con pift poehe e pift digni- tose parole formulare nna pift esplicita con- danna dei contegno dei deputati dalmati. E la camera confermd quella condanna ad unanimitčl. Ma che cosa dorevano dunque dire i de- putati delle altre provincie, tedesche, slave ed ungheresi i cui figli sono pure laggiii, non in poehe centinaja, come quelli della Dalmazia, ma a decine di migliaja? Nč si dica essermi facile la critica (cbe taluno ceosurerži di appassionata e troppo pnn- gente) perehč io non abbia alcun interesse in giuoco. Anch' io, non dalmata che per adozione, ho laggift on figlio giovinetto fra i figli della Dalmazia nel patrio reggimento. Quando lo eeppi sulle mosse per quei lnoghi ed in quelle medesime circostanze in cui gia due volte (1878) ebbe a repeutaglio la vita, gli scrisei: Da nomo onesto e di cuore compi il tuo dovere verso 1' imperatere e verso la patria comune: meglio saperti caduto con onore che salvo con vergogna. Fatto questo sagrificio, credo d' avere il diritto di indignarmi della pusillanimita di ehi, eletto a rappresentare il paese e per cić> stesso ehiamato a dargli esempio di de- vozione e di abnegazione nel compiere un dovere o nel patire un sagrificio passeggero, 8ebben doloroso, Io umilia con piagnistei, lo seoraggia, Io abbassa ali' abbiezione d' nn mendicante pcllagroso. Ma di ci6 basti. Con sovrana risoluzione 20 corr. 1'im- peratore autorizzč il ministro per la difesa dei paese ad ottenere in via costituziouale un credito suppletorio di 120,000 fiorini per soccorrere le famiglie bisognosc dei per- messanti, riservisti e landweristi cbiamati sotto le armi contro I' ineurrezione nella Dalmazia meridionale e nella Bosnia Erze- govina. La relativa richiesta venne oggi presentata alla camera, ed io mi affretto a darrene notizia per conforto di tutte le famiglie tra voi che possonc avervi inte- resse. La qual misura (sia detto a seanso di estemporanee aggiudicazioni di creduti meriti) era gia iniziata prima cbe il Narodni List gettasse nel mondo la sua impronta quanto esagerata geremiade. Iz Pokrajine, veljače. Mješanije. U mojoj jednorazrednoj učioni izmedju 70 pohadjajućih učenika ima oko dvaestak, kojim su roditelji ubožoi, tc im neniogu nabavit laporne tablice, pisanke, ri- sanke, ni knjižice za jezikoslovne i račanske sastavke. Prevrćem školske zakone, i evo što mi o tom kaže § 25 zakona 14 svibnj« 1869: (prenosim § ua talijanski jezik, jer neznam jeli prevod na hrvatski ili je na ki- nežki) Ai genitori e loro sostituti corre ob- bligo di proćurare ai fanciulli i necessarii libri da scuola ed altri mezzi di istruzioue. A kad se uemadu ni čira prehranit, šta onda? —Oujmo sad § 72 Školskog Pravil- nika 20 kolovoza 1870: I libri scolastici e gli altri mezzi di studio saranno provveduti ai fanciulli dai genitori o loro sostituti, ed in caso di comprovata povertd dei medesimi, da ehi vi e obbligato per legge. Pitam sad, tko je taj obbligato per legge? Da li je ob- ćina? Istina, jedne obćine, kojim je do pro- svjete svojih obćinara, nabavljaju ubožuoj djeci potrebita naukovna sredstva; druge su nemarne i nehajne, te neće da znadu za to; a treće su, kao i moja, siromašne, pak ne- madu odkle. Ako ueke neće ili nemogu, tko je dakle taj obbligato per legge? Kako ćemo medjutim s obukom i s napredkoin? Odgovor dclfijskom proročištu. * «• * U drugoj pokrajinskoj učiteljskoj, skupštini, držanoj g. 1879 u Zadru, med posebnimi predloži bijaše od skupštinara usvojen i ova j g. Buzolića, ravnatelja ženskog učiteljišta u Dubrovniku: da svaka kotarska konferencija m tfr — f'j"—nniio—nn n k a »i u »v«,-• -igf adi- ~ir svojih sjeduicah osobitu i točnu osnovu za škole svog kotara, pak da se svi ti zaključci i izradci prouesu na razpravljanje i odobrenje trećoj pokrajinskoj učiteljskoj skupštini. — Jesu li kotarske konferencije odgovorile u- svojenju predloga g. Buzolića? Nije im bilo ni na kraj pameti. Pak ćemo reći da nena- p red uje ino? * % * Neznamo po kojem ministarskom zakonu ili po kojoj naredbi pok. škol. Vieća, neki kotarski školski nadzornici, prigodom posjeta škola svog kotara, napisu, po dovršenom izpitu, u nedjeljnik svoje opazke o napredku, 0 načinu predavanja i o školskom zaptu? Ako i obstoji kakova naredba, bolje bi ju bilo ukinuti, da se njeki kotarski nadzornici, koje je protezionizam babajka Rodića od slabih pučkih učitelja podigao na nadzorničku stolicu, neizlažu rugu podčinjenih si učitelja sbog takovih opazaka, jer neimadu ni pojina zdrave pedagogije, didaktike i metodike, a 1 negovorimo o stilitičkim i jezikoslovnim pogrieškam, kojih ima izobilja i na probir. Dobro bi bilo, da i vitez Bakotić, prigo- dom oblazka škola, zaviri u takove peda gogijsko-jezikoslovne kaose. učionu pitate, neka vam bude, a nezakonitu zakonito ćemo pritvoriti! — Velika nam je vreća, pa kada je izkrenemo izpasti će na sriedu i Kosto i mali Lujo i debeli kum doktor i compagnia bella.... Za sada neka stane, samo čujte što uiestfc. — U kotaru korčulanskomu, učione, barem trstenska, pod- pala pod vlast obćinsku (dobro da je i ovako), uego nećete vjerovati pod trsteuskog kaznaca, čigovo dvoje djece (ovo je vas imenik učenika) moći će po vrieme, kako bi francezi rekli, igrati veliku ulogu mjesto Šarah Bernbardt, pošto gotovo sva učitelji- čiua obuka uesastoji do li u do, re, mi, fa, sol, et similia. Sada ona uči ovako, a do malo kada odprtlja djeca će rački sol, fa, mi, re, do 1 — Gli es tremi si toccano. IĆosto s kaznaccm se uhitio o ruku, te nema no sve knjiga iza knjige, ulak iza ulaka, uprli u sva jedra i u sva vesla, prihvatili posao za glavu, ko da im je baš do glave, a ne do prkosa, pa hoće da učionicu nakljukaju učenicim, a učiteljičine maue pokriju. Bože dragi, sunce se dlanom nezakioni! Dobro da nezvone nepobitni razlogi došle ob ovomu navedeni u „K. D." — Mari ti se gosparim za dušu, za zdravlje, za napredak, za materijalno stanje trstenBkol Sve ti protivuo narivaju! spisi, svjeti, zamke, dogovaranja, odgovaranja, slaganja, poprav- ljauja, čauši: roditelji ili skrbnici, neka kroz tri dana (nije više kroz četrnaest) dodju upisati svoju djecu u učionu, a ako ne pla- titi će multu! —• Opazka : neznamo koji su to odredjeni duevi bili, ali po svoj prilici i njihovoj dosljednosti biti će pokladni, neka tako ikakva neprodje bez bruke i grdila! — Njeki čuli taj milozvučni glas, pa kada tamo, oni ti ib upiši na nekakvu kartušinu Sta- vili se podpisanici, (a nije ih, Bogu hvala nego kolik u kokota noga) te k njemu: poteri! a on: što upisali, upisah! Neka mu je! jer mu to bilo i uebilo, a zna i on, baš svejedno: izgrizao se što dvadeset i četri druga domaćiua (ili kako ih kot. Uč. Vieće iz Pjerotićeva riečnika zove seoske starešine): viči ti, viči! Dvadeset i četri nije ga ma- linja: ta svega ih nema i da najviše nate- gneš, koliko ove godine dana u veljači! Pa se još gospoda prucaju kako i g. Biringer ,,N. L." Uvidjeti će cienimo napokon i sviella gospoda da sve te njihove mudre osnove, dočim su protiv zakonu i proti pra- vednoj volji pučkoj, nevriede šuplje bobice, tim više što su stalni da ee pred Bečom neigra drvenih lemeša.... Zar im je malo ili nisu shvatili što se je došle pri ovome poslu s trstenske strane učinilo, pa hoće da na- poredice svako joštera goni svoju, unatoč zakonu i pravici.... Još dvie pod plan: Ilči- ~ Teljrco, ne srni; gosparu Košta, necieni tr- stenjake kratkovidcim ( i/.pustismo jer mu dosta i ostalo. Ur.) nego ako ti je maglo- vito pred očim, a ti uztakni i još jedne naočnjake, pa dobro razgledaj, što došle oni i drugi na svoju obranu, u pogled škole, navedoše; pri viri liepo i ućiteljico, n/gledaj dobro zakon Božji, kraljski i ljudski, pa ćeš, uvjereni smo, ako i kroz zube, reći: „Mea culpa\ Imaju pravo, zakon njihova zaštita!" — Oduljismo, s toga za danas pun- ctum. Y. * * * Ugodno nam je bilo čitat, da je „Gospo darski Poučnik" obalio cienu za učitelje na godišnja 2 for., a još bi nara bilo ugodnije, kad bi nam donosio n svakom broju poštogod iz prirodopisa, prirodoslovja i poljodjelstva na temelju nove naukovne osnove. X. S Pelješca, na čistu sriedu. Gospoda na Korčuli začestila, pitajuć: hoće li više biti po novinam o trstenskoj školi ? Evo boće. Mješovita-redovita učiona na Tr- steniku, to su četri lieči, koje se danomice u nas ponavljaju, lieči bez kojih bi se puk trstenski prošo, ali koje su i našim učion- skim starešinam i compagnia bella ovodnili mozak, pa se hvataju, poput utoplaca i vrela gvoždja, samo da na njihovu iziđe. — Nećemo Vam mi sada na potanko, po obećanju, stvar razpredati. Bože zdravlje, vrieme je pred nami; ko što ćemo premučati netemeljite obrane i sjerčene toljage, te izliećaju iz korčulanskieh kula i iz dvora 8 poljane sv. Šime, dok c. k. Ministarstvo nerekne trste- n janim : Zakonito zakonom zakonitu pomoćnu Zz pokrajine, polovicom veljače. C. K. Savjetnik u uredu, bolestan. l'unekidan jedan župnik ode u Zadar, da opremi neke posle kod vlade, posle koji bi se bili mogli pismeno opremiti, da naša revna vlada ne pušta da ua godine u nje- zinih uredih stoje spisi izpod debele prašine. Često župnici su dakle usilovani ići glavom u Zadar, nebi li se stvar ustmeuo riešila. Pred podne uoči župnik gosp. savjetnika u širokoj ulici, gdje se liepo šeta. Odmah po podne ode župnik u dvoranu, te čekaj i čekaj dok te taj gospodin napokon ndostoji se primiti. Uz to pita župnik vratara: „može li se?" vratar odgovara: „bolestan je". Župnik natrag. Pred večer, evo ti savjetnika na šetnji! Eto hvala Bogu kad je bolest trajala samo dok je bolestnik n uredu bio! Čudno- vata bolest, šetati možeš, u uredu primiti župnika nemožeš. Što se Vama na to čini presvietli gosp., naš dvorski savjetniče? pro- sudite sami, dolikuje li, osobito kad se pro- misli da se ne stavljaju župnici na put uz zuatni trošak bez tvrda razloga. Ej, quousque.... Podhumlje kod Komiže, mjeseca veljače. U br. 96, 97 i 98 ,,K. D.« proš. god., gosp. učitelj I. K. Novak priobćio je njekoliko hrvatskih rieči, neobičnih i dielom došle ne- poznatih, što je na otoku Hvaru sakupio. Hvalim namjera g. Novaka ; plemenita je i dobra: nu htio bih ga zamolit, da li je one rieči g. Novak namjeravao prevesti na talijanski jezik, ili ih u materinskome jezika raztumačiti; jer, da pravo kažem, ima ondje — a neznam tomu uzroka -— i toga i toga. Ako je prva misao imao, to je onda morao reći, na koji da jezik prcvadja one rieči (jer Iako je njemu, koji zna dobro obadva jezika nu nadje li koji čita n. p.: „Glog'oljt m

šteta držimo i nove svaki dan izlike snu- jemo i potvaramo, da se ponor medju natni sve više i više razjaziva. Čudnovat je u- pravo u tom obziru vladika karlovački. Njemu je izmed ostalih i to iaz medju dvie ma crkvama, koji se premostiti neda, što se mi katolici pozdravljamo sa „hvaljen Isus i Marija!" a pravoslavni sa „pornoz Bog!" Bože moj! što bi na to rekli sv. Ivan Zlatousti, sveti Bazilio i učeni Bezarion, da danas iz grobova svojih nstauu? Jeli pri- stojno tako pisati o stvari ozbiljnoj, koja toli duboko u udes cieloga našega naroda zasieca? Crkva je iztočna dva put naj- svečanijim načinom, u saboru lionskom i florentinskom, ugovorila mir i sdruženje sa crkvom zapadnom, pak nikomu na svietu nije ni ua pamet palo one razlike medju jednom i drugom crkvom brojiti, koje vla- dika karlovački broji. Moj vladiko ! lako bi bilo sa pravi mi razlozi, samo da nije starih i novih predsuda; a svatko bi Vas, tko stvar iole razumije, uvjeriti mogao da bi poleg svih onih razlika, koje Vi nava- djate, obe crkve u svetom miru, slozi i je- dinstvu živiti mogle samo da je pameti, mudrosti i one ljubavi, koju nam sveti Pa- vao apostol toliko preporučuje. — Nješto je barem u tom obziru ozbiljniji vladika za- darski, prem i kod njega iz svakoga skoro redka prodire davuašuja grčka navada, jaz medju dviema crkvama ne mirnim i stvarnim načinom suzivati, nego novimi i starimi iz- likami sve više razširivati. Ono, što on u tom obzira navadja, u dvie se od prilike strane razlučiti dade, i to jednu posve novu, a drugu staru. Ni jedna pako ni druga na samu stvar nespada. Meni nek bude doz- voljeno primjerice samo o jednoj i drugoj nješto reći. Vladiki zadarskomu nije po volji, što se u crkvi katoličkoj svakdanje, tako zvane male mise govore; ali moj vladiko, recite mi molim Vas, držite li, da i u crkvi ka- toličkoj obstoji od Isu Kista pak neprekidno do dana današnjega prava i istinita apo- štolska i svećenička moć, to jest, da smo i mi k6 i vi pravi vladike i svećenici, pak da se i na naših, kS i na vaših, žrtvenicih pod prilikom kruha i vina ponavlja otajstvo svetoga križana spas svieta? Ako to držite, zašto za Boga crkvi zapadnoi zamjeravate, što to sveto otajstvo svaki dan ponavlja? Zašto čiuite razlike medju jednom i drugom crkvom, gdje razlike nije, i gdje se samo o stezi crkvenoj i prostoj navadi radi? Vi cr- kvi katoličkoj zamjeravate, što u nekvasnom kruhu otajstvo sveto obavlja. Ja mislim, da je znanstveno posve dokazano, da je Isus Bog naš i spas naš posljednju večeru sa u- Čenici svojirai u nekvasnom kruhu po običaju Žudija obavio. Bilo tomu medjutim kako mu drago, za što i opet stvarate razmirice, gdje jih u istinu nije? za što korite crkvu za- padnu kad je stalno: da se pravo i živo otajstvo u nekvasnom isto tako, kao i u kvasnom brašnu obavlja? Isto to valja i o primanju svetoga otajstva pod jednom ili obima vrstima, kad je bitno, da je Isus sa božanstvom i čovječanstvom svojim i pod jednom ma kojom vrsti isto tako nazočan, kao i pod obima. Za što i opet stvar di- scipline hotomice u razdor medju jednom i drugom crkvom pretvarati? Za čudo je pako, što vladika zadarski zapadooj crkvi porabu latinskoga jezika u službi božjoj u ovaj upravo čas predbacuje, kad drugovi njegovi zapadne crkve o tom rade, da se pravo po- rabe staroslavenskoga jezika u njihovoj li- turgiji opet uzpostavi. Ja sam zaisto veliki štovatelj naših svetih Apostola, i uvjeren sam, da je božja providnost čudnovatim opravo načinom u jednom dielu našega na- roda jezik slavenski u liturgiji zapadnoj po- glavito za to do dana današnjega uzdržala, da se mi svećenici katolici njiro poslužimo na korist i promaknuće jedinstva i sloge medju dviema našima crkvama; ali sam u jedno uvjeren, da je crkva katolička iz vrlo važnih razloga i prema uzvišenoj svrbi je- dinstva crkvenoga vrlo mudro radila, što je jezik latinski u liturgiji svoj pridržala, jer je tiem svećenstvu svomu po svem svietu priliku pružila upoznati se sa jezikom naj- ljepšim i najbogatijim ovoga svieta, koji je ona punim pravom od smrti i propasti spa- sila, da joj bude vanjskom svezom divnoga onoga jedinstva, koje na najljepši njezin ures spada. Kamo sreće, da svaki naš svećenik i jedne i druge crkve podpuno poznaje ne samo jezik sv. Jeronima i sv. Ambrozjje, nego i svetoga Bazilija i sv. Zlatousta! Sto se pako nas svećenika zapadne crkve tiče, ia bi rad, da i onda, kad se kod nas po- raba staroslavenskoga jezika posvuda, ko što je njegda bilo, u liturgiju uvede, svaki nas pravo svoje zadržimo i lantinskim se jezikom u sv. misi poslužiti, da se tako svuda po svieta braći svojoj lako pridružiti i sveto otajstvo obćim načinom obaviti uz- mognemo. — Ali ja velim i opet: radi se jedino o disciplini, zašto dakle da razmirice bez ikakvoga razloga medju crkvama iz- mišljamo i uzmnožavamo? Ostavimo ijednu i drugu crkvu u mirnom posjedu svojih starih običaja, a gledajmo radje, da se čim prije u jednoj ter istoj crkvi, i n jednoj ter istoj bratskoj ljubavi složimo! Nemogu medjutim kazati, koliko sam se razžalostio, kad sam pročitao one osvade i potvore, koje tom prigodom na crkvu katoli- čku častni vladika zadarski baca. Po njegovu, crkva katolička sakriva od naroda (?) božan- stvene tajue; drži narod u neznanju i nepoji- manju onoga, što se u crkvi svršava. On nazire u porabi jezika latinskoga težnju narod u neznanstvu hrišćanskih istina uzdržati. Bože moj ! koliko rieči, toliko uvrieda, crpljenih ne iz života samoga, koji vladiki pred očima stoji, nego iz tudjih crkvi katoličkoj protivnih knjiga, kojima se crkva pravoslavna skoro izključivo služi. Istina je pako neporeciva, da je crkva katolička uviek i uviek znanost i^ umjetnost tolikim izobiljem njegovala i promicala, da se s njom u tom obziru ni jedno drugo družtvo na ovom svietu uzporediti nemože. Istina je neoporeciva, koju i najljući njezini neprijatelji priznaju, da je crkva katolička u srednjem vieku zuanost upravo od propasti spasila, dočim je po svojih monasih stare spomenike svake ruke pre- pisivala, a posije po Benediktiucih i Bol- landistih i drugih na svjetlo izdavala. Lako bi bilo i posije razkola i svakoga stoljeća navesti slavnih muževa i učenih djela, ko jimi je crkva katolička svjetlost širila i sva tajna božje nauke i liturgije svoje narodom tako tumačila, da ništa na svietu nije ja- snije i otvorenije, nego su istine svete, koje crkva katolička izpovieda i uči. Sve biblio- teke ovoga svieta sjajno svjedočanstvo toj dičnoj istini pružaju. Dosta je medjutim u tom obziru spomenuti poslednja tri vieka u Francezkoj. Slavnomu imenu Bossueta, Fenellona, Bourdaloua, Massilona u starije, u novije pako doba Dupanloupa, Gratrya, otca Felixa i drugih sav se sviet, koji se knjigom bavi duboko klanja. Neima nijedne istine svetoga evangjelja i svete liturgije, koju nebi ti osobiti genij'i čovječanstva onom učenošću i rječitosti pred najučenijim svie- tom razvijali i u klasičnih djelih tumačili, kojom su to iato njegda sveti Baziliji sveti Zlatoust, sveti Jero i sveti Augustin činili. Njima manje više sličnih ljudi svaki narod katolički imaj dosta je spomenut u Italiji Roaminia, u španiji Balmesa, u Francuzkoj Lacordaire, ljude neumrle slave i uspomene; za to je čudo upravo, kako se smije tvrditi : da crkva katolička evangjeoske istine pred narodom krije i da puk kršćanski hotomice u neznanstvu drži? Svaki katolik ima pravo upitati vladiku zadarskoga: koje su to svete istine, koje crkva katolička puku kršćan- skomu ozkraćuje i u potaji drži? Ali nek se vladika zadarski samo okom po narodu na- šemu baci, pak nek crkvu sa crkvom uz- poredi, pak će odmah opaziti, gdje se nemar baca na svetu zapovjed Isusovu: idite i u- čite sve narode ovoga svieta; opaziti će, gije maleni zahman vapiju za kruhom i hranom nebeskom, koja im se uzkraćuje; opaziti će odmah, gdje se luč svetih istina pod pokljukom ostavlja, a gdje se na svie- tnjak meće, da svietli svima, koji se u kući božjoj nalaze. Neima hvala Bogu u nas ka- tolika ni najneznatnije župe, gdje se nebi nedjeljom i svetcem sveta rieč božja propo- viedala i kršćanski nauk djeci tumačio. Kod nas su vladike saborom tridentinskim ob- vezani, da svu svoju eparhiju u tri godine prodju i svagdje na prvom mjestu pitaju: da li se rieč božja svakim svetcem i ne- djeljom puku i djeci kršćanskoj tumači? da li se bolestnici pomnjivo pohadjaju; da li se osobiti obzir na sirotinju uzima, koja je Gospođinu našemu toliko mila i draga bila? — Nek mi oprosti vladika zadarski, ali kad bih ja htio tu stvar drugom prispodom raz- jasniti, nego što to sveto pismo prispodobom polja, il pomnjivo radjena ili posve zapuštena čini, ja bih rekao: evo preda mnom sjedne straue triu slika: Rafaelove dispute, Fiesolova raja i Mihael Angjelova stvorenja svieta; s druge pako strane triu bizantinskih slika, koje iste predmete predočuju. Prve su slike vriedne, da ih Bog na sudnjem danu po angjelih od propasti sačuva, one bo divnim načinom tumače svete istine, one siluo dje- luju na dušu i srdee tako, da pred njima sviet i nehotice na koljena pada i Bogu se svomu klanja. Druge slike iste svete stvari predočuju, ali su loše, hladne, ukočene, mrtve, one ništa negovore i netumače, one nisu ni malo moguće dušu i srdee razgrijati i na uzvišene božje svrhe uputiti. (Sliedi). Pak se je evo tako i zgodilo, premda do- gadjaj sam po sebi neznači nikakova zna- čajna razdobja; b\V vrieme u koji je zgoda prihvaćena, da se do toga dodje, tako je značajno, da je samo u tomu tražiti zname- nitost novoga srbskoga kraljestva. Stara srbska kraljevina od XII. vieka našla je temelj svom postanku u tom, što jo „Nemanja" pojedine srbske razlučene po- krajine pripojio. Danas je srbska kraljevina mogla postati samo tim uvjetom, da se u samoj Srbiji odreka učini ua pokušaj poli- tike Nemanjića, jer inače vrieme uebi bilo doista zgodu pružilo proglašenju kraljevine. Temelji dakle, ua kojih je negdašnja i da- našnja kraljevina srbska podignuta, upravo su diametralno protivni. Prvo kraljestvo srb- sko trajalo je od 1222 do 1346, do godine naime u kojoj se je isto do carstva uspelo. Ali carstvo bijaše niklo iz politike nezasitnosti, iz pohlepe za osvajanjem dok napokon i samo nebi osvojeno. Sadašnje kraljestvo neima već nikakva izgleda cfa se~u carstvo obrati i obori; temelj na kom je ono danas Dostavljeno neima ter neima nikakova izgleda. „Srbska kneževina", koja je dne 6 ožujka t. g. prestala, ustrojila se je početkom ovoga stoljeća iz jednoga „turskoga pašaluka". Kroz mnogoljetne bune i krvave bojeve po- stade nezavisna i prokrči sebi put do ustav- nosti kroz dvorske bune. Srbska je kneže- vina igrala na balkanskom poluotoku zama- šitu rolu, koja nije u nikakvom odnošaju stala sa njezinom veličinom i njezinom zna- menitošću. Ona je bila uz crnogorsku kne- ževinu najžešći buntovnički elemenat u istoku, svaki njezin kret uzvitlao bi po europejski mir toli opasno iztočno pitanje, pak je zato obraćena bila na nju osobita pozornost. Srbska kraljevina sad drugim putem udarila. Ona se obvezuje odreći se svojih predaja i mir uzdržati, zato mnogi prijašnji grditelji Srbije sada pozdravljaju nju prijaznimi riečmi. Ovo je samo jedna i to spoljašnja strana srbske kraljevine; druga nutrnja strana jest daleko tamnija i mutnija. Bez ikakova vanj skoga uzroka, kad je skupština očekivala Dopisi, Srbija — kraljevina. Ob ovom dogodjaju piše Bečki „Parla- mentar" od prilike ovako: „Kadno Bokaretski „Romanul" ooomadne donese viest, da će na skoro knjaz Milan postati kraljem, neki se dnevnik jednostavno izrazio: „Duraj Dore, daleko je more". — Taj izraz označuje koliko je nenadan taj slučaj bio, jer zbilja za dan 6 tekućega svak se je prije nadao čuti proglašenu srb- sku skupnovladu, negoli srbsko kraljestvo ; premda nitko dvojio nije, poslie dana 26 ožujka 1881, t. j. od dana kadno je podignuta bila Rumunjska na kraljevinu, da Srbija vreba na zgodu, da protnieni svoj naslov, odgovor na upros odnoseći se na „Union Generale", bi ista izuenadjena predlogom kraljestva. Mi smo više puta imali prigodu a ovom listu opisati položaj Srbije i raz jasnjivati kolebivost iste. „Videlo" u jednom svom zadnjem članku nazva stanje u Srbiji jadnije no je ikada bilo, zagrozi se oštro oporbi i zaprieti reakcijom. A kad tamo... kraljevina! Svak se spominje Alekšinačkoga trodnev- noga kraljestva (u rujnu 1876). Onda kadno vanjski položaj smlaćene Srbije bijaše kriti- čan, pokušalo se Europi imponirati klikom : „Živio kralj Milan!" Danas, kad je u nutr njosti zemlje došlo do najžalostnijih prizora i pri strančarenju kad se o istom imenu knjaza pretresivalo, odjeknu narodni klik: „Živio kralj Mi izpoviedamo da neće ovaj klik svog cilja premašiti. Kralj je još veoma zamamljiv naslov za srbsko pučanstvo, koje će ga za njeko vrieme uzhititi i lišiti ga razuzdane oporbe. Nastupiti će dakle čas, u koji će se moći sa strane kralja i njegove vlade mnogo koješta izpraviti, obasjati bar za čas nekim čarom, oni će se ćutiti osnaženi i prostih ruka. U ovom smislu uzeto može kraljestvo ujma donieti, ali uzbićenje nemože dugotrajno biti, pak bi dvostruka nesreća bila, da se ovo vrieme propasti da bezkoristno prodje i da puk do osvjedočenja dodje, da je svojom kraljevinom samo teže namete na se uprtio. Od ostaloga ostaje još jedna mogućnost, koja se poznavaocu srbskih okolnosti neho- tice narivava, mogućnost naime, da je, ne- recimo kraljestvo, nego na brzu ruku izvu- čeno kraljestvo, u odnošaju sa onim prietnjam Viđela. Mi smo već kazali, da je današnja vlada preveć slaba, da izvede zaprietjeni državni preokret, i mnenje smo izrazili, da će po svoj prilici sam Milan sav svoj upliv uložiti pri ovoj slučajnosti. Zar nebi kralju prije no knjazu pošlo za rukom izvesti jedan takav preokret? Mi uhvamo da takav po- kušaj neće biti učinjen, a toliko više, što će se znat ovažiti koliko je vriedno za neko vrieme čvrst položaj pridržati i riešiti se zaprieka neobuzdane oporbe. Srbsko kra- ljestvo može sadanjoj vladi puno pomoći, ako iuba o kakvoj pomoći još govora ima". Iz Dubrovnika, 19 ožujka. Prosim gospodine Uredniče, da biste kroz vaš cienjeni list obielodanili ovo malo re- daka. U bližnjoj Mokošici imamo vrlo revna du- šobrižnika: m. p. D. I. Sangaleti. Po njego- vom nastojanju uzdignut je krasan zvonik u sadašnjoj njegovoj župi troškom od 3200 f. Netom dodje u Mokošieu, a to bi na 26 travnja 1880, videć da ona crkva neimade prilična zvonika ni zvona, pobudi se u njem želja, da doskoči ovoj oskudici. Da izvede liepu namiso stalo ga je mnogo truda, ali ipak okriepljen plemenitošću djela nije za čas duhom klonuo, dok uz sudjelovanje žu- pljana i dobročinaca nije stvar koncu priveo što se tiče zvonika, ter ako mu Bogpodieli zdravlje, kako čujem, neće proći mnogo vremena da će pribavit bolja zvona i ure ter postaviti na novo zgradjeni zvonik. Cienim ovo samo djelo da bi zadosta bilo da čovjek ostavi blagoslovjenu uspo- menu, mnogo više pak ako k ovomu prilo- žiš ne malen broj i drugih plemenitih i u- zoritih čina. Još mlad sveštenik poslan je u Majkovo; prva njegova miso bi sagraditi crkvicu obskrbit ju odorom za službu božju, a to da nabavi nije se oblienio i do Popo- vapolja požuriti se kupeči milostinju, pak i do vrata g. Iva Pitarevića u Gružu doprieti i od istog svojim blagim i uljudnim načinom dobiti sliku sv. Petra, koja vriedi 100 for. U istoj župi ustanovi pomoćnu učionu, koja jur bi preustrojena u redovitu. S Majko.va premješten bio u Mali Ston; ovdje popravi crkvicu sv. Ivana u Hodiljam, av. Vida u Luci i B. Gospe na Rusanu; u istom mjestu uvede pohvalni običaj, činiti mjeBec Marijin sa svako večernjom propoviedi, podje mu za rukom izkorieniti psovke i ustanoviti bra- tinstvo B. Gospe od Karmela. Iz Stona pro- dje na Vrućicu, gdje pomoćju velečastnog domorodca i dobročinitelja m. p. D.n Mata Štuka pelješkog nadžupnika ponovi i tro- struko poveća crkvu maticu, sagradi i mje- sto za pomoćnu učionu. U istoj župi imenito u odlomku Duba, mjestu od 30. kuć& dopre sagraditi krasnu palačicu potrošiv 3000. for. kojemu trošku, dobrovoljno se podložiše oni mještani i da bi i tu uveo učionu, koja jur je kao redo- vita. U istom ovom seocu znadijaše prignuti onaj narod, da nabavi mramorni oltar u vriednosti od 1100 for: koji, kako mi kažu, bit će namješten do 13 lipnja ove godine. To je liepo i pohvalno. Napried! Svemogući Bog povećao broj ovakih sve- štenika na uhar svoje crkve i mile naše do- movine, koji uzdržali narod ugodan Bogu a ljubezan i vjeran svome Caru. Makarska, 19 maržo. e don Mijo, und kein' Ende! di- rebbe il tedeseo. II frustapenne di Makarska non cessa d' innestare nelle colonne dell'-Au- venire il suo acido prussico senza far cal- colo delle risa saporite della gente dabbene, preferendo gli applausi d' un Musan e eom- pagnia bella. II novello don Chisciotte sogna castella e vittorie, agita un' irruginita penna e crede di colpire Ljubić e Pavlinović; que- sti invece se ne ridono a crepapancia del povero faccanappa, cui 1' avversa fortuna condanno alle fatiehe di Sisifo, nel mentre le donnicciuole che lavano i panni „sotto la torre" eternano in versi le gesta delpiccolo bahati,, e cosl la poesia eroicomica dalmata porrk accanto i Gire, i Cićola, i MeŠtre Ive ed i Runje... anehe il nostro don Chisciotte. II Gittadino, di cui ho parlato nelle ultime due mie, finisce col dire che č venuto il tempo per don Mijo, ,,voi dovete morire per noi... dopoehe per 6 anni avete sperperato 107,000 fiorini di addizionali." II Cittadino misurando col proprio bracciolino, vuol far passare ad ogni costo il don Mijo per un ladro. Una simile calunnia avventata e non dimostrata, caratterizza per bene il corri- spondente. Fatti e non parole, ragioni e non insulti, onorevole Cittadino, e Be arrivate a dimostrare che don Mijo davvero sperperfr i 107,000 fior. di addizionali, vi erigo a mie spese una lapide „sotto la torre" col- 1' iscrizione: divo fuso — benemerito civi... Ma voi ridete, voi siete come quelle donnic- ciuole di piazza, che credono d' aver ragione quando a forza di gola coprono la voće del- 1' avversaria. Ridete pure, fate pure le spese al buon umore del pubblico macarano, io vedete m'accontento di portar fatti in campo. Tre anni f& durante le elezioni comunali don Mijo si trovava a Vienna e non potč influire nelle elezioni. Ritornato da Vienna trovč il nuovo consiglio ed i Nonković e comp. che gli stendevano la mano e pone- vano in lui tutta la speranza — e don Mijo scielse i migliori elementi e formć la nuova amministrazione comunale. La scielta d' un Vuković veniva bene accolta, come pure quella del Rismondo, a cui si affidarono le chiavi della cassa — ed ora invece si grida contro don Mijo tacciandolo d' affarismo. Dato e non concesso che don Mijo sia un ladro, si dovrebbe per esser conšeguenti dire: il